کلسترول در بچه ها

منبع: نشریه مرکز تغذیه اى آمریکا
مترجم: پگاه امیردیوانى

چگونه مى توانم از بروز بیمارى قلبى ـ عروقى در فرزندانم جلوگیرى کنم؟
دوران کودکى که به بزرگسالى منتهى مى شود, زمان مناسبى براى بهبود رفتارهاى تندرستى است. در حالى که هیچ کس نمى تواند تعهد کند که این رفتارها از بروز هر گونه بیمارى پیشگیرى مى کنند. شواهد اساسى نشان مى دهند که این رفتارها مفید هستند. هیچ عامل خطرزایى مسوول ابتلا به بیمارى قلبى نیست. بنابراین توجه زیاد به سطح کلسترول, محدوده خطر را در فرزندتان به طور چشمگیرى گسترش نخواهد داد.
بعضى از عوامل خطرآفرین مثل عوامل وراثت تغییرپذیر نیستند, اما بسیارى دگرگونیها در شیوه زندگى فرد, جهت پیشگیرى از بروز بیمارى قلبى ـ عروقى صورت مى گیرند. والدین با تشویق کودکان به ورزش مداوم, حفظ وزن مناسب براى آنان و جلوگیرى از سیگار کشیدنشان, به آنها کمک مى کنند تا خطر افزایش کلسترول خون و پرفشارى خون را, همانند دیگر عوامل خطرزا, در بروز بیمارى قلبى ـ عروقى کاهش دهند.
بیشتر متخصصان بر این عقیده اند که پیروى از یک رژیم کم چربى و سرشار از میوه, سبزیها و غلات براى حفظ تندرستى و پیشگیرى از بیمارى, بهترین روش است. بیماریهاى قلبى ـ عروقى یکى از عوامل مرگ و میر در بزرگسالان است که بسیار مورد توجه بوده و پیشگیرى از بروز آنها توصیه مى شود.

آیا کلسترول خون فرزند من باید مورد آزمایش قرار گیرد؟
مقدار بالاى کلسترول خون, عامل خطرزا و در عین حال قابل کنترل و مهمى جهت ابتلا به بیمارى قلبى در بزرگسالان است. به هر تقدیر, انتخاب تمام بچه ها یا فقط آنانى که در خانواده شان سابقه بیمارى قلبى وجود دارد, موضوع بحث انگیزى را براى کنترل کلسترول خون ارائه مى کنند.
انجمن بیماریهاى کودکان در آمریکا روش ((بیماریابى گزینشى)) بچه هاى بیش از دو سال را که خطر پیشرفت بیمارى قلبى ـ عروقى در آنها از طریق تاریخچه خانوادگى تشخیص داده مى شود, تایید مى کند. جدول زیر بیان مى کند کدام دسته از بچه ها ممکن است در معرض خطر باشند و چه نوع آزمایش خونى در موردشان باید انجام شود.
تمام مراکز بهداشتى با روش ((غربالگرى کلسترول خون انتخابى)) موافق نیستند. تکیه بر مطالعات نشان مى دهد که بسیارى از کودکان بدون داشتن سابقه بیمارى ممکن است کلسترول بسیار زیادى داشته باشند و بعضى بر این عقیده اند که در تمام کودکان میزان کلسترول خون باید اندازه گیرى شود.

متخصصان دیگر نگران این موضوع هستند که به کودکان به طرز نادرست و غیر منصفانه اى بر چسب ((در معرض خطر زیاد)) زده مى شود, در صورتى که چنین نیست.
کلسترول خون در دوران کودکى, حتى اگر بالا باشد به ندرت باعث بروز مشکل حادى مى شود. بدون مشورت با یک پزشک, ممکن است آزمایش باعث نگرانى بیش از حد والدین و کودکان در مورد میزان کلسترول خون گردد. اگرچه شجره نامه مثبت خانوادگى, تمام کودکانى را که داراى کلسترول بالا هستند, مشخص نمى کند ولى به عنوان بهترین شاخص براى مقدار افزایش یافته کلسترول خون و در نتیجه خطر رو به تزاید در زندگى شمرده مى شود.

چگونه مى توان مانع افزایش کلسترول خون در کودکان شد یا آن را معالجه نمود؟
در کودکان نیز همانند بزرگسالان, رژیم غذایى در جلوگیرى یا درمان این مشکل موثر
است. انجمن بیماریهاى مربوط به تغذیه کودکان در آمریکا توصیه مى کند که تمامى کودکان سالم دو ساله و بزرگتر از آن, یک رژیم غذایى با کالرى حاصل از چربى به میزان تقریبى 30% را رعایت کنند. آنها پیشنهاد مى کنند که بزرگسالان تندرست نیز همین توصیه را به کار بندند.
براى کودکان سالم دوساله و بزرگتر, تعادل تغذیه اى باید از طریق خوردن مقدار زیادى غذا حاصل شود و انرژى جهت رشد آنان کافى باشد. به همراه رژیم غذایى, ورزش و پرهیز از چاقى نیز به کودکان کمک مى کند تا از پیشرفت بیمارى قلبى ـ عروقى ممانعت به عمل آورند.

میزان کلسترول خون فرزند من چقدر باید باشد؟
سطح بهینه کلسترول کلى و کلسترول بد (ال.دى.ان) هنوز نامعلوم است. بر اساس تحقیقات موجود, انجمن بیماریهاى قلبى در آمریکا سطح مشخصى را براى کودکان تعیین کرده است که در جدول زیر مشخص شده است.

کلسترول کلى خون ـ کلسترول بد
حد ـ (میلى گرم) ـ (میلى گرم)
قابل قبول ـ 2170 ـ 2110
میانه ـ 199 ـ 170 ـ 129 ـ 110
بالا ـ 200 ـ 130

اگر سطح کلسترول خون فرزند شما بیش از این حد ماکزیمم است, باید توجه بیشترى به رژیم غذایى, ورزش و وزن بدن او معطوف دارید. هنوز جاى بحث است که آیا میزان کلسترول زیاد در دوران کودکى, در سنین بزرگسالى نیز ادامه خواهد یافت یا خیر. در واقع, این عامل باید به عنوان علامت خطرى در بررسى خطرات کسى که تندرستى کودکان را مورد تهدید قرار مى دهد, در نظر گرفته شود.

یک رژیم کم چربى
کودکان براى کسب انرژى, رشد و تکامل به اسیدهاى چرب ضرورى نیاز دارند و والدین نباید جذب چربى را در دو سال اولیه عمر آنها, کنترل کنند. در حقیقت, شیر مادر از لحاظ چربى و کلسترول نسبتا غنى و براى کودکان مناسب است. انجمن بیماریهاى کودکان در آمریکا به والدین توصیه مى کند که کودکان بزرگتر از دو سال را با یک رژیم کم چربى مناسب تغذیه کنند, اما آنان را نسبت به مصرف چربى بسیار محدود تا زیر 30% کالرى آگاه نمایند. این انجمن تاکید دارد که رژیمهاى غذایى کودکان باید باعث رشد و تکامل طبیعى آنان شود.
چربى زیاد به خصوص چربى اشباع شده در رژیمهاى غذایى کودکان مى تواند خطر طولانى مدت بیمارى قلبى, چاقى و دیگر بیماریهاى رگهاى تغذیه کننده قلب را افزایش دهد. بیشتر سازمانهاى بهداشتى بر این عقیده اند که جذب معمولى چربى از مقدار توصیه شده آن و نیز چربى اشباع شده تجاوز مى کند و مطابق رهنمودهاى مربوط به کلسترول غذایى است. والدین باید به میزان چربى در غذاهایى که فرزندانشان براى خوردن برمى گزینند, توجه خاصى معطوف دارند و خوراکهاى کم چربى برایشان آماده کنند.
والدین باید در مورد آنچه که فرزندانشان مى توانند بخورند ـ غذاهاى مقوى که در یک رژیم کم چربى و متعادل مهم هستند ـ فکر کنند. آنها باید یک رژیم متعادل و متنوع در یک دوره چند روزه براى کودکان فراهم آورند تا در مورد چربى و کلسترول غذایى به نتایجى دست یابند و اطمینان حاصل کنند که کودکان نیازهاى غذایى روزانه را مصرف مى نمایند و غذاهاى مغذى نباید بدان علت که محتوى چربى و کلسترول هستند, کنار گذاشته شوند, زیرا بسیارى از این مواد غذایى, محتوى مواد ضرورى هستند. به عنوان مثال, محصولات سبزى و گوشت, اغلب حاوى مقدار زیادى چربى و همچنین عناصر غذایى مهمى هستند. محصولات شیرى کم چربى, گوشتهاى میان وعده اى کم چربى و تکه هاى بدون چربى گوشت گاو را براى خوردن برگزینید و به طور مداوم ماهى یا مرغ بدون پوست مصرف نمایید. تخم مرغ نیز به عنوان بخشى از گروه غذاهاى گوشتى محسوب مى شود و به خوبى با یک رژیم کم چربى تناسب دارد. این دسته از مواد غذایى, پروتئین مطلوب و بسیارى ویتامینهاى ضرورى و مواد معدنى مورد نیاز جهت رشد و تکامل را فراهم مىآورند. انجمن بیماریهاى قلبى آمریکا پیشنهاد مى کند که کودکان در هفته تا 4 زرده تخم مرغ مصرف نمایند اما خوردن سفیده آن را محدود نمى کند, زیرا سفیده محتوى کلسترول غذایى یا چربى نیست.
میوه ها و سبزیها غذاهاى سبک و مهمى براى کودکان محسوب مى شوند که باید حداقل 5 وعده در روز مصرف گردند. مصرف میوه و سبزى, الیاف گیاهى فراوان, ویتامین و مواد معدنى را بدون افزودن چربى زیاد به رژیم کودکان, در اختیار آنها قرار مى دهد. غلات, به عنوان پایه یک رژیم کم چربى محسوب مى شوند.
والدین مى توانند با خلاقیت خود, غذاهاى مقوى را طورى تهیه نمایند که کودکان به عنوان بخشى از رژیم غذاییشان از آنها لذت ببرند. نمودار زیر انواع غذاهاى کم چربى و پرچربى مورد علاقه کودکان را با یکدیگر مقایسه کرده است. مقدار چربى ذخیره شده با انتخاب غذاهاى کم چربى نشان داده شده است.
انتخاب کنید ـ به جاى ذخیره ـ چربى (گرم)

آرد جو دوسر ـ کلوچه رشته ـ 4
پنیر کم چربى ـ پنیر معمولى ـ 5
بوقلمون ـ سوسیس گوشت گاو ـ 3
گوشت بدون چربى بوقلمون ـ همبرگر ـ 4
مرغ پخته بدون پوست ـ مرغ بریان ـ 6
ماست یخ زده ـ بستنى ـ 22
سیب زمینى ـ چیپس ـ 9
تخم مرغ سفت شده(کمتر از 4 زرده تخم مرغ در هفته) ـ سوسیس ـ 12
سیب زمینى پخته ـ سیب زمینى سرخ شده ـ 7

ورزش
فعالیت کم و کالرى اضافى به خصوص کالرى حاصل از چربى در کودکان و بزرگسالان منجر به چاقى مى شود. کم تحرکى یک عامل خطرآفرین و مستقلى براى ابتلا به بیمارى قلبى است. کودکان اغلب به جاى بازى کردن بیرون از خانه, بیشتر وقت خود را صرف تماشاى تلویزیون مى کنند. انجمن بیماریهاى کودکان در آمریکا به والدین توصیه مى کند تا تماشا کردن تلویزیون کودکانشان را به 1 تا 2 ساعت در روز محدود نمایند. والدین باید فعالیتهایى از قبیل دوچرخه سوارى, پیاده روى و شنا را جایگزین تلویزیون براى کودکانشان نمایند.
با انتخاب ورزشهاى دلخواه کودکان, آنان احتمالا بیشتر به ورزش علاقه مند مى شوند اما ورزشهایى که جنبه رقابتى شدید دارند ممکن است کودکان را از ورزش دلسرد نمایند.

حفظ وزن
چاقى معمولا از زیاد خوردن و بى تحرکى ناشى مى گردد. غذا خوردن ضمن تماشاى تلویزیون باعث زیاد خوردن و عدم تحرک مى شود. چاقى, کلسترول خون, فشار خون, خطر بیمارى قلبى, بیمارى قند و دیگر بیماریهاى مربوط به رگهاى تغذیه کننده قلب را افزایش مى دهد.
والدین باید به عنوان الگوهایى عمل نمایند تا عادات غذایى و ورزشى خاص را تقویت کنند. کودکان سالم مجبور نیستند از رژیمهاى کم کالرى پیروى کنند, اگر به همان مقدار که غذا مى خورند, انرژى مصرف نمایند.

کشیدن سیگار
سیگار کشیدن یکى از مهمترین عوامل خطرآفرین بیمارى قلبى و دیگر بیماریهاى مربوط به رگهاى تغذیه کننده قلب است. والدین باید با پرهیز از کشیدن سیگار, تندرستى را براى خود و فرزندانشان به ارمغان آورند. اگرچه بیشتر کودکان تا سنین نوجوانى مبادرت به کشیدن سیگار نمى کنند, بسیارى از سازمانهاى بهداشتى آموزشهایى را براى کودکان مدارس ابتدایى به کار مى بندند تا آنان را از شروع به این کار باز دارند.

پرفشارى خون
اگرچه بیشتر کودکان فشار خون طبیعى دارند, پرفشارى خون یک عامل خطرآفرین جدایى براى بیمارى قلبى ـ عروقى است و باید مشخص گردد که آیا کودک چاق است یا خیر. تغذیه سالم, عادات ورزشى و پرهیز از چاقى به کودکان کمک مى کنند که فشار خون طبیعى داشته باشند. رهنمودهاى تغذیه اى آمریکا, به تعادل در میزان مصرف نمک جهت کنترل فشار خون تاکید دارد. مطالعات اخیر نشان مى دهد که جذب فزاینده کلسیم در اوایل دوران زندگى ممکن است فشار خون سیستولى را کاهش دهد.
کودکان در حال رشد به یک رژیم متعادل که شامل غذاهاى مفید و متنوع است, نیاز دارند براى بهره مندى از تندرستى درازمدت, جلوگیرى از بیمارى, کودکان را به خوردن یک غذاى متعادل, انجام تمرینات ورزشى منظم, حفظ وزن طبیعى و پرهیز از استعمال دخانیات ترغیب نمایید.