نویسنده

 

نوجوانان چگونه با سرطان کنار بیایند؟

مترجم: شهرام آبابایى‏
منبع: Kidhealth.org

احتمالاً تا به حال چیزهایى در مورد سرطان شنیده‏اید و مى‏دانید که از بیمارى‏هاى جدى است و به احتمال زیاد، کسانى را در بین دوستان و فامیل خود که به سرطان مبتلا هستند، مى‏شناسید. البته سرطان در نوجوانان نیز بروز مى‏کند. اگر تشخیص پزشک، ابتلاى یک نوجوان به سرطان است، باید بداند که اگر چه سرطان در نوجوانان غیر معمول است، اما او تنها نیست.
نوجوانان بسیارى در جهان با سرطان زندگى مى‏کنند! آنان همراه با خانواده، دوستان و گروه پزشکى معالج خود، مى‏توانند راهنماى مناسبى براى درمان و بهبودى باشند.

سرطان چیست؟

سرطان به بیش از یک بیمارى اطلاق مى‏شود. در حقیقت بیش از صد نوع بیمارى به عنوان سرطان شناخته شده‏اند که تمامى آنها در سلول‏هاى بدن به وجود مى‏آیند. سرطان (که غده بدخیم نیز نامیده مى‏شود) زمانى بروز مى‏کند که سلول‏هاى بدن به طور غیر عادى رشد کرده و تکثیر شوند. سلول‏هاى بدن سالم، در بخشى از زمان رشد کرده و تقسیم مى‏شوند و بالاخره مى‏میرند. ولى سلول‏هاى سرطانى، به رشد و تقسیم خود ادامه مى‏دهند و سرانجام به شکل یک تومور (Tumors) در مى‏آیند. تومور، توده‏اى است که به بافت‏هاى سالم حمله کرده و آنها را از بین مى‏برد. برخى مواقع نیز تومور جدا شده و به دیگر بافت‏ها و اعضاى بدن حمله مى‏کند. این اتفاق، گسترش (Metastasis) نامیده مى‏شود. با تمام اوصاف ترسناکى که بیان شد، بیشتر انواع سرطان قابل کنترل و درمانند و بسیارى از افراد مبتلا به آن، بهبود یافته و به زندگى بازگشته‏اند.

چگونه یک نوجوان به سرطان مبتلا مى‏شود؟

هنوز مشخص نشده است که چگونه سرطان رشد مى‏کند. دانشمندان و محققان در حال فعالیت جهت کشف این موضوع هستند که چرا برخى به سرطان مبتلا مى‏شوند. نتایج این تحقیقات به روش‏هاى جلوگیرى از سرطان ختم خواهد شد.
محققان دو علت پیشرفت سرطان را شناخته‏اند. ژن‏هاى نهفته و یا استعدادهاى وراثتى که باعث بدخیم شدن سلول‏ها مى‏شوند و عوامل تغییردهنده در سلول‏ها و تبدیل آنها به سلول‏هاى بدخیم. وجود استعداد ابتلا به انواع سرطان، ناشى از وراثت است. تعدادى ژن در هنگام تولد، مبدل به ژن‏هاى مستعد براى سرطان مى‏شوند. به عنوان مثال، اگر یکى از نزدیکان مبتلا به سرطان سینه یا روده است، احتمال بروز آن در دیگر افراد خانواده وجود دارد، اگر چه شاید هیچ یک از اعضاى خانواده، هیچ وقت به آن مبتلا نشوند.
عوامل دیگرى نیز وجود دارند که سلول‏ها را به سمت سرطانى شدن سوق مى‏دهند. به عنوان مثال، سیگار به عنوان
عامل افزایش‏دهنده احتمال ابتلا به سرطان ریه شناخته مى‏شود. قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید نیز باعث ابتلا به سرطان پوست مى‏شود.
اما با وجود اینکه اطلاعاتى در خصوص نقش عوامل ایجاد سرطان همچون سیگار و نور خورشید به دست آمده است ولى هنوز عامل واقعى آن شناخته نشده است. نکته‏اى که مشخص شده این است که سرطان، بیمارى واگیردار و مسرى نیست. بنابراین نگرانى از ابتلا به آن از طریق شخص دیگر و یا پخش شدن آن توسط افراد مبتلا وجود ندارد. (هر چند ابتلا به ایدز و هپاتیت مى‏تواند احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد). همچنین این نکته قابل توجه است که اغلب انواع سرطان قابل درمانند.

علایم ابتلا به سرطان‏

اولین نشانه و علامت بیمارى این است که یک نوجوان احساس کند چیزى در بدن او درست عمل نمى‏کند! علایمى همچون:
- افزایش خستگى؛
- تورم و یا ایجاد توده در نقاطى از بدن مثل ناحیه شکم؛
- سردرد؛
- تار شدن دید؛
- حالت تهوع؛
- مشکل در راه رفتن و یا حفظ تعادل؛
تنها، خود فرد مى‏تواند از چگونگى عملکرد اعضاى بدن خویش و همچنین
احساس خویش در هنگام سلامتى مطلع باشد. لذا اگر نوجوانى احساس ناخوشایندى دارد و یا از علایم یاد شده موردى را در خویش احساس مى‏کند، باید با یکى از والدین و یا هر فرد بالغ دیگرى که مى‏تواند او را به یک پزشک معرفى کند، مشورت نماید تا علایم و نشانه‏ها توسط پزشک بررسى شوند.
سرطان نیز همچون دیگر بیمارى‏ها، اگر در اوایل بروز شناسایى شود، به سادگى قابل درمان است. پس هر گاه در خصوص سلامتى خود دچار شک و دودلى هستید، حتماً در مورد آن وسواس به خرج داده و آن را بررسى کنید. اگر پزشک معالج، مشکوک به ابتلاى شخصى به سرطان است، دستور انجام آزمایشات مختلفى مثل آزمایش خون را مى‏دهد. با این کار، پزشک، سلول‏هاى خونى را جهت یافتن مشکلات احتمالى بررسى مى‏کند. البته در روش‏هاى عکس‏بردارى همچون MRI و عکس‏بردارى با اشعه ایکس نیز جهت یافتن تومور انجام مى‏گیرند. کشت بافت نیز روشى دیگر است که توسط پزشک انجام مى‏گیرد. وى بخش کوچکى از بافت مورد نظر را به عنوان نمونه جدا کرده و جهت یافتن سلول‏هاى سرطانى، آنها را تحت آزمایش قرار مى‏دهد.

روش‏هاى درمان سرطان‏

سه روش رایج در درمان سرطان وجود دارد: عمل جراحى، شیمى‏درمانى و پرتودرمانى. با توجه به اینکه مشخصه‏هاى سرطان در هر بیمار متفاوت است، لذا روش معالجه نیز براى هر بیمار به صورت خاص تعریف مى‏شود. بنابراین ممکن است براى هر بیمار یک روش و در برخى موارد ترکیبى از روش‏ها در نظر گرفته شود.
عمل جراحى براى خارج کردن بخش سرطانى بافت استفاده مى‏شود. با توجه به محل قرار گرفتن سلول‏هاى سرطانى، جراحى، پیچیده یا ساده خواهد بود. بنابراین با توجه به نوع عمل جراحى، بیمار به صورت سرپایى درمان خواهد شد و یا اینکه باید در بیمارستان بسترى شود.
معمولاً جراحان، سلول‏هاى سرطانى را به همراه بخشى از سلول‏هاى سالم اطراف محل سرطان جدا مى‏کنند تا از خارج شدن تمامى بخش سرطانى و عدم انتشار آن اطمینان حاصل نمایند. درمان سرطان به وسیله داروهاى وریدى (IV) را شیمى‏درمانى مى‏گویند. سرطان‏هاى خاصى در برابر این نوع روش عکس‏العمل‏هاى خوبى نشان مى‏دهند و بیمارانى که در مراحل اولیه بیمارى قرار دارند به صورت سرپایى به وسیله این روش مورد معالجه قرار مى‏گیرند.
بیمارانى که با این روش درمان مى‏شوند، حالاتى مثل تهوع، خستگى، ریزش مو و دیگر تأثیرات جانبى را تجربه خواهند کرد. این تأثیرات به دلیل وجود مواد استفاده شده در شیمى‏درمانى و در جریان فرآیند نابودى سلول‏هاى بدخیم به وجود مى‏آیند. دیر یا زود سلول‏هاى سالم مجدداً رشد کرده و تأثیرات منفى از بین خواهند رفت.
پرتودرمانى روش دیگر درمان سرطان است. بیمار مبتلا به سرطان به وسیله یک تومورشناس که تخصص او در به کارگیرى پرتودرمانى است جهت نابودى سلول‏هاى سرطانى، تحت معالجه قرار مى‏گیرد. دستگاههاى پرتودرمانى، اشعه ایکس قوى و یا الکترون‏هاى پر انرژى را به محل سرطان مى‏تاباند. پس از چند مرحله پرتوافکنى پر انرژى، سلول‏هاى سرطانى کاهش مى‏یابند و یا به طور کامل از بین مى‏روند.
پرتودرمانى معمولاً روشى بدون درد است. اما به همراه آن برخى تأثیرات جانبى نیز به وجود مى‏آیند که شامل کوفتگى، اسهال، استفراغ و تهوع مى‏باشد.
برخى بیماران نیز از این موضوع گله‏مندند که محل پرتودرمانى شده دچار حالت آفتاب‏سوختگى شده است. اما تمامى این تأثیرات، موقت هستند.
پزشک معالج، روند بیمارى را پیش‏بینى نموده و برآورد مدت معالجه و همچنین زمان بازگشت احتمالى سرطان را تخمین مى‏زند.
با جمع‏آورى اطلاعات، انجام پرسش‏هاى مختلف و شرکت جستن در جلسات تصمیم‏گیرى مربوط به درمان، بیمار مى‏تواند به صورت فعال در روند درمان خویش مشارکت فعال داشته باشد.