با اینکه هنوز تعریف دقیقى براى سردرد وجود ندارد اما سردرد شکایتى است که طبیب به طور روزمره با آن مواجه است. عده اى معتقدند که سردرد عبارت است از دردها و ناراحتیهایى که بیمار از ناحیه حفره هاى چشمها تا استخوان پس سر احساس مى کند, بنابراین وجود اشکال در تمام ساختمانها و نسوج خارج از مغز که در این ناحیه ((یعنى در فاصله کاسه چشم تا استخوان پس سر)) وجود دارند ممکن است منجر به سردرد شوند. عده اى از پزشکان اعتقاد دارند که دردهایى که در ناحیه صورت احساس مى شوند را نباید جزو سردرد دانست. شرأین و سیاهرگهاى جمجمه بسیار حساس هستند و هر نوع اختلال در مسیر آنها باعث درد بسیار شدیدى مى شوند. پرده هایى که روى قاعده جمجمه را مى پوشانند از جمله سخت شامه و تحریک بعضى اعصاب نظیر عصب پنجم, عصب نهم و دهم باعث ایجاد درد بسیار شدیدى مى شود.
یکى از مهمترین سردردهاى عروقى, سردرد میگرنى است. البته میگرن هم انواع مختلفى دارد. میگرن کلاسیک داراى تابلوى بالینى جالبى است. دانستن این علایم به بیماران کمک مى کند تا بموقع اقدام به پیشگیرى و درمان کنند.

حال ببینیم میگرن چگونه شروع مى شود؟
تقریبا در همه موارد قبل از شروع سردرد علایم هشداردهنده اى وجود دارد. در حدود 30 ـ 15 دقیقه قبل از شروع سردرد یک سرى علایم و ناراحتى چشمى اتفاق مى افتد. مثلا در جلوى چشم بیمار نقاط و لکه هاى نورانى که به صورت جرقه ظاهر مى شود و یا اینکه دید چشم تیره و تار مى شود. گاهى خطوط زیگزاگ و امواج نورانى از مرکز میدان بینایى شروع و به محیط رفته و به تدریج محو مى شود. بلافاصله بعد از این مرحله است که سردرد شروع مى شود.

سردرد میگرنى از کجا شروع مى شود؟
معمولا سردرد میگرنى از ناحیه پیشانى یا گیجگاهى و یا از پشت کاسه چشم شروع مى شود. سردرد میگرنى کلاسیک خصوصیات ویژه اى دارد. یکى از این خصوصیات این است که این سردرد همیشه یکطرفه است, سپس به فاصله کمى بر شدت سردرد افزوده مى شود و کیفیت ضربان دار پیدا مى کند. کیفیت ضربان دار سردرد یک علامت تشخیصى است که این نوع سردرد را از سایر سردردها جدا مى کند. در همین حال بیمار دچار رنگ پریدگى, تهوع و استفراغ شدید مى شود. در مواقعى که سردرد بسیار شدید است بیماران ترس از نور دارند و مى خواهند در یک اتاق تاریک استراحت کنند. گاهى مواقع همراه سردرد ممکن است بیمار دچار تعریق شدید و تکرر ادرار شود. در موارد شدید, سردرد ممکن است تا یک روز هم طول بکشد و بالاخره بیمار بعد از خواب و استراحت بهبود پیدا مى کند.

آیا علت میگرن مشخص شده است؟
هنوز به طور قطعى علت میگرن شناخته نشده است اما در حدود 70% بیماران مبتلا به میگرن, سابقه میگرن را در اعضإ دیگر خانواده دارند. در میگرن نوع کلاسیک این آمار نزدیک به 100% مى رسد که به وضوح بر جنبه ژنتیک بیمارى دلالت دارد. نکته دیگر اینکه سردردهاى میگرنى در افراد جاه طلب و داراى مشاغل حساس بیشتر دیده مى شود! علایم پیش درآمد که عمدتا به صورت علایم و ناراحتى چشمى ظاهر مى شوند به علت اختلال در عمل عروق داخل مغزى پیدا مى شود در حالى که خود سردرد میگرنى به علت اتساع و گشاد شدن عروق خارج جمجمه اى بخصوص شریان گیجگاهى پیدا مى شود. به همین دلیل است که در موقع حمله سردرد میگرن این شریان پرخون و برجسته و ضربان دار مى شود. همچنین سطح یک نوع واسطه شیمیایى عصبى به نام ((سروتونین)) در پلاسماى افراد مبتلا به میگرن کاهش پیدامى کند. البته همیشه تابلوى سردرد میگرنى این گونه نیست همان طور که گفتیم میگرن انواع مختلفى دارد که داراى علایم بالینى متفاوتى نیز هستند.
نوع دیگر میگرن, به نام میگرن آتیپیک مى باشد. بر خلاف میگرن کلاسیک که سردردش همیشه یکطرفه بوده و با علایم چشمى همراه است و تقریبا همیشه سابقه میگرن در سایر افراد فامیل و اعضإ خانواده وجود دارد, اما در میگرن آتیپیک همیشه این خصوصیات وجود ندارد. مثلا در این نوع میگرن علایم چشمى وجود ندارد و یا مختصرى تارى دید ممکن است اتفاق بیفتد. سردرد میگرن آتیپیک هم ممکن است ضرباندار باشد اما گاهى در سمت راست و گاهى در سمت چپ و در تعداد زیادى از بیماران ممکن است دوطرفه باشد. در این نوع میگرن سابقه فامیلى همیشه وجود ندارد, ولى تهوع و استفراغ همیشه دیده مى شود. معمولا بیماران به هر دو نوع میگرن کلاسیک و آتیپیک در سنین بین 40 ـ 20 سالگى مبتلا مى شوند بنابراین از نظر سن ابتلا یکسان هستند.

آیا میگرن بیمارى خطرناکى است؟
بجز درد بسیار شدیدى که در جریان میگرن ایجاد مى شود و برخى علایم آزاردهنده چشمى یا گوارشى, باید بگوییم که میگرن هیچ گاه تهدید کننده زندگى نیست. اما یک نوع میگرن به نام ((میگرن همى پلژیکHemiplegic migraine (( وجود دارد که با استرس و قاعدگى ارتباط نزدیکى دارد و بیماران قبل از بروز سردرد دچار بى حسى و حتى حالتى شبیه فلج یک نیمه بدن مى شوند. به این صورت که بیماران مبتلا به اختلال حسى و حرکتى مى شوند و بتدریج که سردرد و برخى علایم چشمى ظاهر مى شوند این بى حسى و فلج بهبود پیدا مى کند ولى در تعدادى از بیماران ممکن است تا چند روز بعد از سردرد نیز علایم حسى و حرکتى ادامه یابد. این نوع میگرن خطرناک است و باید بررسى و ارزیابى کاملترى انجام شود. گاهى اوقات میگرن با فلج عضلات چشمى همراه مى شود که باعث ایجاد دوبینى و اتساع مردمک مى شود.

آیا کودکان هم به میگرن دچار مى شوند؟
یک نوع میگرن به نام میگرن شکمى یاAbdominal وجود دارد که در کودکان بیشتر دیده مى شود. در این نوع میگرن کودکان دچار حملات متعدد و مکررى به صورت حملات درد شدید شکمى همراه با تهوع و استفراغ شکایت مى کنند. این حملات دردهاى شکمى گاهى چندین ساعت طول مى کشد. نکته جالب توجه این است که در این نوع میگرن اغلب سردرد وجود ندارد. کودک دچار رنگ پریدگى, تکرار ادرار و لرز مى شود. میگرن شکمى را باید از صرع شکمى تفکیک نمود که با استفاده از نوار مغزى EEG)))) یا الکترو انسفالوگرافى این کار میسر مى شود; یعنى نواز مغزى در صرع شکمى غیر طبیعى است در حالى که در میگرن شکمى طبیعى است.

ما چه توصیه هایى براى بیماران میگرنى داریم؟
ـ میگرن بیمارى خوش خیمى است پس نگران نباشید. کاهش نگرانى در کاهش شدت و تکرار حملات بسیار موثر است.