به کودک فرصت بازى کردن بدهید!
تهیه و ترجمه: پگاه امیر دیوانى

 

 

کودکان سالم بازى کردن را دوست دارند. فرصتهاى موجود براى بازى کردن با بزرگسالان و نیز کودکان دیگر براى بچه ها مهم است. بازى کردن کودکان را بیش از حد خوشحال مى کند. بازى به کودکان کمک مى کند تا:

O مهارتها و اعتماد به نفسشان را تقویت کنند.
O قدرت خلاقیت و کنجکاویشان را بپرورند.
O با بچه هاى دیگر سریعتر ارتباط برقرار کنند.
O از بیمارى زودتر رهایى یابند.
کودکان کم سن و سال و نیز کودکان بیمار براى بازى کردن نیاز به تشویق بیشترى دارند. سرگرمیهاى منظم مخصوصا براى کودکانى اهمیت دارد که دچار سوء تغذیه بوده و رشد کافى ندارند. والدین و دیگر اعضاى خانواده باید فعالیتهاى تفریحى را براى کودکان گسترش دهند.
فعالیتهاى تفریحى که در زیر توضیح داده مى شود باعث پیشرفت زبان و مهارتهاى حرکتى کودک مى شود. تمام بازیها و فعالیتها مى توانند به نحوى با موقعیتهاى فرهنگى سازگار شوند.
مهارتهاى زبانى در طول بازى:
O به کودک شعر بیاموزید.
O کودک را به خندیدن و ایجاد سر و صدا تشویق کنید, سپس آن چیزى را که کودک سعى دارد بگوید, تکرار نمایید.
O با تشریح آنچه که قصد انجامش را دارید با وى سخن بگویید.
O همراه هر بازى کلمات آن را نیز آموزش دهید: مثلا صداى ((بنگ بنگ)) هنگامى که کودک به طبل ضربه مى زند یا ((باى باى)) همانطور که کودک دستش را تکان مى دهد.

مهارتهاى حرکتى
O هر روز فعالیتهایى را که باعث رشد جسمى کودک مى شوند, گسترش دهید.
O زیر بازوهاى او را بگیرید, بطورى که پاهایش وزن او را تحمل کنند. سپس وى را به طرف بالا و پایین بیندازید.
O اگر کودک قادر به نشستن است, اسباب بازىهایش را دور از دسترسش قرار دهید و او را تشویق کنید تا سینه خیز به دنبالشان برود.
O اگر کودک مى تواند بایستد, دست او را بگیرید و کمک کنید تا راه برود.

تفریحات با استفاده از اسباب بازى
اسباب بازىهاى ساده به راحتى از مواد قابل دسترس تهیه مى شوند. این وسایل را مى توان در فعالیتهاى مختلف به کار برد.
حلقه اى روى بند
قرقره هاى نخ و سر بطریهاى پلاستیکى را به نخ بکشید. حلقه درست شده را به بندى ببندید.
O حلقه را جلوى بچه بچرخانید و او را تحریک کنید تا حلقه را بگیرد.
O کودک را به پشت بخوابانید. حلقه را بالاى سر او آویزان کنید و تشویقش نمایید تا آن را تکان دهد و بچرخاند.
O بگذارید کودک با حلقه بازى کند. سپس آن را دور از او و بند را در دسترسش قرار دهید. به کودک یاد بدهید که حلقه را با کشیدن بندش به طرف خود بیاورد.

جغجغه و طبل
جغجغه: نوارهاى پلاستیکى بلندى از بطریهاى پلاستیکى رنگى ببرید. آنها را در یک بطرى پلاستیکى تمیز و کوچک قرار دهید و سرشان را محکم بچسبانید.
طبل: هر نوع قوطى فلزى با درپوش محکم و مناسب نوعى طبل است.
O بگذارید کودک به جغجغه دست بزند. به او نشان دهید که چگونه با تکان دادن جغجغه صداى ((شیک شیک)) ایجاد مى شود.
O بچه را تشویق کنید که ضمن گفتن ((شیک)) بدون نشان دادن جغجغه آن را تکان دهد.
O به کودک یاد بدهید که با یک تکه چوب به طبل ضربه بزند تا صداى ((بنگ بنگ)) بلند شود.
O طبل را بچرخانید و از دسترس کودک دور کنید و بگذارید او سینه خیز به دنبال طبل برود. در این حالت بگذارید کودک همزمان با ضربه زدن به طبل صداى ((بنگ بنگ)) ایجاد کند. به وى بگویید ((برو و آن را بیاور)).

کتاب
از یک مقوا چهار صفحه کوچک جدا کنید. روى هر صفحه یک عکس بچسبانید. در هر صفحه دو سوراخ ایجاد نمایید. از سوراخها نخ رد کرده و کتابى درست کنید.کنار کودک بنشنید. بگذارید او صفحه ها را ورق بزند. عکسها را لمس کرده, در باره عکسها صحبت کند و با اشاره کردن به آنها اسمشان را بگوید.

عروسک
از یک قطعه پارچه دو شکل عروسکى ببرید. لبه هاى دو عروسک را به هم بدوزید. سوراخ کوچکى ایجاد کنید و عروسک را پشت و رو کنید. سوراخ را با خرده هاى مواد پر کنید. آن را دوخته و براى عروسک یک صورت بکشید یا بدوزید.
O کلمه ((بچه)) را به کودک یاد بدهید. بگذارید عروسک را در آغوش بگیرد و آن را دوست داشته باشد.
O به کودک کمک کنید تا اجزاى بدن خود و عروسکش را که شما برایش نام برده اید, بشناسد.

کودک خود را با بازى در خانه, مشغول کنید
یک کودک پر جنب و جوش کودک شادى است, اما بعضى اوقات از یاد مى بریم که چگونه این انسانهاى کوچک را سرگرم سازیم. در مواقعى که هواى بیرون براى بازى کردن کودک مناسب نباشد, بازىهایى وجود دارد که در داخل خانه انجام مى گیرد بدون آنکه وقت زیادى براى تدارک آنها صرف شود و به مداخله زیاد والدین نیاز باشد. با وجود این, حواستان را جمع فرزند خود بکنید بخصوص وقتى فرزندتان به قیچى, سیم یا اشیإ ریز دست مى زند, همه اینها ایجاد انگیزه مى کند. چنانکه ((دوروتى اینون)) روانشناس کودک عقیده دارد: ((توضیح و تعریف بازى ممکن است مشکل باشد اما تشخیص بازى که هم سرگرم کننده باشد و هم یک روش مهم یادگیرى, آسان است. بنابراین بگذارید کودکتان در یک زمان هم سرگرم شود و هم یاد بگیرد!))
گاهى اتفاق مى افتد که هوا بارانى باشد و شما بخواهید به جاى آنکه کودکتان بیرون از منزل بازى کند, او را داخل خانه سرگرم سازید. در اینجا 20 بازى را به شما پیشنهاد مى کنیم تا با کمک آنها, فرزند خود را سرگرم کنید.

O از 18 ماهگى
ماهیگیرى
از یک جعبه مقوایى به عنوان دریا, مقدارى سر شیشه فلزى به عنوان ماهى, یک تکه چوب به طول 30 سانتى متر به جاى چوب ماهیگیرى و مقدارى نخ و یک تکه آهن ربا که به عنوان قرقره عمل کند, استفاده کنید.

عروسکهاى دستکش
به کودک خود کمک کنید که از یک جوراب کهنه عروسک درست کند و چشمها, لبها و موهایش را بچسباند یا رنگ کند. با صداى بامزه اى به جاى عروسک صحبت کنید و به کودکتان نشان دهید که عروسک مى تواند حرکت کند, قاشق را بلند کند, دست بزند و به آرامى بینى او را بگیرید.

بازىهاى توپى
از تکه هاى گلوله شده روزنامه چند توپ درست کنید و فرزندتان را تشویق کنید که توپها را درون یک سبد کاغذ باطله بریزد. براى سرگرم کردن چند کودک, ببینید چه کسى مى تواند توپ بیشترى را در سبد بیندازد.

شن بازى
درون یک تشت بزرگ مقدارى شن و ماسه بریزید. به کودک یاد بدهید که فنجانى را از ماسه پر کند و روى روزنامه یا حصیرى که کنار او گذاشته اید برگرداند. به جاى فنجان مى توانید از ظروف گود دیگرى که احتمالا اشکال گوناگون دارند, استفاده کنید.

نامه هاى خوراکى
با شکاف دادن سر یک جعبه کفش یا نظیر آن, صندوق پستى درست کنید. اشیإ خوراکى با اندازه هاى مختلف نظیر کشمش, تکه هاى سیب, هویج و ذرت بو داده به کودکتان بدهید تا آنها را پست کند. سپس او مى تواند نامه ها را بخورد!

سبد شانس
یک سبد کاغذهاى باطله را با مقدار زیادى روزنامه مچاله شده پر کنید و یک اسباب بازى را در آن مخفى کنید تا کودک آن را پیدا کند.

آب پاشى
یک افشانه باغبانى را پر از آب کنید و بگذارید کودکتان از آن براى تمیز کردن در یا دیگر اشیإ چوبى منزل استفاده نماید.

O از 2 سالگى
اسب سوارى
جارویى را به شکل اسب در آورید. و مقدارى طناب به عنوان افسار به سر آن ببندید. سپس کودک را تشویق کنید تا اسب را به حالت چهار نعل در اتاق نشیمن بگرداند و بعد در جاى دیگرى آن را ببندد. (به دستگیره در یا صندلى). ضمنا اسب باید چیزى بخورد (حبه هاى قندى را که او مى خورد از تکه هاى گلوله شده روزنامه درست کنید.)

قیچى کردن
نوارهایى از کاغذ به طول 30 سانتى متر و عرض 1/25 سانتى متر ببرید تا قیچى کردن آن به وسیله یک قیچى بى خطر براى کودک آسان باشد و جعبه یا ظرفى تهیه کنید تا تکه کاغذ را در آن بریزد.

پاره کردن
یک مجله قدیمى در اختیار کودک قرار دهید. و از او بخواهید تا عکسهایى را که دوست دارد یا به عنوان مثال تمام عکس ماشینها یا حیوانات را پاره کند.

شنا کردن اشیإ
توپهاى پینگ پنگ اسباب بازىهاى نسبتا ارزان و سرگرم کننده اى هستند. تعدادى از آنها را بخرید و بگذارید فرزندتان داخل ظرفشویى آشپزخانه با توپها بازى کند, آنها را در آب فرو کند و ببیند چگونه به سطح آب مىآیند.

سرگرمى شکلاتى
یک شکلات تیوپى بخرید و به کودک کمک کنید تا روى یک بادکنک صورت یا اشکال مختلف بکشد. سپس او مى تواند شکلاتها را بلیسد!

ساختن گردنبند
یک ماکارونى را به انتهاى رشته نخى ببندید. انتهاى دیگرش را به وسیله یک تکه نوار چسب محکم کنید. یک کاسه ماکارونى را که سوراخ دار باشد به کودک بدهید و از او بخواهید که آنها را به نخ ببندد و یک گردنبند درست کند.

زمین بازى پر ماجرا
سالن منزلتان را به یک زمین پر مانع و جذاب تبدیل کنید. سنگهاى مسیر را از بالشهاى کوچک و غارها را با کوسنهاى کاناپه درست کنید. تونلها را بین پایه هاى صندلى ها قرار دهید و از یک تخته که روى دو دسته کتاب تکیه داده شده به جاى پل استفاده نمایید.

O از 3 سالگى
سرباز مجروح
تکه هایى از یک روبالشى کهنه را ببرید و به کودک نشان دهید که چگونه سر و بازو را باندپیچى کند. بگذارید او روى شما یا عروسک خود تمرین کند.

مهرهاى نقاشى
مهرهاى چاپى از انواع مواد درست مى شوند و اثراتى را خلق مى کنند. این کار را با سیب زمینى, هویج, تکه هاى اسفنج, قرقره هاى نخ و قطعات پازل آزمایش کنید. یک ظرف رنگ تهیه نمایید و بگذارید کودک مهرها را داخل آن فرو کرده و روى کاغذ بزند تا چاپ شود.

حباب
مقدارى مایع ظرفشویى را داخل ظرف نیمه پرى از آب بریزید. بگذارید کودک با یک نى به داخل آن فوت کند و حبابهاى بزرگى را که تشکیل مى شوند, ببیند. مراقب باشید که کودک داخل ظرف فوت کند و آن را مک نزند.

آشپز کوچک
تمام کودکان دوست دارند که در آشپزخانه کمک کنند, بنا براین چرا به فرزندتان یک پودر آماده دسر نمى دهید که درست کند, یعنى فقط شیر یا آب اضافه کرده و هم بزند!

نواختن صداها
کاغذ و شانه ممکن است یک روش قدیمى تولید صدا باشد اما بیشتر بچه ها هنوز هم آن را دوست دارند. آنها باید چیزى را زمزمه کنند نه اینکه فقط روى شانه بدمند. ضمنا به کودکتان مقدارى شیشه یکسان و یک پارچ آب بدهید. بنابراین او مى تواند شیشه ها را با مقادیر متفاوتى آب پر کند و صداها را آزمایش نماید. وجود رنگ غذا در مایع کودک را سرگرم تر مى سازد.

فوت کردن رنگ
در صورتى که کودک شما بتواند به حبابهاى ریز آب بدمد, به آسانى قادر خواهد بود شکلهاى جالبى با رنگ ایجاد کند. مقدارى رنگ مایع, هر بار یک رنگ, روى صفحه کاغذ بریزید و به کودک یک نى بدهید تا رنگ را به محیط فوت کند. فقط مطمئن شوید که کودک در رنگ فوت مى کند و آن را نمى مکد!