گزیده استفتاها از محضر امام خمینى (17)
احکام نفقه (1)
س: بعد از حکم قاضى به انفاق پدر نسبت به فرزندان اگر پدر انفاق ننمود، آیا مىتوان مقدار نفقهاى را که هزینه شده از او گرفت؟ یا چون قاضى امر به استدانه ننموده، نمىشود وصول کرد، ولو خرج کننده برایش مشکل و در مشقت قرار گرفته باشد؟
ج: وجوب انفاق پدر نسبت به فرزندان تکلیف است و مخالفت آن معصیت است، لکن دَیْن نمىشود. و چنانچه خرج کننده به درخواست پدر باشد پدر ضامن است و در غیر این صورت ضامن نیست.
س: اینجانب و همسرم هر دو کارمند هستیم (و من یک خواهر و یک برادر صغیر هم دارم، مادرم نیز در قید حیات است). من و همسرم درآمدمان را روى هم مىریختیم و خرج معاش زندگى مىکردیم، اما به علت ناسازگارى مادر و خواهرم با همسرم، همسرم اظهار مىدارد من راضى نیستم از پولم به مادر و خواهرت کمک کنى. در این صورت حکم شرعى در خصوص این مطلب چیست؟
ج: در مخارج واجبالنفقه که بر عهده شما است باید از مال خودتان بدهید،(1) و از مال همسر یا مال مشترک نمىتوانید بپردازید مگر به اذن او.
س: میزان کمک به افراد واجبالنفقه چه مقدار است؟ و چه کمکى باید به آنان کرد (جنسى یا نقدى)؟
ج: نفقه واجبالنفقه خوراک و پوشاک و مسکن است به نحو متعارف.
س: اگر زنى مدت ده سال یا بیشتر در هیچ امرى از شوهر اطاعت ننموده در حالى که مرد در هر صورت با او حاضر است زندگى کند، تکلیف مرد با زنش چیست؟
ج: اگر از حقوق واجبه مرد سرپیچى نموده، ناشزه است و استحقاق نفقه ندارد.
س: اگر شخص واجبالنفقه حاضر نباشد نزد منفق بماند آیا باز هم انفاق واجب است یا نه؟
ج: ماندن نزد منفق، شرط وجوب انفاق نیست مگر در زوجه در موردى که نشوز ثابت باشد.
س: در بعضى جاها رسم است که زن وقتى عقد مىشود مدتى در خانه پدرش مىماند و زوج گاهى استمتاعاتى را از زن مىبرد، لیکن زن از مقاربت ابا مىکند. آیا در این صورت مىتواند مطالبه نفقه هم بکند؟
ج: اگر متعارف است و عقد مبنى بر آن است حق نفقه دارد.
س: در صورتى که زن درآمد کافى داشته باشد، آیا شوهر مىتواند از پرداختن نفقه به همسر خود امتناع ورزد؟
ج: نفقه زن بر شوهر واجب است گرچه زن درآمد کافى داشته باشد.
س: آیا نفقه زوجه از تاریخ انعقاد عقد تا زمان زفاف و عروسى به عهده زوج مىباشد؟
ج: زوجه اگر تمکین داشته باشد نفقه او بر زوج واجب است هر چند او را به منزل خود نبرده باشد.
س: آیا علاوه بر نفقه و نیازهاى ضرورى زن که بر شوهر مىباشد نیازهاى دیگر زن که جنبه معنوى دارد (از قبیل خرید کتاب، پول براى انفاق به فقرا، هدیه دادن و غیره) نیز بر عهده شوهر است؟
ج: رفع نیازهاى مورد سؤال بر شوهر واجب نیست.
س: زوجه میت در زمان حمل مستحق نفقه مىباشد یا خیر؟ در صورت استحقاق آیا از ترکه میت است یا از سهمیه حمل؟
ج: استحقاق نفقه ندارد، نه از ترکه میت و نه از نصیب حمل.
س: در چه صورت تأمین معاش پدر و مادر بر فرزند واجب است؟ و اطاعت از آنان تا چه حد لازم است؟
ج: اگر پدر و مادر نتوانند معاش خود را تأمین کنند بر فرزند واجب است نفقه آنها را بدهد، و لازم است اولاد کارى که موجب اذیت والدین باشد انجام ندهند و بهتر است به صلاحاندیشىهاى آنها احترام بگذارند.
1) معناى این جمله این است که نه تنها نمىتوانید خرج مادر و خواهر و برادر خود را از مال همسرتان بردارید بلکه نفقه واجب همسرتان را نیز باید از مال خود بپردازید نه از مال او.
)