پزشک شما

دکتر آذر آذرى

این شماره:
خواهر ر.م ـ قم
خواهر ز.ک ـ خمین

O خواهر ر.م ـ قم
دخترى 24 ساله هستم. از وزن زیاد رنج مى برم و چند سالى است که در ماههاى تابستان نظم قاعدگى ام به هم مى خورد و حتى در زمستان هم دچار مشکل مى شوم و نیز دچار پرمویى هستم. در صورت امکان جدول محاسبه متناسب قد و وزن را بیان کنید و نیز در خصوص دو مشکل دیگرم نیز درمان مناسب را برایم شرح دهید.
خواهر گرامى!
تقریبا هر سه مشکل شما به نظر مى رسد به هم مربوط باشند و در واقع داراى علت مشترکى باشند. آنچه مسلم است این است که وزن شما با قد شما متناسب نیست. به طور کلى چاقى اگر با علایم دیگرى از جمله اختلال در نظم قاعدگى و پرمویى بدن همراه باشد یا اگر چنانچه شکم و تنه چاق اما اندامها لاغرتر باشند و یا اینکه افراد چاقى که داراى صورت گرد هستندMoon Face)) )) یعنى صورتشان مثل ماه گرد باشد احتمال یک ناهماهنگى در کار غدد هورمون ساز وجود دارد. چاقى یکى از عوارض شایع غدد هورمونى است. البته بسیارى از موارد چاقى هم به بى حرکتى و پرخورى نسبت داده مى شود. ولى چاقى به هر علتى که ایجاد شود اگر از رسیدن مواد کالرىزا به بدن جلوگیرى شود چاقى به وجود نخواهد آمد. اگر چاقى ناگهانى و شدید باشد و با پرخوابى و پرادرارى همراه باشد حکایت از وجود ضایعه اى در هیپوتالاموس دارد. در بیمارى دیگرى به نام بیمارى کوشینگ فرد بیمار دچار یک چاقى ظاهرى همراه با قوز بوفالویى ((گاومیشىBuffalo hump (( و تنه این بیماران چاق مى شود اما پاهاى آنها لاغر دیده مى شود. در این بیماران فشار خون بالا مى رود و قاعدگى قطع مى گردد.
پزشکان غالبا براى ارزیابى ((اضافه وزن)) از وزن بدن یا ترجیحا ضریب توده بدنBody mass Index استفاده مى کنند. افراد عضلانى ممکن است اضافه وزن متوسطى داشته باشند ولى چاق نیستند. چاقى اصولا به افزایش نسج چربى گفته مى شود. چاقى و اضافه وزن تا حدود زیادى به مسایل ژنتیکى ارتباط دارند و دسترسى به غذاى مطلوب و زندگى غیر فعال نیز در ایجاد این وضعیت دخیل هستند. احتمال بروز چاقى در بچه اى که پدر و مادرش چاق هستند در حدود 80 درصد مى باشد, اما این احتمال در بچه اى که وزن پدر و مادرش طبیعى است فقط 15 درصد است. از ضریب توده بدن یاBMI براى تخمین اضافه وزن استفاده مى شود. در واقعBMI اضافه وزن را نشان مى دهد.

اضافه وزن = 2 (قد به متر ـ وزن فرد بر حسب کیلوگرم)

بنابراین 2 (BMI =(801/57 شما در حدود 35 مى باشد و بر اساس جدول طبقه بندى چاقى بر اساس ضریب توده بدنىBMI شما در ردیف افراد چاق قرار مى گیرید.

جدول طبقه بندى چاقى بر اساس ضریب توده بدنىBMI

طبقه بندىBMI -
زیر وزن - کمتر از 20
طبیعى - 20 تا 25
اضافه وزن - 25 تا 30
چاق - 30 تا 40
چاقى شدید - بالاى 40

یک راه آسان دیگر براى تخمین تناسب وزن و قد نیز وجود دارد که راحت تر قابل محاسبه است. یعنى وزن شما در صورتى با قد شما متناسب است که مساوى دو رقم سمت راست اندازه قدتان به سانتیمتر 2 ى باشد. مثلا قد شما 157 سانتى متر است و وزن شما در حدود 2 ى 57 کیلوگرم تقریبا با قد شما متناسب خواهد بود. رژیم غذایى باید با محدودیت شدید مصرف کالرى روزانه 800 ـ 200 کیلوکالرى همراه باشد. درمان طبى نیز با استفاده از دارو تا حدى موثر است. ورزش و تحرک فیزیکى نیز باعث تحلیل نسج چربى خواهد شد.
نامنظم بودن پریود و پرمویى بدن نیز ممکن است با هم ارتباط داشته باشند. توصیه ما این است که شما به یک متخصص زنان یا متخصص غدد مراجعه بفرمایید. انجام آزمایش هورمونهاى جنسى و سونوگرافى از تخمدانها مى تواند بسیار کمک کننده باشد. در مورد اتخاذ رژیم غذایى به طور کلى مى توانیم بگوییم شام فقط از میوه جات و سبزیجات استفاده کنید. از مصرف برنج و سیب زمینى و تخم مرغ و گوشت قرمز و انواع چربیها جدا خوددارى کنید. از مصرف نان و شیرینى زیاد پرهیز نمایید. گوشت و ماهى در حدى که بتوانید کالرى روزانه 800 کیلوکالرى را تامین کند مى تواند مفید واقع شود. این راه بسیار ساده است ولى کاربردى و عملى است به شرطى که در اتخاذ رژیم غذایى افراط و تفریط نکنید.
شاداب و سلامت باشید.

O خواهر ز.ک ـ خمین
دخترى هستم 16 ساله. در حدود 6 ماهى است که به درد قفسه سینه مبتلا شده ام و این درد بیشتر در سمت چپ قفسه سینه ام است. این درد گاهى شدت پیدا مى کند تا حدى که دست چپم بى حس مى شود. مى خواستم بدانم آیا این دردها مى تواند نشانه اى براى بیمارى قلبى باشد و سوال بعدىام اینکه وقتى از آب یا غذاهاى سرد استفاده مى کنم, سردرد مى گیرم. لطفا علت این سردردها را شرح دهید.
خواهر گرامى!
به طور کلى دردهایى که در ناحیه قفسه سینه و بخصوص سمت چپ ایجاد مى شود علل مختلفى مى تواند داشته باشد. با توجه به شرح حال بیماران مى توان به میزان بسیار زیاد منشا درد را تشخیص داد. آیا این درد منشا قلبى دارد یا خیر؟ درد قلبى ویژگیها و مشخصاتى دارد که پزشک ضمن صحبت و شکایت بیمار باید تشخیص را مطرح کند. اولین مشخصه درد قلبى که شاید مهمترین ویژگى نیز باشد این است که درد با منشا قلبى در موقع فعالیت بدنى شروع و یا تشدید مى شود. کیفیت درد قلبى به صورت دردى فشارنده در ناحیه پشت جناغ سینه یا کمى در طرف چپ جناغ سینه است. معمولا با لمس حس نمى شود و یا تشدید نمى شود. یعنى اینکه درد عمقى است. این درد بلافاصله بعد از فعالیت بدنى ظاهر شده و شدت پیدا مى کند و با استراحت از بین مى رود. مدت زمان درد قلبى یا آنژین صدرى معمولا کوتاه است و بین 5 ـ 1 دقیقه متفاوت است. بنابراین دردهاى طولانى تر و گاه دایمى درد قلبى نیست. بیشتر اوقات دردهاى قلبى با بالا رفتن از بلندى یا پله ها عارض مى شود. زور زدن, نگه داشتن نفس و بى حرکتى قفسه سینه سریعتر منجر به بروز حمله آنژین قلبى مى شود اما ویژگى تشخیص درد قلبى بدون توجه به نوع فعالیت بروز مى کند و بلافاصله با استراحت یا نشستن و ایستادن تخفیف و تسکین مى یابد. معمولا بیماران کمتر آنژین قلبى را به صورت درد توصیف مى کنند. بلکه بیشتر از یک احساس فشردگى سوزش و سنگینى قفسه سینه شکایت مى کنند.
موضع درد قلبى درست در یک نقطه نیست بلکه در 90 ـ 80 درصد موارد ناراحتى در پشت جناغ سینه یا اندکى در سمت چپ آن است. درد قلبى در سمت راست غیر معمول است اما اگر مربوط به قلب باشد تدریجا به پشت جناغ سینه کشیده مى شود. گاهى درد قلبى به گردن در ناحیه مهره هشتم گردن و در ستون فقرات پشتى تا مهره چهارم منتشر مى شود لیکن اغلب به شانه و بازوى چپ کشیده مى شود و انتشار آن به سمت پایین یعنى قسمتهاى داخلى بازوى چپ, آرنج و ساعد و مچ دست و انگشتهاى چهارم و پنجم زیاد دیده مى شود. به ندرت ممکن است درد قلبى به نقاط دیگرى مثل آرواره پایین, ناحیه پس گردن و قاعده گردن و فضاى بین دو کتف منتشر شود.
همان طور که گفتیم حمله درد قلبى دوره کوتاهى دارد و بعد از این دوره معمولا به طور کامل و بدون اینکه آثارى به جا بگذارد بهبود مى یابد. حملات درد با فعالیت و ورزش تشدید و با استراحت طى کمتر از 3 دقیقه از بین مى رود. گاهى حملات قلبى اگر همراه با مصرف غذاى سنگین و چرب و یا هیجانات همراه باشد 20 تا 15 دقیقه به طول مى انجامد. به هر حال دانستن این نکات بسیار اهمیت دارد.
دردهاى دیگرى نیز با منشا مختلف در ناحیه جلوى قلبى وجود دارد. این دردها ممکن است ناشى از ناراحتیهاى عضلانى و عصبى و اسکلتى ((نوروماسکولو اسکلتال)) باشد. ممکن است ناشى از آرتروز گردن و مفاصل شانه و مشکلات مهره هاى پشتى باشد. گاهى نیز ناراحتى معده و اثنى عشر داراى تابلوى مشابهى با آنژین قلبى است. آنچه مهم است این است که هر بیمارى با درد جلوى قلبى نیاز به بررسى و معاینه کامل دارد و باید از او نوار قلب یا الکتروکاردیوگرافى به عمل آید.
در مورد سوال آخر توصیه شده که از نوشیدن آب خیلى سرد و یا غذاى خیلى سرد خوددارى شود. ممکن است علت آن بالا بودن گرماى داخل بدن و سطح مخاطى بدن باشد که با خوردن غذا و آب سرد بدن دچار تغییر ناگهانى دما مى شود و اعصاب حسى از فضاى دهان و دندانها تا سیستم گوارشى تحریک شده و این تغییر و تحریک ممکن است حتى منجر به درد در اعضاى مختلف از جمله سر و معده شود.
پیروز باشید همیشه.