لاله‏

مهندس مجتبى شریعت‏پناهى‏

در زیبایى لاله همان قدر بس که گفته‏اند از خونِ جوانان وطن دمیده است. این گل زیبا که سمبل شهادت‏هاى افتخارآفرین و ایثارگرى‏هاى جوانانِ این مرز و بوم است، به ایران و در واقع قسمت‏هایى از آسیاى مرکزى تعلق دارد. لاله‏هاى وحشى از دیرباز در مناطق کوهستانى کشور ما لاله‏زارها را به زینت گل‏هاى زیبایشان آراسته‏اند. در ادبیات فارسى و ترکى این گیاه زیبا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. گفته شده پدران ما در قرن شانزدهم میلادى نام چشم خورشید را بر آن نهاده بودند.
لاله، تاریخى پرفراز و نشیب را طى کرده، معلوم نیست که در چه سالى وارد اروپا شد اما این اعتقاد وجود دارد که اول بار در سال 1554 میلادى بذر لاله توسط یک سفیر از قسطنطنیه به آلمان برده شد و بعد در هلند باغ کوچکى را به آن اختصاص دادند. در اروپا لاله نشانه پیروزى و ثروت به حساب آمد و پرورش آن همه‏گیر شد.
لاله‏ها نمى‏میرند، وقتى عمر گل تمام شد پیاز لاله براى سال‏هاى بعد قابل استفاده است.

مشخصات گیاه‏شناسى:

گیاهى است با نام علمى تولیپا Tulipa، از خانواده لیلیاسه Liliaceae، برگ‏هایش بیضى‏شکل یا نیزه اى اند.
از میان برگ‏ها ساقه‏اى بلند و کشیده سبز شده و گل با شش گلبرگ رنگى در نوک ساقه گل‏دهنده ظاهر مى‏شود. رنگ گل‏ها ممکن است سفید، قرمز، صورتى یا زرد باشد.
تنوع رنگ گل‏ها به دلیل ژن‏هایى است که در پیاز وجود دارد، در موقع خریدارى پیاز مى‏توان وضعیت رنگ گل‏ها را از تولیدکننده پیاز پرسید. پیاز در واقع نوعى ساقه زیرزمینى است که داراى مواد مغذى بوده و موجب رشد و زندگى اندام هاى گیاه مى‏شود.

روش تکثیر لاله:

لاله به وسیله کاشت پیاز تکثیر مى‏شود، در زمان رشد، جوانه‏هاى کنارى پیاز نیز رشد
نموده و غده‏هاى جدید را تولید مى‏کنند.

روش کاشت پیاز:

مناسب‏ترین زمان براى کاشت پیاز لاله، اواخر پاییز است. خاکى که براى این گیاه انتخاب مى‏شود باید سرشار از ماسه و شن و کاملاً قابل نفوذ باشد. از آن جایى که آفتاب را دوست دارد بهتر است در محل‏هاى آفتابگیر کاشته شود.
عمق مناسب براى کاشت پیاز ده سانتى‏متر است اما براى پیازهاى درشت مى‏توان آنها را در عمق پانزده سانتى‏مترىِ زمین کاشت. پیازها را در کنار یکدیگر بکارید و رویشان را با کاه، برگ‏هاى خشک یا کمپوست بپوشانید تا از سرماى زمستان محافظت شوند. این پوشش را در بهار کنار بزنید. لاله‏هایى که به این ترتیب کاشته مى‏شوند در ماه‏هاى فروردین و اردیبهشت به گل مى‏نشینند.

تذکر:

توجه داشته باشید هدف از کاشت پیاز در پاییز این است که پیازها یک دوره سرما را ببینند، در طول فصل پاییز تا اواخر زمستان نیاز به آبیارى ندارد، در مناطق خشک و کم باران از اواخر زمستان به مقدار کم به آن آب بدهید.

عملیات بعد از گلدهى:

زمان گلدهىِ لاله ماه‏هاى فروردین و اردیبهشت است. بعد از پایان عمر گل‏ها، آبیارى را قطع نموده و ساقه گل‏دهنده را با قیچى جدا کنید و به گیاه فرصت بدهید تا برگ‏هایش خشک شوند. وقتى برگ‏ها خشک شدند، پیازها را به آرامى طورى که آسیب نبینند با بیلچه از زمین خارج کنید. از بالاى غده‏ها، برگ‏ها و اندام‏هاى هوایى را بریده و خاک‏هاى اطرافِ غده‏ها را با دستمالِ خشک تمیز کنید. این پیازها باید براى کاشت مجدد (یعنى پاییز) در محل خشک و خنک که تهویه داشته باشد نگهدارى شوند.

توضیح:

از نگهدارى پیاز در کیسه‏هاى پلاستیکى که فاقد جریان هوا هستند خوددارى نمایید. مناسب‏ترین ظروف براى نگهدارى پیاز، سبدهاى حصیرى هستند، این سبدها را در محلى با دمایى معادل 18 تا 20 درجه سانتى‏گراد قرار دهید.

تولید لاله زودرس:

با کمى ابتکار و صرف وقت مى‏توانید کارى کنید که لاله در زمستان به گل بنشیند، براى این کار در اوایل پاییز هر 5 تا 10 عدد پیاز را در یک گلدان بکارید. (از خاک سبک یعنى ماسه و کودبرگ استفاده کنید) گلدان را تا اواخر پاییز در هواى آزاد قرار دهید تا پیازها ریشه بزنند سپس گلدان را به قسمت داخل ساختمان یا گلخانه منتقل کنید در این صورت لاله در اواسط زمستان گل مى‏دهد.

مراقبت‏هاى لازم:

زمانى به لاله آب بدهید که خاک خشک شده باشد. جمع شدن آب در خاک و رطوبت زیاد، موجب پوسیدگى پیاز مى‏گردد.
در موقع کاشت، پیازهاى سالم را از انواع ناسالم جدا کنید، یک پیاز آلوده، خاک و در نتیجه همه پیازها را آلوده مى‏کند.
لاله به کود احتیاجِ چندانى ندارد، در صورت تمایل مى‏توان از کودهایى که مواد معدنى دارند استفاده نمود. اما بهتر است از کود ازته استفاده نکنید. لاله نقش مهمى در طراحى باغچه، بازى مى‏کند، کاشت تعداد زیادى پیازِ لاله در گوشه‏اى از باغچه جذابیت خاصى به باغچه مى‏بخشد، ضمناً بسیار مناسبِ پرچین‏هاى سنگى و قسمت‏هایى از باغچه است که با قلوه‏سنگ تزیین مى‏شوند.

چگونه از گل بریده لاله استفاده کنیم؟

همیشه گل لاله را از انتهایى‏ترین قسمت ساقه جدا کنید تا ساقه بلندى داشته باشد. ساقه گل زمانى باید جدا شود که گل هنوز حالتِ غنچه دارد و کاملاً شکفته نشده است. غنچه‏ها به آرامى در داخل اتاق باز شده و فضا را معطر مى‏کنند.
همه روزه آبى را که گل بریده در آن قرار دارد عوض نموده و از آب تازه استفاده کنید.