لاله
مهندس مجتبى شریعتپناهى
در زیبایى لاله همان قدر بس که گفتهاند از خونِ جوانان وطن دمیده است. این گل زیبا که سمبل شهادتهاى افتخارآفرین و ایثارگرىهاى جوانانِ این مرز و بوم است، به ایران و در واقع قسمتهایى از آسیاى مرکزى تعلق دارد. لالههاى وحشى از دیرباز در مناطق کوهستانى کشور ما لالهزارها را به زینت گلهاى زیبایشان آراستهاند. در ادبیات فارسى و ترکى این گیاه زیبا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. گفته شده پدران ما در قرن شانزدهم میلادى نام چشم خورشید را بر آن نهاده بودند.
لاله، تاریخى پرفراز و نشیب را طى کرده، معلوم نیست که در چه سالى وارد اروپا شد اما این اعتقاد وجود دارد که اول بار در سال 1554 میلادى بذر لاله توسط یک سفیر از قسطنطنیه به آلمان برده شد و بعد در هلند باغ کوچکى را به آن اختصاص دادند. در اروپا لاله نشانه پیروزى و ثروت به حساب آمد و پرورش آن همهگیر شد.
لالهها نمىمیرند، وقتى عمر گل تمام شد پیاز لاله براى سالهاى بعد قابل استفاده است.مشخصات گیاهشناسى:
گیاهى است با نام علمى تولیپا Tulipa، از خانواده لیلیاسه Liliaceae، برگهایش بیضىشکل یا نیزه اى اند.
از میان برگها ساقهاى بلند و کشیده سبز شده و گل با شش گلبرگ رنگى در نوک ساقه گلدهنده ظاهر مىشود. رنگ گلها ممکن است سفید، قرمز، صورتى یا زرد باشد.
تنوع رنگ گلها به دلیل ژنهایى است که در پیاز وجود دارد، در موقع خریدارى پیاز مىتوان وضعیت رنگ گلها را از تولیدکننده پیاز پرسید. پیاز در واقع نوعى ساقه زیرزمینى است که داراى مواد مغذى بوده و موجب رشد و زندگى اندام هاى گیاه مىشود.روش تکثیر لاله:
لاله به وسیله کاشت پیاز تکثیر مىشود، در زمان رشد، جوانههاى کنارى پیاز نیز رشد
نموده و غدههاى جدید را تولید مىکنند.روش کاشت پیاز:
مناسبترین زمان براى کاشت پیاز لاله، اواخر پاییز است. خاکى که براى این گیاه انتخاب مىشود باید سرشار از ماسه و شن و کاملاً قابل نفوذ باشد. از آن جایى که آفتاب را دوست دارد بهتر است در محلهاى آفتابگیر کاشته شود.
عمق مناسب براى کاشت پیاز ده سانتىمتر است اما براى پیازهاى درشت مىتوان آنها را در عمق پانزده سانتىمترىِ زمین کاشت. پیازها را در کنار یکدیگر بکارید و رویشان را با کاه، برگهاى خشک یا کمپوست بپوشانید تا از سرماى زمستان محافظت شوند. این پوشش را در بهار کنار بزنید. لالههایى که به این ترتیب کاشته مىشوند در ماههاى فروردین و اردیبهشت به گل مىنشینند.تذکر:
توجه داشته باشید هدف از کاشت پیاز در پاییز این است که پیازها یک دوره سرما را ببینند، در طول فصل پاییز تا اواخر زمستان نیاز به آبیارى ندارد، در مناطق خشک و کم باران از اواخر زمستان به مقدار کم به آن آب بدهید.
عملیات بعد از گلدهى:
زمان گلدهىِ لاله ماههاى فروردین و اردیبهشت است. بعد از پایان عمر گلها، آبیارى را قطع نموده و ساقه گلدهنده را با قیچى جدا کنید و به گیاه فرصت بدهید تا برگهایش خشک شوند. وقتى برگها خشک شدند، پیازها را به آرامى طورى که آسیب نبینند با بیلچه از زمین خارج کنید. از بالاى غدهها، برگها و اندامهاى هوایى را بریده و خاکهاى اطرافِ غدهها را با دستمالِ خشک تمیز کنید. این پیازها باید براى کاشت مجدد (یعنى پاییز) در محل خشک و خنک که تهویه داشته باشد نگهدارى شوند.
توضیح:
از نگهدارى پیاز در کیسههاى پلاستیکى که فاقد جریان هوا هستند خوددارى نمایید. مناسبترین ظروف براى نگهدارى پیاز، سبدهاى حصیرى هستند، این سبدها را در محلى با دمایى معادل 18 تا 20 درجه سانتىگراد قرار دهید.
تولید لاله زودرس:
با کمى ابتکار و صرف وقت مىتوانید کارى کنید که لاله در زمستان به گل بنشیند، براى این کار در اوایل پاییز هر 5 تا 10 عدد پیاز را در یک گلدان بکارید. (از خاک سبک یعنى ماسه و کودبرگ استفاده کنید) گلدان را تا اواخر پاییز در هواى آزاد قرار دهید تا پیازها ریشه بزنند سپس گلدان را به قسمت داخل ساختمان یا گلخانه منتقل کنید در این صورت لاله در اواسط زمستان گل مىدهد.
مراقبتهاى لازم:
زمانى به لاله آب بدهید که خاک خشک شده باشد. جمع شدن آب در خاک و رطوبت زیاد، موجب پوسیدگى پیاز مىگردد.
در موقع کاشت، پیازهاى سالم را از انواع ناسالم جدا کنید، یک پیاز آلوده، خاک و در نتیجه همه پیازها را آلوده مىکند.
لاله به کود احتیاجِ چندانى ندارد، در صورت تمایل مىتوان از کودهایى که مواد معدنى دارند استفاده نمود. اما بهتر است از کود ازته استفاده نکنید. لاله نقش مهمى در طراحى باغچه، بازى مىکند، کاشت تعداد زیادى پیازِ لاله در گوشهاى از باغچه جذابیت خاصى به باغچه مىبخشد، ضمناً بسیار مناسبِ پرچینهاى سنگى و قسمتهایى از باغچه است که با قلوهسنگ تزیین مىشوند.چگونه از گل بریده لاله استفاده کنیم؟
همیشه گل لاله را از انتهایىترین قسمت ساقه جدا کنید تا ساقه بلندى داشته باشد. ساقه گل زمانى باید جدا شود که گل هنوز حالتِ غنچه دارد و کاملاً شکفته نشده است. غنچهها به آرامى در داخل اتاق باز شده و فضا را معطر مىکنند.
همه روزه آبى را که گل بریده در آن قرار دارد عوض نموده و از آب تازه استفاده کنید.
)