ایمنى و بهداشت مواد غذایى
از قدیم وظیفه سنگین پخت و پز و آشپزى در خانوادههاى ایرانى بر عهده خانم خانه بوده است اما امروزه با تنوع و ساخت انواع و اقسام غذاهاى آماده و بستهبندى شده، این امر مستلزم دقت و مهارتهاى خاص خود مىباشد که علم و آگاهى به آنان براى هر خانم خانهدارى ضرورى مىباشد.
قانون مىگوید مواد بستهبندى شده باید داراى مشخصات زیر بر روى پوشش خود باشند.
نام ماده غذایى، نام مواد تشکیلدهنده، وزن ماده غذایى، مدت نگهدارى ماده غذایى (تاریخ ساخت و تاریخ انقضاى مصرف)، روش نگهدارى و پخت آن، نام و آدرس سازنده، بستهبندىکننده یا فروشنده ماده غذایى و شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى.
امروزه بیشتر برچسبهاى مواد غذایى داراى اطلاعات تغذیهاى هستند و تعدادى از آنها نیز ممکن است ادعا کنند که آن غذا داراى فوایدى خاص است. ادعاهایى همچون «داراى کالرى (انرژى) کم» یا «سرشار از ویتامین (ث)».
بسیارى از تولیدکنندگان یا فروشندگان مواد غذایى از برچسبها یا نشانهایى استفاده مىکنند تا غذاهاى «کمچرب» و «کمشکر» را مشخص نمایند. این کار مىتواند به عنوان یک راهنماى سریع مفید باشد اما ممکن است براى هر نوع غذا اعداد آن متفاوت باشد. مثلاً یک صبحانه کمچرب، چربى کمترى نسبت به کره یا مارگارین دارد اما با این وجود، هنوز هم داراى حدود 40 درصد چربى است یا اینکه یک ماست کمچرب، چربى کمترى از ماست معمولى دارد.
هر وقت بر روى ماده غذایى مورد مصرفتان، برچسب تغذیهاى موجود بود، از اطلاعات آن براى مقایسه غذاهاى مشابه استفاده کرده تا بتوانند غذاهاى کمچرب، کمشکر و کمنمک (سدیم) را انتخاب نمایید.اصطلاحات روى برچسبهاى غذایى
Kcal: علامت کیلوکالرى است که به معناى هزار کالرى مىباشد و این علامت به شما مىگوید که در 100 گرم ماده غذایى چه میزان انرژى موجود است.
کربوهیدراتها: این مواد شامل شکر (که باید میزان آن را در غذایمان کاهش دهیم) و نشاسته (که مىتوانیم مقدار بیشترى از آن مصرف نماییم) مىباشند.
چربى اشباع: این عدد به شما نشان مىدهد که چه مقدار چربى اشباع در 100 گرم ماده غذایى وجود دارد. همیشه به دنبال غذاهایى باشید که میزان چربى اشباع آن کمترین مقدار را داراست.
سدیم: این عدد به شما نشان مىدهد که چه مقدار نمک در ماده غذایىتان موجود است. هر چه عدد سدیم بالاتر باشد میزان نمک آن بیشتر است. سعى کنید از غذاهایى استفاده کنید که میزان سدیم آنها حداقل است.
افزودنىهاى مواد غذایى نیز همراه سایر مواد تشکیلدهنده ماده غذایى بر روى بستهبندى آنها قید مىشود. عدهاى از افراد تصور مىکنند که افزودنىهاى مواد غذایى زاید بوده و به آنها نیازى نمىباشد. آنان براى اثبات مدعاى خود، رنگهاى غذایى را مثال مىآورند اما باید گفت که اکثر افزودنىها نقش مفید در مواد غذایى داشته و نگهدارندهها کمک مىکنند تا از فساد مواد غذایى جلوگیرى شود. در نتیجه چنین مواد غذایى را مىتوان به مدت زمان طولانىترى با خیال آسوده نگه داشت.
هر نوع غذایى که براى مصرف انتخاب مىکنید از نظر سلامتى و بهداشت باید این موارد در مورد آنها رعایت شود:
غذاهاى خنک یا یخزده را پس از خرید بلافاصله به منزل برده و بلافاصله در داخل یخچال یا فریزر قرار دهید.
غذاهاى خام و پخته را به صورت جداگانه آماده و نگهدارى کنید. گوشت و ماهى خام را در قسمت پایین یخچال قرار دهید.
سردترین قسمت یخچال باید بین 5 - 0 درجه سانتىگراد باشد.
تاریخ «انقضاى مصرف» را حتماً کنترل کرده و غذاها را در مدت توصیه شده مصرف کنید.
دستان خود را به طور کامل قبل از آماده کردن غذا و بعد از رفتن به دستشویى با آب و صابون بشویید.
غذاها را خوب بپزید. از دستورالعمل روى بستهبندى آن پیروى کنید. اگر غذایى را براى بار دوم گرم مىکنید، مطمئن شوید که کاملاً داغ شده است. غذاهاى داغ را، داغ و غذاهاى سرد را سرد نگه دارید. نگذارید غذا در بین این دو دما در نوسان باشد.منبع: -
«نوشتههاى روى برچسب مواد غذایى به ما چه مىگوید»، دکتر آراسب دباغ مقدم، جهاد روستا، شماره 411.
)