گزیده استفتاها از محضر امام خمینى (15)
احکام مهریه (2)
س: اینجانب مىخواهم با پسرى ازدواج کنم. به او گفتم فقط یک جلد قرآن به عنوان مهریه بیاور و دیگر چیزى نمىخواهم. آیا چنین ازدواجى اشکال دارد؟
ج: اختیار مهریه با طرفین است و به هر طور دختر و پسر با هم قرارداد کنند حلال است و هر چه کمتر باشد بهتر است و مستحب است از مقدار مهرالسنّة بیشتر نباشد.
س: در صداقنامه مىنویسند که مرد باید زمینى بخرد یا یک خانه بسازد و قیمت مىشود؛ مثلاً به هزار تومان. آیا چون زوج در حال حاضر زمین و خانه را نداشته مهر باطل است و مبدّل به مهرالمثل مىشود؟ و اگر صحیح است لیکن تا به حال نخریده، آیا قیمتِ نوشته شده همان وقت را بدهکار است یا باید زمین به قیمت فعلى محاسبه شود؟ و اگر زمینها مختلف باشند آیا باید قیمت حدّ وسط را در نظر گرفت یا خیر؟
ج: مهر باطل نیست و باید زمین یا خانه تهیه کند و در خصوص قیمت، اگر تعارفى در بین نیست مصالحه نمایند.
س: آیا پدر و یا مادر پسر مىتوانند مهریه را بنویسند یا اینکه باید خودِ پسر براى همسرش مهریه بنویسد؟ و اگر پسر مىنویسد آیا همان وقت باید آن مقدار پول یا طلا یا ملک را داشته باشد؟ چون بعضى گفتهاند: «موقعى که خطبه عقد جارى مىشود، اگر پسر مهریهاى را که نوشته موجود نداشته باشد زن و مرد بر هم حرام هستند.» ضمناً بفرمایید از نظر اسلام بهترین مهریه چقدر است و از چه مقدارى که تجاوز کرد گناه محسوب مىشود؟
ج: مالک بودن مقدار مهریه در حین عقد لازم نیست و مىتواند پدر یا مادر و یا خودِ پسر مهریه را به ذمّه بگیرد و مهریه هر مقدار باشد مانع ندارد ولى بهتر است از مقدار مهرالسنّة تجاوز نکند.
س: قبل از صیغه عقد، زوج متعهّد و ملتزم مىگردد که 150 متر زمین مشاع در دفترخانه اسناد رسمى بابت مهریه مافىالقباله واگذار نماید، ولى بعد از یک ماه از جریان فوق - با حضور زوج و زوجه و خویشاوندان - طرفین موافقت مىکنند که مهریه به مبلغ وجه عندالمطالبه تبدیل گردد و طبق همان صورت جلسه، صیغه عقد خوانده شده و در دفتر ازدواج به ثبت و امضاى طرفین رسیده است. مستدعى است مقرّر فرمایید زوج تعهّد زمین نامبرده را مدیون است یا تعهّد جدیدى که قائم مقام آن مىشود و در قباله نکاحیه نوشته شده است و یا هر دو تعهّد را؟
ج: چیزى که عقد بر آن واقع شده مهریه است و باید همان داده شود.
س: آیا پدر داماد مىتواند از اعیان ملک خود چیزى را به صداق عروس خود در آورد بدون اینکه ابتدا آن را به فرزند خود ببخشد یا نمىتواند این کار را بکند؟
ج: مىتواند، اگر چه احتیاط غیر واجب این است که ابتدائاً به فرزند ببخشد.
س: در کشور ما مرسوم است که اولیاى دختر مبلغى در حدود سى الى چهل هزار تومان پول را به نام «گله» از داماد مىگیرند و این مبلغ را پدر و مادر دختر تصرف مىکنند. البته مهریهاى هم علىحِده براى دختر معیّن مىشود. آیا تصرف مبلغ مزبور مجوز شرعى دارد؟
ج: اگر با رضایت داماد گرفته شود مانع ندارد.
س: جوان 22 سالهاى در اثر تصادف با ماشین فوت کرده، زن او از پدرشوهرش مطالبه مهریه مىنماید. (در صورتى که از متوفا مالى به جا نمانده، پدرشوهر هم فقیر و بىچیز است) آیا این زن مىتواند از پدرشوهرش مهریه بستاند؟
ج: پدرشوهر ضامن مهریه نیست.
س: اگر پولى داشته باشم، نخست باید یک باب منزل بخرم یا اول مهریه زنم را بپردازم؟
ج: اگر طلبکار، مطالبه مىنماید اداى بدهى مقدّم است.
س: اگر چنانچه نقص یا عدم کمال در زوجه پس از عقد نکاح دیده شود - قبل از عقد، شرطى و لو به نحو مقاوله در این باب نشده - آیا موجب کسر مهر مىشود؟
ج: از مهر چیزى کسر نمىشود.
س: آیا در تعیین مقدار مهریه، توافق دختر و پسر کافى است یا آنکه والدین آنان هم حق اعمال نظر دارند؟
ج: بستگى به توافق دختر و پسر دارد.
س: اینجانب دامادى داشتم که قبل از پیروزى انقلاب به علت شرکت در تظاهرات شهید گردید و اولادى هم نداشت. نامبرده در آموزش و پرورش ساوه به عنوان دبیر مدرسه راهنمایى استخدام بوده است. بعد از شهادت ایشان - طبق قرارى که وزارت آموزش و پرورش دارد - مبلغ یکصد هزار ریال به وارث نامبرده پرداختهاند و حقوقش را هم مىدهند، ولى همه اینها را پدر و مادر او مىگیرند و چیزى به دختر من نمىدهند. با توجه به اینکه مهریه دخترم دویست هزار تومان مىباشد که به صورت دین بر ذمّه شهید مىباشد، آیا از مبلغ ده هزار تومان و حقوق او که ابوینش دریافت مىدارند نباید مهریه او را بدهند؟
ج: مهریه را باید از ترکه متوفا ادا کنند و پولى که دولت مىدهد اگر کسرى حقوق متوفا در حال حیات است از ترکه محسوب است که مهریه از آن خارج مىشود و اگر پولى است که دولت به ورثه مىپردازد از ترکه نیست و دائرمدار مقررات دولت است.
س: مدت سه ماه با شوهرم زندگى کردم. چون اینجانب مبتلا به بیمارى (جلدى) برص بودم دادگاه حکم فسخ نکاح را داده است. نظر حضرتعالى در مورد مهریه، نفقه ایام عدّه شرعیه چه مىباشد؟
ج: فسخ نکاح اگر بعد از دخول واقع شد، زن حق مطالبه تمام مهر را دارد ولى در مورد فسخ، نفقه ایام عدّه بر عهده شوهر نیست.
)