بهترین هدایا براى کودکى که کمتر ما را مى‏بیند

منبع: نشریه ریدرز رایجست - ژوئن 1998
مترجم: پگاه امیردیوانى‏

هدیه اول:
شام، یک رویداد خانوادگى‏

زمان شام، تنها زمانى است که تمام افراد خانواده دور هم جمع مى‏شوند و حس ارتباط و پیوند واقعى در بین آنها به وجود مى‏آید که مسلماً بدون آن، کودکان احساس انزوا و تنهایى مى‏کنند. براى دست یافتن به نتیجه بهتر، هنگام صرف شام تلویزیون را خاموش کنید و تا همه سر سفره حاضر نشده اند، غذا را شروع نکنید. اگر فرزند نوجوانى دارید که مشغول صحبت با تلفن است و شما بدون حضور او شامتان را صرف کنید، در واقع نشان داده اید که وى ارزش منتظر شدن را نداشته است. به همین ترتیب همه باید صبر کنند تا آخرین عضو خانواده نیز غذا را تمام کند زیرا شام یک رویداد خانوادگى است.
اگر راهى براى شام خوردن دسته‏جمعى وجود نداشته باشد، یک وعده غذاى بیرون در روزهاى تعطیل راه‏حل خوبى است.

هدیه دوم:
کتاب خواندن براى کودکان یا همراه آنان‏

همراهى با کودک در مطالعه کتاب، علاقه شدیدى در او به وجود مى‏آورد. کودکان عموماً در طول تعطیلات تابستانى، فرصت‏هاى یادگیرى را از دست مى‏دهند اما والدین مى‏توانند به راحتى از این بطالت وقت جلوگیرى نمایند. مثلاً مى‏توانند هر شب براى کودکان خود کتاب بخوانند و حتى بعد از آنکه کودک توانایى خواندن را کسب کرد، این کار را ادامه دهند. یکى از متخصصان روانشناسى معتقد است «براى کودکان برنامه کتابخوانى در نظر بگیرید که طبق آن هر هفته یک کتاب براى آنها بخوانید یا آنان را به کتابخانه ببرید. همچنین مى‏توانید در انتخاب موضوع مورد علاقه به کودک کمک کنید و در پایان هفته در مورد کتابى که مطالعه نموده، به بحث و گفتگو بپردازید.»

هدیه سوم:
تماشاى جمعى تلویزیون‏

تماشاى تلویزیون به همراه سایر اعضاى خانواده مى‏تواند راه را به منظور بحث و گفتگو در مورد موضوعات پیچیده و دشوار اما مهم با کودکان هموار سازد.
برنامه‏هایى را انتخاب کنید که امکان تماشاى آنها به همراه کودک وجود داشته باشد که البته این انتخاب به سن کودک بستگى دارد. هنگامى که برنامه‏اى را نامناسب تشخیص مى‏دهید، مى‏توانید بحثى را با کودک آغاز کنید و از او بپرسید در مورد آنچه که در تلویزیون دیده است، چه نظرى دارد. مادرى مى‏گفت که نگاه کردن به برنامه‏هاى تلویزیونى حتى آنها که مورد علاقه او نیستند، روش مناسبى براى انتقال ارزش‏ها به کودک مى‏باشد.

هدیه چهارم:
گوش کردن به اظهارنظرهاى کودکان‏

گوش کردن به صحبت‏هاى کودکان به عمیق‏ترین شکل ممکن چنین مى‏رساند که به آنچه مى‏گویند ارزش قائل هستید و به آنان علاقه‏مندید. تحقیقات اخیر نشان مى‏دهد که نخستین راه براى جلوگیرى از بروز رفتارهاى پرخطر در سنین نوجوانى، ایجاد نوعى رابطه است، به طورى که نوجوان احساس مى‏کند که مى‏تواند به راحتى با شما صحبت کند. اگر همه مشکلات کودکان براى آنان حل شود، هرگز نخواهند آموخت که مستقل فکر کنند و براى خود تصمیم بگیرند. بهترین روش براى تضمین ارتباط و اتحاد خانوادگى، تنظیم برنامه‏اى است که بر اساس آن هر هفته یک نشست خانوادگى تشکیل شود. به عنوان مثال تبادل نظر در مورد مقررات موجود در خانواده و تصمیم‏گیرى در زمینه فعالیت‏هاى هفته آتى و نیز گفتگو در مورد تعیین جایى براى رفتن به تعطیلات، مى‏توانند موارد خوبى براى نشست خانوادگى باشند.

هدیه پنجم:
رعایت انضباط

همه بچه‏ها تصور مى‏کنند که مى‏خواهند مسئول باشند و قدرت داشته باشند، اما در اعماق وجودشان واقعاً نمى‏خواهند. کودکى که به اندازه کافى با مقررات انضباطى مواجه نیست، قلباً نگران است که اگر همه کارها را خراب کند، چه کسى جوابگو خواهد بود.
کارشناسان مى‏گویند بسیارى از والدین ناآگاهانه و بیش از حد، سهل‏انگار و آسان‏گیر هستند. آنها لازم است بدانند که گاهى «نه» گفتن به بچه‏ها نه تنها صحیح است، بلکه براى رشد سالم آنها ضرورت دارد.
برخى والدین در مقابل رفتارهاى نامطلوب کودکان متوسل به تنبیه بدنى مى‏شوند، بسیارى از کارشناسان بر این عقیده اند که این روش، بالاخص در درازمدت نمى‏تواند مفید واقع شود. وقتى ما از راه تنبیه بدنى وارد عمل مى‏شویم، به کودکان یاد مى‏دهیم که خشونت تنها راه حل مشکلات است. کودکانى که تنبیه بدنى مى‏شوند، در مدرسه بچه‏هاى دیگر را کتک مى‏زنند و در آینده نیز همسرانشان را آزار مى‏دهند.

هدیه ششم:
مهر ورزیدن‏

پدر و مادر خوبى بودن، مستلزم فراهم کردن سخاوتمندانه و بى‏دریغ هدایاى عشق و محبت، توجه، انرژى و منابع براى کودک، طى مدت زمان طولانى است. بچه‏ها تا حد زیادى با دلبستگى عاطفى رشد پیدا مى‏کنند که اغلب هدیه یک پدر یا یک مادر است، نیروى سحرآمیزى است که اساس عشق به خود را تشکیل مى‏دهد. زمانى که بچه‏ها بیاموزند خود را دوست بدارند، احساس عاطفه و علاقه عمیقى را نسبت به دیگران پرورش مى‏دهند.

هدیه هفتم:
دیدگاه مثبت و خوش‏بینانه به جهان‏

اگر همواره تصویرى که از جهان ترسیم مى‏کنید، مکانى بى‏روح و بى‏رحم باشد، فرزندانتان کم کم دید مثبت و طبیعى خود را نسبت به زندگى از دست مى‏دهند. لازم است بچه‏ها احساس خوبى نسبت به جهان داشته باشند تا بتوانند به آینده خود امیدوار باشند.
به کودکان کمک کنید تا درک کنند با وجود خطرات زیاد، زندگى یک تجربه تلخ نیست. البته اگر نگران آلوده شدن کودک به مواد مخدر یا فسادهاى اخلاقى هستید، مى‏توانید از او بخواهید که با طرح نگرانى‏هایش به آرامش دست یابد.

هدیه هشتم:
کودکان کمک کردن به دیگران را بیاموزید

انجام کارهاى داوطلبانه، حس همدلى را در کودک ایجاد مى‏کند و او را فردى مسئول بار مى‏آورد. کودکانى که حس همدلى در آنها قوى‏تر است، در مدرسه بهتر عمل مى‏کنند، روابط سالم‏ترى را برقرار مى‏نمایند و بیشتر از دیگران پاى‏بند اصول اخلاقى خواهند بود.
اینکه فقط در باره کمک به دیگران صحبت کنید، کافى نیست. مانند بسیارى دیگر از جنبه‏هاى تربیتى، شما باید خودتان الگوى این رفتار باشید. به عنوان مثال کار کردن در کنار هم در محلى که براى فقرا غذا تهیه مى‏شود، به کودک درس‏هاى ارزشمندى خواهد داد. اما شیوه‏هاى دیگر نیکوکارى را که کمتر حالت تشریفاتى دارند نباید از یاد برد. کارهایى نظیر کمک به پیرزن همسایه در انجام کارهایش، مى‏تواند نمونه‏اى از این نوع شیوه‏ها باشد.

هدیه نهم:
کودکان و نوجوانان خود را در آغوش بگیرید و نوازش کنید

تحقیقات جدید نشان مى‏دهند که نوازش و در آغوش گرفتن بچه‏ها، مغز را تحریک مى‏کند و موجب آزاد شدن هورمون‏هاى اساسى رشد مى‏شود.
در دوران آغازین زندگى، لمس و تماس، ماده اى حیاتى براى بچه‏هاست. دریافت تماس‏هاى عاطفى و محبت‏آمیز از والدین و دیگران به اندازه دریافت ویتامین و انرژى اهمیت دارد. در صورت دریافت نشدن آن، مغز بچه به درستى رشد نخواهد کرد.
بنابراین از زمان تولد به کودک خود توجه بسیار مبذول دارید. وقتى نوزادى به هنگام گریه کردن با واکنش سریع و محبت‏آمیزى روبه‏رو مى‏شود، یاد مى‏گیرد که کمتر گریه کند و شب‏ها بهتر بخوابد.
از ساعت زنگ‏دار صرف‏نظر کنید و به جاى آن، فرزند خود را با نوازش مختصر بیدار کنید. فقط دو دقیقه طول مى‏کشد و روش خوبى براى شروع روز است.
به خاطر داشته باشید که هر روز، روز جدیدى در تربیت و کار پرورشى است. بنابراین هر کارى را که سال قبل یا دیروز انجام نداده اید، مى‏توانید از امروز شروع کنید.