با زنان در نشریات زنان

نویسنده


 

با زنان در نشریات زنان‏

مریم بصیرى‏

یازدهمین نمایشگاه مطبوعات همراه با هفدهمین نمایشگاه کتاب، با پیام «پاسخگویى، پرسشگرى و مطبوعات» برگزار شد.
هر ساله حضور خوانندگان و دوستداران کتاب و نشریات، به محل دائمى نمایشگاه بین‏المللى تهران رونقى دیگر مى‏دهد. کودک و نوجوان، جوان و پیر، از هر گوشه کشور مى‏آیند و در میان سالن‏ها و غرفه‏هاى مختلف مى‏چرخند و تلاش یکساله روزنامه‏نگاران، نویسندگان و ناشران را نظاره مى‏کنند.
اما نگاه ما با توجه به وسعت دیدگاهها و تلاش‏هایى که در نمایشگاه پر مى‏زند، روى مطبوعات زنان، دختران و خانواده دور مى‏زند. هر چند حضور برخى از نشریات خاص زنان در نمایشگاه دیده نمى‏شود، اما حضور دیگران فرصتى سبز و سازنده است تا زن ایرانى بیشتر با مطبوعات ویژه خود آشنا شود. ما نیز با توجه به وقت اندک خود و مسئولین غرفه‏هاى نشریات زنان، وقت را غنیمت دانستیم و میانجى این آشنایى شدیم.
فصلنامه پوشش‏
«شهلا حبیبى»، همکار دولت آقاى هاشمى رفسنجانى، دبیر شبکه سازمان‏هاى غیر دولتى زنان و صاحب امتیاز و مدیر مسئول «پوشش» در باره راه‏اندازى نشریه‏اى تخصصى در مورد پوشش زنان گفت: «با اینکه رشته تحصیلى‏ام زیست‏شناسى است ولى به کارهاى سیاسى اجتماعى و فرهنگى روى آورده‏ام. حضور فرهنگى‏ام هم بیشتر از حضور سیاسى اجتماعى است. از آنجایى که همیشه به حوزه فرهنگ علاقه‏مند بودم بدون وجود امکانات و سرمایه به فکر افتادم که شروع به پاسخگویى نیازهاى زنان در عرصه پوشش، بکنم.
من به دنبال تساوى زن و مرد نیستم، بلکه در پى تعالى زن هستم. مى‏خواهم خواننده‏هاى نشریه‏ام خودشان انتخاب کنند که چه بپوشند و چه نپوشند. دنبال آن هستم که جوانان در آبشخور کشور خودمان پوشش‏شان را انتخاب کنند و نه اینکه دربست جذب پوشش زنان غربى شوند.
یکى از اصول کارىِ ما ایجاد رابطه با مخاطب است و اگر آنها را نشناسیم نمى‏توانیم کار کنیم. اگر مخاطب به باورهاى مشترکى با ما نرسد، فایده‏اى ندارد. مشکل ما با نسل بعد از انقلاب این است که در به باور رساندن آنها و ایجاد مفاهمه و پیام‏رسانى، کارى نکرده‏ایم. حتى نتوانسته‏ایم روى موضوعات مورد علاقه جوان‏ها کار بکنیم. مثلاً جوانى که پوشش و ظاهر نامناسبى دارد در محرم و در مراسم مذهبى به گونه‏اى دیگر ظاهر مى‏شود، یعنى اینکه وى از دین نبریده و این ما هستیم که او را درست جذب نمى‏کنیم. اگر مفاهمه درست داشته باشیم، اعتقاد و گرایش درست در زندگى جارى مى‏شود؛ نه اینکه روزى همه چیز به اوج برسد و روزى دیگر فرو بنشیند.»
سؤال بعدى ما در باره «پوشش» و ویژگى‏هاى این نشریه است.
- این فصلنامه کاملاً خصوصى است و فعلاً دهمین شماره آن چاپ شده است. «پوشش» در کاغذ گلاسه و به صورت رنگى چاپ مى‏شود. آن وقت امکاناتى که دولت براى نشریات مى‏دهد براى یک نشریه سیاه و سفید با کاغذ کاهى، با نشریه‏اى رنگى و با کاغذ گلاسه، یکى است. اما اعتقاد من این است که اگر کار انسانى و الهى باشد مى‏تواند با هر امکاناتى به حیات خود ادامه دهد، من هم هنوز خسته نشده‏ام و با مشکلات مالى، نشریه‏ام را مى‏چرخانم.
با تجربه‏اى که از قبل داشتم، آمدم آب و رنگ و محتواى دیگر نشریات خاص مد را عوض کردم و به دور از ابتذال‏گرایى، یک مجله مد لباس منتشر کردم. حالا برخى مى‏گویند چرا مانکن‏هاى مجله‏تان سر و کله ندارند و من مى‏گویم مجله‏اى که مربوط به لباس است، احتیاجى ندارد که سر و صورت مانکن هم مشخص باشد.
ما سعى مى‏کنیم که مدل‏هاى ایرانى و خارجى روز، البته فقط آنهایى را که متناسب با فرهنگ ایران است، در نشریه‏مان بیاوریم، طورى که ترجمان حرکات دیگران نباشیم. برخى لباس‏ها را هم براى مهمانى و جمع زنانه طراحى کرده‏ایم و نه براى خیابان و حضور در اجتماع.
به نظر شما پرداختن به پوشش و مدل لباس چقدر در ایران مهم است؟
- در کشورهاى دیگر در زمینه پوشش، کارهاى زیادى کرده‏اند. ما هم در صدد ایجاد تنوع در مدل‏ها و رنگ و نوع پارچه‏ها هستیم. در همه کشورها جایگاه رشته‏هاى هنرى، جایگاهى پر اهمیت است؛ مخصوصاً در آمریکا براى تبلیغات ده سال در هیجده گرایش درس مى‏خوانند و چند گرایش هم مربوط به لباس دارند.
قبل از انقلاب، مد لباس زنان برگرفته از مجلات خارجى بود و حاکمانِ وقت نمى‏خواستند مردم، خودشان فکرى به حال لباس‏شان بکنند و مجله‏اى در این ارتباط با ابتکار خودشان داشته باشند. بعد از انقلاب در سال 68 بنا به احساس نیاز در حضور اجتماعى‏تر زنان در عرصه کار و فعالیت من براى اولین بار، چندین نوع لباس طراحى کردم. مثلاً لباس‏هاى ورزشى زنان را که شامل لباس سوارکارى، قایق‏سوارى، کوهنوردى و ... مى‏شد در موزه هنرهاى معاصر به نمایش گذاشتم تا به حضور زن در جامعه با پوشش مناسب کمکى کرده باشم. به نظر من زن مسلمان باید تمایز خاص و برجسته‏اى حتى در نحوه حضورش در اجتماع داشته باشد؛ البته طورى که رسالت خانوادگى زن و حریم او در اجتماع نیز حفظ شود.

مشاور رئیس‏جمهور در امور زنان و رئیس دفتر امور بانوان در کابینه آقاى هاشمى رفسنجانى، در ادامه افزود:
- ما باید براى این انقلاب عظیم فرهنگى کار کنیم. هر چند تکنولوژى پیشرفته آنچنانى نداریم ولى معادن و منابع و جوان داریم. البته اگر قرار به مقایسه باشد از دنیا عقب‏تر هستیم. اما با این وجود معنویت شرق در ماست و تکنولوژى غرب در آنها.
ما در اول انقلاب مى‏خواستیم با فرهنگ اسلامى قلوب مردم جهان را تسخیر کنیم تا زمینه براى ظهور امام زمان(عج) آماده شود. اما برخى فکر مى‏کردند قصد ما کشورگشایى است. باید همه چیز را به مردم شناساند و آنها را به باور و اعتقاد رساند تا اینکه در شدیدترین مشکلات خانوادگى و اجتماعى، ایمان، آگاهى و باورشان را از دست ندهند. بد نیست مثالى هم در این مورد بزنم. ما را براى تبلیغ به دانشجویان ایرانى خارج از کشور به فرانسه، آلمان و ایتالیا فرستاده بودند. در پاریس جوان‏هاى ایرانى و غیر ایرانى دور ما حلقه مى‏زدند و شیفته حرف‏هایمان مى‏شدند و سپس دوستان خودشان را هم مى‏آوردند. در این میان مردى سنّى را دیدیم که براى شهادت امام حسین(ع) اشک مى‏ریخت. او مى‏گفت اتفاقى، دو قابلمه بزرگ در حراجى خریده است ولى خودش هم نمى‏داند که آنها را چرا خریده و با توجه به فرهنگ کشورشان، آنها به چه دردش مى‏خورند. وقتى فهمید که مى‏توان در آن قابلمه‏ها غذاى نذرى درست کرد، از شوق، گریه کرد که چطور به خواست پروردگار، اتفاقى و بدون هیچ قصدى آنها را خریده و این سعادت به او روى آورده است.
باید براى سؤال‏هاى جواب داده نشده جوانان، پاسخ پیدا کنیم. کسانى هم که مى‏خواهند جواب بدهند، باید خودشان اول به موضوع فهیم شوند و پس از فهم موضوع و فهم آن به مخاطب، راه مفاهمه را باز کنند.
مرحوم شهید بهشتى وقتى اولین مبلغین به خارج از کشور مى‏رفتند، گفت: آزادى حقى است که خداوند به بندگانش داده است و کسى نمى‏تواند بگوید که من آن را به شما هدیه مى‏دهم.
وظیفه ما این است که در این شرایط کار فرهنگى بکنیم و حتى اگر شده با دادن مدل لباس مناسب، تا حدى جلوى ابتذال را در کشور بگیریم.

ماهنامه زن شرقى‏

«مهرى سویزى»، که مدیر مسئول اولین فصلنامه علمى تخصصى زن در ایران به نام «کتاب زنان» مى‏باشد، در مورد اقدامش براى تأسیس یک نشریه زنانه دیگر گفت:
- هدف ما این است که در زن شرقى، دیدگاههاى متحجرانه نسبت به زنان و همچنان دیدگاههاى نو را که به نوعى اسارت هستند، افشا کنیم و لایه‏هاى پنهان آنها را براى زنان تشریح نماییم. نگاه ما به زن، از نگاه شرقى اسلام ریشه گرفته است و به وظایف انسانى، خانوادگى و ضرورت‏هاى حضور اجتماعى زنان، توجه دارد. زن شرقى در این سه نقش، نقش‏آفرینى مى‏کند هر چند با دشوارى‏هایى مواجه است ولى وظیفه ما این است که مشکلات زنان را در حیطه فردى، خانوادگى و اجتماعى بررسى کنیم.

پس به نظر شما نشریات زنانه دیگرى که به موضوعات مختلف در مورد زنان مى‏پرداختند، کافى نبودند؟

- واقعاً احساس نیاز مى‏کردم که جاى یک نشریه دیگر در حوزه مسائل زنان خالى است. در واقع نشریاتى که بخواهند قشر تحصیل‏کرده را در جامعه پوشش دهند، کم بودند و پاسخگویى براى آنها نبود.
نشریه‏اى را که نگاه اصول‏گرایانه داشته و در ضمن، روش ژرونالیستى و نو داشته باشد و نگاه خودش را مبنا قرار دهد، مد نظرمان بود، لذا آمدیم «زن شرقى» را بنا کردیم.

مدیر مسئول سابق «زن روز» در جواب ما که چطور به عنوان جالب «زن شرقى» رسیده است، گفت:
- از آنجایى که احساس کردیم این زن، زن شرقى است که ما مى‏خواهیم به او پیام بدهیم، این اسم را انتخاب کردیم. البته باید دید این شرق، جغرافیایى است یا انسانى. ممکن است یک زن از جغرافیاى غرب باشد ولى ذهنیتى شرقى داشته باشد و مخاطب ما هم باشد.
زن شرقى دو ویژگى دارد: شرق، خاستگاه بزرگ‏ترین تمدن‏هاست و محل نزول ادیان آسمانى. پیوند مدنیت و دیانت و پیوند آبادانى جسم و روح در دنیا و آخرت هم در شرق است. این موارد همیشه در شرق بوده و هویت زن شرقى هم با اینها همراه بوده است و بعد از این هم مى‏تواند همین طور باشد، لذا نام نشریه‏مان را «زن شرقى» گذاشتیم؛ با سه ایهام: اول، نشریه‏اى که متعلق به زن شرقى است و از سرزمین شرقى ایران منتشر مى‏شود، دوم اینکه، همچنان که شرق جاى تابش و طلوع است، زن شرقى هم مى‏تواند محل طلوع پیام‏هاى حقانى باشد. سوم هم اینکه تولد زن شرقى با ظهور انقلاب اسلامى بود و این اتفاق هم در شرق عالم افتاد. پس نگاههایى که انقلاب اسلامى به زن دارد، توسط «زن شرقى» به مخاطب عرضه مى‏شود.
خانم «سویزى» مدیر مسئول «زن شرقى» در باره نحوه بررسى حقوق زنان در نشریه‏اش، افزود: خوانندگان ما به مسائل حقوقى زنان علاقه‏مند هستند و طالب آگاهى از نگاه جامعه نسبت به خودشان مى‏باشند که باید نگاهى کرامتى همراه با اکرام باشد؛ نگاهى که نشانه ارج گذاشتن به زن است. هر چند متأسفانه این نگاه مخدوش شده است و نقش‏هاى منفى و عقب‏مانده‏اى به زنان داده شده که موجب سوء اندیشى نسبت به زنان مى‏شود. زن مى‏خواهد سایه سلایق شخصى افراد از روى او برداشته شود و او آن گونه که هست، به مسائلش در حوزه اسلام بپردازد.
خبر تصویب قوانین خاص زنان در مجلس و اجراى قوانین مربوط به آنان، از جمله مواردى است که ما آنها را منعکس مى‏کنیم.
با توجه به اینکه «زن شرقى» تا به حال پانزدهمین شماره خود را منتشر کرده است، استقبال عموم در نمایشگاه چطور بوده است؟
- استقبال خوب است حتى برخى که معلوم است از نظر فکرى و پوشش با اهداف مجله ما همسو نیستند، مى‏آیند و با ما حرف مى‏زنند و گاه همفکرى و همراهى هم ایجاد مى‏شود.
«طهورا نوروزى» سردبیر جوان «زن شرقى»، در باره نحوه فرهنگ‏سازى در زمینه حجاب در نشریه‏اش، گفت:
«همان طور که در جامعه دچار کمبودها و کاستى‏هایى هستیم در فرهنگ‏سازى هم دچار کمبود هستیم. همیشه یا غلط فرهنگ‏سازى مى‏کنیم و یا اصلاً فرهنگ‏سازى نمى‏کنیم. تلویزیون با پوشش هنرپیشه‏ها و مجرى‏هایش فرهنگ‏سازى مى‏کند ولى آنها هم هنوز نتوانسته‏اند یک الگوى مناسب در مورد حجاب در همه شرایط ارائه دهند. ما هنوز بلد نیستیم الگو ارائه کنیم. در حال حاضر با حجاب مقابله مى‏شود و معلوم نیست این فرهنگ چطور گسترش پیدا کرده و همه‏گیر شده است. حجاب باید یک قانون ملى باشد و همه از آن تبعیت کنند. ما همیشه گفته‏ایم فقط چادر؛ و بقیه پوشش‏ها مردود، و همین موجب تناقضاتى در میان زنان شده است. «زن شرقى» در مردادماه ویژه‏نامه‏اى به نام حجاب دارد که به صورت موضوعى روى حجاب کار کرده است. در همه ده سرویسى که در مجله داریم به گونه‏اى به حجاب پرداخته‏ایم. مثلاً سرویس فقهى به آثار حجاب در روابط زن و مرد مى‏پردازد و سرویس خانواده به رابطه حجاب با تحکیم خانواده؛ در بخش علمى هم به این مى‏پردازیم که حجاب چقدر در علم روانشناسى موجب سالم ماندن زن مى‏شود و ...».

ماهنامه زنان‏

«شهلا شرکت»، مدیر مسئول و سردبیر ماهنامه زنان با 13 سال سابقه انتشار، گفت: «سوژه‏هاى نشریه ما به آزادى‏هاى فردى و اجتماعى مى‏پردازد و به مسائل حقوقى، همچنان به جامعه‏شناسى و روان‏شناسى، نشریات دیگر زنان به مسائل حاشیه‏اى هم مى‏پردازند ولى «زنان» فقط به مسائل مربوط به زنان مى‏پردازد. مسائلى چون خشونت علیه زنان و بخصوص قتل‏هاى ناموسى، کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان و ...»
به نظر شما آیا هنوز هم احتیاج به حضور یک نشریه زنانه دیگر در میان نشریات خاص زنان، احساس مى‏شود؟
- نشریات زنان به نظر من هنوز هم کم هستند و حضورشان هم کمرنگ است. حتى در نمایشگاه هم، همه نشریات خاص زنان حضور ندارند که شاید به مشکلات مادى برگردد. اما باید گفت هر چه نشریه در مورد زنان و مسائل مربوط به آنها چاپ شود، باز هم کم است.
خانم «شرکت»، که دانشجوى کارشناسى ارشد رشته مطالعات زنان است، در ادامه افزود: «ما پیگیر اتفاقات و حرکت‏هایى مربوط به زنان در مجلس هستیم و در بخش «یک ماه با زنان در مجلس»، تمامى لوایح و مصوبات و مسائلى را که در کمیسیون زنان مطرح مى‏شود، منعکس مى‏کنیم. گزارش‏هاى مفصلى هم در مورد فرار دختران از خانه، قاچاق دختران، معضل طلاق و ... منعکس کرده‏ایم.»
خانم شرکت با توجه به تب تند نامزدى براى ریاست جمهورى، نظر شما در باره کاندید شدن زنان براى این پست کلیدى، چیست؟
- کاملاً با این امر موافقم. دیگر وقتش است که شوراى نگهبان توجه داشته باشد که نباید یک زن کاملاً مناسب براى این پست، به خاطر جنسیت کنار گذاشته شود.

ماهنامه حقوق زنان‏

«حقوق زنان»، از سال 1377 فعالیت خود را شروع کرده، اما تا به حال فقط 24 شماره آن منتشر شده است.
«اشرف گرامى‏زادگان»، مدیر مسئول و سردبیر این نشریه، ابتدا در مورد وقفه‏اى که در چاپ این مجله افتاده است، گفت: «مشکلات مالى، توزیع نشریه و دهها مشکل ریز و درشت دیگر موجب شد که چاپ این نشریه دو بار به طور مقطعى با مشکل مواجه شود. همین امر نشان مى‏دهد که مطبوعات زنان در بخش خصوصى با چه مشکلات مهم و جدى روبه‏رو هستند و تا چه میزان نیاز است که به این نشریات توجه شود. لذا انتظار داریم که متولیان فرهنگ و مطبوعات در جامعه، از روش‏هاى نوینى براى حمایت و تقویت مطبوعات استفاده کنند.»

خانم گرامى‏زادگان، لطفاً، در باره عمده مباحثى که در نشریه‏تان بیان مى‏شود، توضیح دهید.

- همان طور که از نام نشریه استنباط مى‏شود توجه به حقوق زنان از طریق اطلاع‏رسانى، آموزش و آگاهى به آنان، مد نظرمان است. توجه به زنان و حقوق آنان و نقد و بررسى قوانین و مشاوره دادن به زنان، محور اصلى کار ما در این نشریه است. زن ایرانى و مسلمان از عدم آگاهى به حقوق و تکالیف خود در بُعد فردى و اجتماعى خسارت‏هاى زیادى دیده است. زنان در نقش مادر، همسر، دختر و ... همیشه از حقوق حقه خود گذشته‏اند و با ایثار و گذشت، پذیراى اجحاف به خود شده‏اند. در حال حاضر، زنان، با رشد و آگاهى نسبى که کسب کرده‏اند، تا حدودى به حقوق خود واقف شده‏اند. حضور اجتماعى زنان و مطالبه آنها براى کسب حقوق اجتماعى نیز خوشبختانه به مسیر خوبى هدایت شده است و حضور آگاهانه زنان در عرصه‏هاى سیاسى اجتماعى و فرهنگى، خود، گویاى این رشد و پیشرفت است.
خانم گرامى‏زادگان که فعالیت مطبوعاتى‏اش را از سال 1361 و از مجله «زن روز» شروع کرده است هنوز هم چون آن دوران که مشاوره حقوقى حضورى، کتبى و تلفنى به خوانندگان مى‏داد، هر جا که زنان احتیاج به مشاوره حقوقى داشته باشند، همراه آنهاست. وى در جواب سؤال ما که مهم‏ترین وظیفه نشریه‏اش چیست، گفت:
- اطلاع‏رسانى و آگاهى زنان به حقوق‏شان از جمله مهم‏ترین وظایف ماست. این تلاش در جهت حفظ حقوق انسانى زنان، تحکیم خانواده و رعایت حقوق متقابل زنان و مردان در خانه صورت مى‏گیرد. در اجتماع نیز سعى داریم به اصلاح بینش‏هاى غلط و جایگزینى حق و شایسته‏سالارى، کاهش محدودیت‏هاى زنان در اشتغال و مدیریت برسیم و باعث رعایت و تقویت عدالت اجتماعى براى زنان جامعه شویم.
این عضو فعال سازمان‏هاى غیر دولتى زنان و مشاور حقوقى اسبق کمیته زنان کمیسیون فرهنگى مجلس شوراى اسلامى، در ادامه افزود:
- «حقوق زنان» در سرمقاله‏هاى خود به حقوق و قوانین مصوب مربوط به زنان مى‏پردازد و در بخش‏هاى دیگر خود به حقوق و اجتماع، آشنایى با زنان جهان، رد خشونت علیه زنان و موضوعات دیگرى چون هنر، تاریخ، خبر، کتاب و... اشاره دارد.
مدیر مسئول «حقوق زنان» در جواب سؤال ما، به عنوان وظیفه نشریات زنان در جلوگیرى از روند رو به رشد ابتذال زنانه در کشور گفت:
«مشکلات جوانان و بخصوص دختران جوان نیاز به بررسى و رسیدگى همه‏جانبه دارد. نمى‏توان فقط از نشریات زنان انتظار داشت که به تنهایى این مسئولیت را به عهده بگیرند. این موضوع، کلان است و باید حرکت فرهنگى مناسبى در این زمینه صورت بگیرد.
نشریات زنانه از طریق اطلاع‏رسانى و نشان دادن آسیب‏هاى اجتماعى مى‏توانند دختران جوان را به مخاطراتى که آنها را تهدید مى‏کند، آشنا سازند تا مسائلى چون قاچاق زنان، فرار دختران و مشکلات دیگر با هوشیارى افراد خانواده و مسئولان کاهش یابد. وقتى دخترى از حوادث بیرون از خانه آگاهى داشته باشد، دقت و هوشیارى بیشتر در هنگام حضور در اجتماع خواهد داشت.»

ماهنامه صداى زن‏

«صداى زن»، نشریه داخلى انجمن روزنامه‏نگاران زن ایران «رُزا» است. این نشریه که به مدیر مسئولى خانم «جمیله کدیور» منتشر مى‏شود، بیانگر حقوق فراموش‏شده زنان و اعتلاى کیفى وضعیت روزنامه‏نگاران است.
«شهین ده‏بزرگى»، عضو شوراى سردبیرى و مسئول غرفه در معرفى انجمن و نشریه آن گفت:
- هر شماره از «صداى زن» به سردبیرى یکى از اعضاى شوراى مرکزى، منتشر مى‏شود. این انجمن فقط به زنان روزنامه‏نگار پوشش مى‏دهد و بیش از چهارصد عضو دارد. انجمن، محل رفت و آمد روزنامه‏نگاران زن و حل مشکلات صنفى، معیشتى و رفاهى آنهاست. مثلاً اردوهاى گردشى، اعطاى مسکن، خودرو و ... از جمله کارهایى است که انجمن براى اعضاى خود انجام مى‏دهد. ما علاوه بر اینکه به مسائل خاص زنان روزنامه‏نگار مى‏پردازیم، به مسائل زنان و اتفاقاتى که در حیطه حقوق زنان مى‏افتد، اشاره داریم.

وى در مورد دیگر فعالیت‏هاى این انجمن، به غیر از چاپ «صداى زن»، گفت:
«این انجمن کمیته‏هاى مختلفى دارد و با همکارى دانشکده خبر، کلاس‏هایى را در کمیته آموزش برگزار مى‏کند. ویراستارى، خبرنویسى، عکاسى خبرى، حقوق مطبوعات، زبان انگلیسى و کارگاههاى آموزشى بر اساس نگرش‏هاى جنسى، از جمله کلاس‏هاى آموزشى انجمن مى‏باشد.»
خانم «جمیله کدیور» از سال 68 فعالیت مطبوعاتى‏اش را با روزنامه کیهان آغاز کرده و بعد به روزنامه اطلاعات پیوسته است، و سپس در ادامه، معاون سرویس خارجى و اخبار خاورمیانه و اطلاعات بین‏المللى شده و در سال 1377 با گرفتن مجوز انجمن صنفى روزنامه‏نگاران زن، به انتشار «صداى زن» مشغول شده است؛ نشریه‏اى که قرار است به زودى به صورت روزنامه‏اى سراسرى، فعالیتش را گسترده‏تر کند.
خانم «کدیور» در باره چگونگى شکل‏گیرى این انجمن و اهداف کارى «صداى زن» گفت:
«در کنفرانس بین‏المللى پکن بود که با انجمن‏هاى زنانه آشنا شدیم و جرقه تشکیل انجمن روزنامه‏نگاران زن در همان جا زده شد و پس از برگشت، شروع به فعالیت و گرفتن مجوز براى این انجمن کردم، چرا که معتقد هستم زنان روزنامه‏نگار باید مورد حمایت قرار بگیرند. زنان فعال در حوزه مطبوعات باید همیشه حداکثر ویژگى‏هاى مثبت را داشته باشند تا بتوانند در فضاى مطبوعات تنفس کنند ولى مردها با حداقل‏ها هم به فعالیت‏شان ادامه مى‏دهند. هدف‏مان هم در «صداى زن»، تحلیل مسائل سیاسى و اجتماعى روز است و همچنین برنامه‏ریزى براى ایجاد همایش‏ها و کلاس‏هاى آموزشى براى روزنامه‏نگاران و یا علاقه‏مندان به روزنامه‏نگارى.
قصد ما این است که با زنان روزنامه‏نگار ارتباط برقرار کنیم و در حوزه مطبوعات به رئیس‏جمهور مشاوره بدهیم. وقتى با زنان حرف مى‏زنیم ناگزیر هستیم روز زن و نشریه زنان داشته باشیم و انجمن فعالیت‏هاى زنانه را فعال کنیم. با وجود اینکه در حال حاضر زنان در حوزه‏هاى مختلفى رشد قابل توجهى داشته‏اند ولى هنوز مشکلات به جاى خود باقى هستند و زنان باید خودشان براى حل آنها پیشقدم شوند.»

ماهنامه سروش بانوان‏

«شبنم رضیئى»، خبرنگار و مسئول غرفه «سروش بانوان» گفت: «فرق ما با دیگر نشریات خانوادگى در این است که نسبت به آنها در سطح بالاترى قرار داریم. برخى مجلات خانوادگى پشت میز نوشته مى‏شوند ولى ما در اجتماع هستیم و از واقعیت‏ها مى‏نویسیم.»
وى در باره اهداف نشریه‏شان که چهار سال سابقه انتشار دارد، افزود:
«مباحث اجتماعى، فرهنگى، هنرى و خانه و خانه‏دارى، معرفى زنان موفق و آشنایى زنان با مسائل حقوقى خودشان از عمده مباحث مطرح شده در «سروش بانوان» است. مثلاً «برخى زنان، اقتصاد خانواده را بلد نیستند و یا اینکه نمى‏دانند عوارض جراحى پلاستیکى چیست؟ مسئله خروج زنان از کشور با اجازه شوهر و یا چگونگى دریافت مهریه و نفقه و ... از جمله مواردى است که زنان، طالب دانستن آن هستند.»
«شبنم رضیئى» که آرزو دارد مجوز نشریه‏اى در مورد ادبیات زنان را بگیرد، در جواب سؤال ما در باره الگوسازى رسانه‏هاى جمعى براى زنان، گفت:
«زنى که در تلویزیون دیده مى‏شود اصلاً الگوى خوبى براى زنان کشور نیست. این زن یا فریاد مى‏زند و یا اینکه خانه‏نشین است و یا جاسوسى دیگران را مى‏کند. زن سینما هم نسبت به زنان تلویزیون بدحجاب‏تر هستند و زنان تئاتر روشنفکرند و اندیشه‏شان بیشتر از زنان سینما و تلویزیون است و اما زنان مطبوعات حتى بالاتر از زنان تئاتر هستند و نوع دید و نگاهشان به مسائل اجتماعى سیاسى و فرهنگى هنرى بسیار باز است.»
آیا تا به حال ویژه‏نامه خاصى براى خوانندگان‏تان چاپ کرده‏اید؟
- ویژه‏نامه‏اى که به صورت مجزا باشد، خیر؛ اما ویژه‏نامه‏هایى در داخل مجله با افزوده شدن صفحات داشته‏ایم. ویژه‏نامه‏هایى در مورد دهه فجر، ارتحال امام(ره)، آشپزى و دکوراسیون منزل.
برخورد بینندگان نمایشگاه با «سروش بانوان» چگونه است؟
- وقتى مردان از جلوى غرفه‏مان رد مى‏شوند مى‏گویند باز هم مجله زنانه. پیداست که نگاه آنها کاملاً مردانه است و فکر مى‏کنند همه چیز در اختیار زنان و اهداف آنهاست ولى در عمل این طور نیست. آنقدر مجلات زنان کم هستند که هر چقدر زیاد شوند باز هم راه به جایى نمى‏برند.
ماهنامه ایراندخت‏
«وحیده مهدویان»، مدیر داخلى و نویسنده «ایراندخت»، نشریه‏اى که در حال حاضر دومین سال انتشار خود را پشت سر مى‏گذارد، گفت:
«این نشریه، شخصى است و از سوى «مجمع اسلامى بانوان» چاپ مى‏شود و بنا دارد مسائل سیاسى اجتماعى و فرهنگى را اشاعه دهد. هر چند که دیگر الان کمتر از گذشته به مسائل سیاسى مى‏پردازد.»
به نظر شما «ایراندخت» چقدر در انعکاس مباحث زنان و جلوگیرى از بى‏هویتى فرهنگى موفق عمل کرده است؟
- اینکه دائم بگوییم زنان مشکل دارند، در واقع داریم شخصیت زن را تضعیف مى‏کنیم. باید راه حل بدهیم و توانمندى‏هاى زنان را آشکار کنیم. مشکل ما این است که افراد مختلف با سلایق مختلف دارند مباحث زنان را دنبال مى‏کنند.
تعهد به قداست‏ها و پاى‏بندى به اصول و ارزش‏ها مهم‏ترین چیزى است که در این روزگار حتماً به کار مى‏آید. دشمن سیاست خزنده‏اى را در پیش گرفته طورى که فریاد دلسوزان واقعى به گوش نمى‏رسد. لازم نیست به زور کسى را به هویت اصیل رساند، ما باید با ایجاد آگاهى و دست به زانو گرفتن در این راه طولانى و پر خطر به راه بیفتیم. هویت اصلى و آزادگى ما همان است که انقلاب به دست نامحرمان نیفتد و وقتى بیفتد، دشمن لباس دوست بر تن مى‏کند و حتى در دستگاههاى دولتى رخنه مى‏کند.

ماهنامه دختران‏

«دختران»، تنها ماهنامه فرهنگى اجتماعى و هنرى است که براى دختران جوان منتشر مى‏شود. آقاى «طاهرخانى» سردبیر «دختران» نشریه‏اش را پس از تغییر و تحولاتى که در هسته مرکزى آن رخ داده است، آینه‏اى در برابر دختران مى‏بیند؛ آینه‏اى که هر دختر مى‏تواند خودش را در آن ببیند طورى که نه عقب‏تر از بقیه باشد و نه جلوتر.
وى در دومین سال انتشار «دختران» در مورد دیدگاه مخاطبان خود نسبت به این نشریه گفت: «آگاهى دختران جوان و نوجوان نسبت به نسل گذشته‏شان خیلى بیشتر شده است. حالا دختران 15 ساله به اندازه دختران 25 ساله، مسائل را درک مى‏کنند و دیگر آن تفاوت‏هاى سنّىِ گذشته نیست. ما سعى داریم نشاط و طراوت را در نشریه‏مان ایجاد کنیم. تلاش مى‏کنیم با ایجاد حس امید و هویت‏یابى به دخترانى که هویت خودشان را گم کرده و یا فراموش کرده‏اند، به آنان کمک کنیم تا در این وضعیت، هویت خود را بیابند. ایجاد انگیزه و امید و همراهى با دختران در این گروه سنى که فرصتى براى ابراز وجود خود ندارند، از جمله اهداف ماست. در واقع «دختران» نشریه‏اى کاملاً دخترانه است که روحیه و حس و حال زندگى را در دختران ایجاد مى‏کند. هر چند به نظر من تفکیک جوان، به دختر و پسر معنا ندارد و هدف عمده ما یک رویکرد دخترانه است، طورى که در نمایشگاه هم آقایان بیشتر از خانم‏ها «دختران» را خریدند.

دو هفته‏نامه خانه و خانواده‏

«مریم خدادادیان»، سردبیر و جانشین مدیر مسئول «خانه و خانواده» گفت: «من به عنوان یک زن سردبیر دو مشکل عمده دارم. یکى کارهاى اجرایى تحریریه است و دیگر مشکل مالى. هر چند با توجه به تجربه‏هاى کارىِ گذشته، نشریه را تا به حال چرخانده‏ام. از شماره 43 تا 84 فقط سردبیر این نشریه بودم ولى از شماره 85 به بعد سرمایه‏گذار هم شدم و با توجه به آنکه نشریه ما خصوصى است، دقت فوق‏العاده و ظرافت‏هاى اقتصادى فراوانى باید به کار مى‏بستم تا ورشکست نشوم.
این نشریه یک بار در زمانى که شماره 84 آن منتشر شد دچار شکست مالى شد ولى من دیدم که در این سال‏ها با نویسندگان خوبى در تماس بوده‏ام که همه‏شان پشتوانه‏هاى مجله بوده‏اند، لذا با توجه به پشتوانه‏ها و تجربه‏هاى شخصى و قرارداد

جدید با خانم «مرضیه‏السادات شریفى» صاحب امتیاز این نشریه، در کنار مدیر مسئول آن آقاى «علیرضا امینى» به صورت شراکت مالى دوباره «خانه و خانواده» با رشد صعودى در شکل و محتوا، روى دکه مطبوعات آمده.»
«خدادادیان» که خود دستى بر قلم دارد و تا به حال کتاب‏هاى نیم‏رخ اول و دوم، مسافر و صداى سبز را در حوزه داستان و شعر منتشر کرده است، رمان جدیدى با موضوع وضعیت زنان و مردان ویژه از نظر اخلاقى، آماده چاپ دارد. همچنین کتاب پزشکى آموزشى تعیین جنسیت فرزند قبل از باردارى از جمله آثار وى است.
- در همایش «خانواده و مشکلات جنسى» که در سال گذشته از سوى دانشگاه شاهد شهید بهشتى برگزار شد، «خانه و خانواده»، تنها نشریه خانوادگى بود که در این همایش شرکت فعال داشت و مقاله‏اى با عنوان «نقش مطبوعات در فرهنگ‏رسانى جنسى عاطفى به خانواده‏ها» که از سوى من ارائه شد، به عنوان مقاله برتر انتخاب شد. ستون متأهل‏هاى مجرد نیز پس از آن همایش در نشریه ما ماندگار شد؛ ستونى که به طلاق‏هاى عاطفى و روانى همسران مى‏پردازد.
وى همچنین در باره دیگر موفقیت نشریه‏اش در عرصه اجتماع گفت: «در سال 1381 واحد تحقیق و مطالعات فرهنگسراى خانواده از سوى کارشناسان این فرهنگسرا، نشریه ما را به عنوان بهترین نشریه خانوادگى شناختند و با این کار، خستگى از تن ما بیرون رفت. هر چند انتظار داشتیم که وزارت ارشاد، خودش چنین کار کارشناسانه‏اى را براى نشریات انجام مى‏داد و از نشریه منتخب حمایت کند. برخى نشریات خانوادگى، وابسته به مراکز دولتى و غیر دولتى خاصى هستند و مى‏توانند در تیراژ بالا نشریه‏اى تمام‏رنگى چاپ کنند. ما هم اگر پشتوانه مالى داشتیم مى‏توانستیم خوراک بهترى روى سفره خانواده‏ها بگذاریم.»
پس با توجه به اینکه یک سال نشریه‏تان چاپ نشده، چرا نمى‏خواهید که از سوى فرد و یا مرکزى حمایت شوید؟
- مجلات خصوصى، خاصیت‏شان همان استقلال فکرى و فرهنگى آنهاست. چند مؤسسه خصوصى پیشنهاد همکارى مالى به ما دادند ولى در عوض مى‏خواستند که مسئولیت تحریریه با آنها باشد و حق دخالت در محتواى نشریه را داشته باشند ولى ما که نمى‏خواستیم استقلال فکرى و اهداف‏مان را که همان بالا بردن شعور فرهنگى، اجتماعى و آموزش به خانواده‏ها بود، بدون اینکه رنگ و لعاب سیاسى و جناحى بگیرد، از دست بدهیم؛ این پیشنهادها را رد کردیم.
شنیده‏ایم نشریه شما علاوه بر چاپ مرتب آن، به کارهاى فرهنگى دیگرى نیز مبادرت مى‏ورزد.
- همسرگزینى به طریق علمى، یکى از کارهایى است که به کمک مرکز روان‏پویش که زیر نظر وزارت علوم است، در پیش گرفته‏ایم. هم در نشریه و هم روى سایت نشریه به مسائل خانوادگى و ازدواج مى‏پردازیم. 400 سؤال تستى در مورد ازدواج هست که خوانندگان از طریق مجله و یا سایت به آنها پاسخ داده و ما جواب‏هایشان را به مرکز روان‏پویش مى‏فرستیم و آنها براى افراد، شناسنامه رفتارى و روانى ایجاد مى‏کنند و سپس با یک همسان‏گزینى شناسنامه‏هاى جنس مخالف آنها هم بررسى مى‏شود و کسانى که از هر نظر با توجه به نمرات خاص هر بخش، مناسب به نظر مى‏رسند، به هم معرفى مى‏شوند.
کار دیگرمان هم این بوده که با همکارى سازمان ملى جوانان و مؤسسات خیریه، جهیزیه عروسى و هزینه مراسم ازدواج را فراهم مى‏کنیم. مثلاً با گرفتن 100 هزار تومان از داماد مراسم عروسى را در هر محلى که وى بخواهد با پذیرایى از صد میهمان، لباس عروسى، چاپ کارت دعوت، هزینه آرایشگاه و فیلمبردارى و تزئین ماشین عروس به عهده مى‏گیریم. دختران هم با پرداختن حدود 300 هزار تومان وجه، ده قلم از ضرورى‏ترین اجناس زندگى را براى جهیزیه خود تحویل مى‏گیرند.

دو هفته‏نامه وطن‏

«وطن»، به گفته مسئولین آن نشریه‏اى متفاوت در عرصه نشریات خانوادگى است. این مجله که سال دوم خود را پشت سر
مى‏گذارد نشریه‏اى کاملاً خصوصى است که در زمینه‏هاى طنز، سرگرمى و اجتماعى براى خانواده‏ها منتشر مى‏شود.
«مریم سعادتى»، منشى سردبیر این نشریه گفت: «وطن مى‏خواهد گسترده باشد و به همه هموطنان خود بپردازد. ما مخاطبان‏مان را تحریک مى‏کنیم که به جوان‏هایشان توجه کنند و به خواسته‏هاى منطقى آنان بپردازند. خواننده‏ها هم خواهان آن هستند که ما به مشکلات اجتماعى و شرعى آنان پاسخ بدهیم.»
عمده مسائل پرداخته شده در «وطن» روى چه مباحثى دور مى‏زند؟
- مسائل حقوقى چون مهریه، حضانت، تعیین جنسیت فرزند، سن بلوغ، آسیب‏هاى اجتماعى چون دختران فرارى و ایدز، بیمارى‏هاى زنان، بهداشت خانواده، مضرات جراحى پلاستیک و ... .

دو هفته‏نامه خانواده و جوان خانواده‏

«محمد بلادى‏فر»، دبیر بخش گفتگو و مسئول غرفه نشریات «خانواده» و جوان خانواده که هر دو به مدیر مسئولى «حسین فردوس» منتشر مى‏شود، گفت: «خانواده، اولین نشریه خانوادگى در بخش خصوصى بعد از انقلاب است که به مدت 13 سال مرتب منتشر مى‏شود.
اما «جوان خانواده»، هفت سال بیشتر از عمرش نمى‏گذرد. در «خانواده»، سعى مى‏شود روش زندگى خوب به زوج‏ها آموزش داده شود و به تربیت درست فرزند و ازدواج مناسب پرداخته شود. در «جوان خانواده» نگاه به جوان‏هایى است که خلاق هستند مثل بچه‏هاى المپیاد و جوانان موفق و یا بازیگران جوان.
تلاش ما این است که جوان‏ها را ترغیب کنیم تا خانواده‏اى موفق داشته باشند، خانواده‏اى که تنش و رخوت در آن نباشد و سرشار از امید و امیدوارى باشد.»
مسائل خاص زنان در نشریه شما جایگاهى دارد یا نه؟
- بله. صفحه مقدسى داریم که مخصوص مادران نمونه است. در این بخش به زنان نمونه سرپرست خانوار مى‏پردازیم. زنانى که با وجود نداشتن و یا داشتن همسر بیکار و یا بیمار، خرج خانواده را در مى‏آورند و فرزندان‏شان را به دانشگاه مى‏فرستند.
بررسى حقوق زوجین و رفع مشکلات تربیتى فرزندان نیز از جمله مباحثى است که ویژه زنان مى‏باشد.

ماهنامه آشنا خانواده‏

این نشریه که صاحب امتیاز آن حوزه نمایندگى ولى فقیه در سپاه است در سیزدهمین سال انتشار خود قرار دارد.
«فرشید احمدپور»، متصدى غرفه «آشنا خانواده» این نشریه را مجله‏اى مى‏داند که مثل برخى نشریات خانوادگى عوام‏پسند نیست و با مشکلات اجتماعى و واقعیت‏هاى روز درگیر است. ماهنامه‏اى که خانواده‏ها بدون ترس از هیچ انحرافى در آن، مى‏توانند آن را به خانه‏شان ببرند.
«سیدمسعود جزایرى»، مدیر مسئول این نشریه در باره اینکه «آشنا خانواده» چقدر به زنان مى‏پردازد، گفت:
«حضور فعال انسان در عرصه‏هاى اجتماعى تقسیم‏بندى جنسیتى نمى‏خواهد. فارغ از جنسیت باید به توانمندى‏ها و نیازها و فرصت‏هاى موجود توجه کنیم. بر این اساس تفاوتى بین زن و مرد نیست و مهم، حضور یک فرد به عنوان شهروند و یک انسان است. این نشریه به دنبال آن است که حتى‏الامکان یک محیط امن فرهنگى هنرى براى خانواده‏ها ایجاد کند. لذا تلاش ما در عین دستیابى به نیازهاى مخاطبان، اصالت بخشیدن به کیفیت، مطالب است. در کنار یک کار حرفه‏اى مطبوعاتى سعى مى‏کنیم تا کیفیت فداى کمیت و تبلیغات نشود.
به مسائل فرهنگى خانواده در قالب‏هاى مختلفى چون مقاله، داستان و گزارش مى‏پردازیم و بخش‏هایى همچون آشپزى، خیاطى، همسردارى و کودکارى داریم. بخش «جوانه» هم مخصوص نوجوانان است که به صورت صفحات مجزایى در دل این نشریه چاپ مى‏شود. در عین حال به خواست خوانندگان، نیم‏نگاهى هم به اطلاعات عمومى و سیاسى خارج از مسائل جناحى داریم.
«حسن علایى»، سردبیر این نشریه هم در باره یک خانواده موفق گفت: «خانواده‏ها باید با اطلاعات روز خانواده آشنا باشند و فاصله خودشان را با بچه‏ها زیاد نکنند. هدف ما حفظ ارزش‏هاى انقلاب و دفاع مقدس و انتقال آنها به خانواده است. والدین باید بتوانند خانواده‏شان را به‏روز تربیت کنند و از موفقیت‏هاى فعلى غافل نباشند. خانواده سالم باید ارتباط سالم داشته و افرادش با هم تعامل داشته باشند.

دوهفته‏نامه خانواده سبز

این نشریه خانوادگى دوهفته‏نامه است که به قول مسئول غرفه آن، عامه‏پسند است و به خانواده و مسائل فرهنگى و هنرى مى‏پردازد و به دور از مسائل سیاسى مى‏باشد.
«مهشید صادقى‏شاد» مترجم این نشریه، گفت: «ما در مورد ظلم‏هایى که به زنان ایران و جهان مى‏شود، مى‏نویسیم تا زنان ایران فکر نکنند فقط آنها مورد ظلم واقع مى‏شوند و در خارج از کشور، همه زنان در رفاه و آزادى کامل حقوقى هستند. ما سعى داریم که از زنان حمایت کنیم و خشونت علیه آنان را رد کنیم. به دختران موجود در بازپرورى اشاره داریم و به قاچاق زنان به خارج از کشور.»
با توجه به شعار نمایشگاه مطبوعات، تا چه حدى سعى مى‏کنید پاسخگوى نیازهاى مردم باشید؟
- سعى داریم به سؤالات مردم جواب دهیم و بگوییم شما از ما چه مى‏خواهید و جواب ما چیست. مطالب ما به‏روز است و به مخاطبان شهرستانى و روستایى بسیار توجه مى‏کند لذا زبان نشریه‏مان ساده و قابل فهم براى همه زنان است. حتى مطالب علمى نشریه هم با زبان ساده چاپ مى‏شود طورى که یک زن کم‏سواد روستایى بتواند آن را به راحتى بخواند و بفهمد. یک زن شهرستانى مثل ما در تهران به اینترنت متصل نیست تا بواند هر وقت که دلش خواست از مطالب آن استفاده کند لذا باید سعى کنیم سطح علمى آنها را ارتقا بدهیم.

دوهفته‏نامه کانون خانواده‏

«کانون خانواده» در هفتمین سال انتشار خود به صورت تمام‏رنگى به مباحث اجتماعى، فرهنگى، دانش عمومى و ادبیات داستانى مى‏پردازد.
«مژگان ترکمانى» خبرنگار و مسئول غرفه این مجله گفت: «مخاطبان ما جوانان خانواده هستند لذا نثر ما روان و جوان‏پسند است. واقعیت‏هاى اجتماعى را هم به صورت داستان مى‏نویسم البته داستان گزارش‏گونه و نه داستان ادبى. چند ویژه‏نامه هم در مورد آشپزى، خودآرایى و داستان داشتیم.»
عمده فعالیت شما در عرصه زنان و خانواده چیست؟
- به مسائل اجتماعى خاص زنان کمتر مى‏پردازیم و در عوض بیشتر به خانواده اشاره داریم. به نقش والدین در تربیت فرزند، هزار و یک راه براى آنکه بگویى دوستت دارم، همسر به همسر چه مى‏گوید، گذشت و ارزش آن در خانواده، نکات خانه‏دارى، امور زندگى، داستان دختران فرارى، نکات تندرستى، مشکلات عاطفى جوانان، مبارزه با مشکلات دانشجویى، آشنایى با عرفا و حکما و ... از جمله مواردى است که ما در نشریه خودمان به آنها مى‏پردازیم.
* *
با نگاهى گذرا به نشریات خاص زنان و خانواده در نمایشگاه مطبوعات فقط مى‏توانیم آرزو کنیم که در سال‏هاى دیگر علاوه بر حضور نشریات قدیمى، شاهد نشریات تازه‏تأسیسى در این حوزه شویم؛ نشریاتى که هدف‏شان به دور از جنجال و تبلیغ و شعار، نشان دادن رسالت واقعى زن ایران، در ایران امروز باشد.