کودکان از بادکنکبازى چه مفاهیمى را مىآموزند؟
محمدرضا مطهرى
بادکنکبازى
بادکنکبازى براى کودکان، جذاب و لذتبخش است. بادکنکها به علت سبک بودن که در هوا معلق مىمانند، حرکت آرام آنها جذبه و زیبایى خاصى دارد. این بازى مورد علاقه تمامى کودکان ملل مختلف مىباشد. کودکان از بادکنکبازى مفاهیم زیادى را یاد مىگیرند، از جمله:
* پر شدن بادکنکها را از هوا مشاهده، لمس و احساس خواهند کرد.
* جریان خارج شدن هوا از بادکنکها را خواهند دانست.
* صداى وارد شدن جریان هوا به داخل بادکنکها را خواهند شنید.
* آویزان بودن نسبى بادکنکها را در فضاى اتاق خواهند دید.
* جابهجا شدن بادکنکها را به وسیله جریان هوا مىبینند.
* صداى انبساط سریع حاصل از ترکیدن بادکنکها را خواهند شنید.
* با رنگهاى مختلف آشنا مىشوند.(1)
بادکنکبازى و ترکاندن آن جنبه تشخیصى و درمانى دارد که در بازىدرمانى از آن استفاده مىشود.
«دیویدم لویى» در طول سى سال فعالیت کلینیکى خود، یکسرى روشهاى بازى را که تصور مىکرد در درمان کودکان مؤثر است ایجاد نمود.
آنچه او انجام داد طرحریزى مجموعهاى از موقعیتهاى ویژه است که محرک جهت بازى آزادانه مىباشد. یکى از این بازىها، ترکیدن بادکنک بود که براى استفاده در «درمان از طریق رهاسازى» ترتیب داد.
هدف اولیه آن فعال کردن اظهار وجود در کودکان خودمدار از طریق رهاسازى پرخاشگرى و خصومت سرکوب شده است.
درمانگر مقدار زیادى بادکنکهاى رنگى در اندازهها و شکلهاى گوناگون تهیه مىکند و مىگوید: حالا مىخواهیم با بادکنکها بازى کنیم. درمانگر ابتدا خودش یک بادکنک را برمىدارد و باد مىکند و انتهاى آن را گره زده و با احتیاط آن را مىترکاند. درمانگر باید توجه کند اولین بادکنکى را که مىترکاند، صداى زیادى نداشته باشد، چون اگر صداى آن زیاد و ناگهانى باشد، ممکن است کودک براى رفتن به طرف بادکنکها رغبتى نشان ندهد.
اگر درمانگر صبر و حوصله به خرج دهد، کودک به طرف بادکنکها خواهد رفت.
درمانگر کودک را تشویق مىکند هر طور مایل است بادکنکها را بترکاند. شیوه ترکاندن مىتواند با فشار، پریدن روى آن، استفاده از ناخن، چکش، میخ، تیراندازى با تفنگ و ... باشد.(2)
نحوه عملکرد کودک در ترکاندن بادکنکها و حالات او به هنگام ترکاندن و پس از آن مىتواند راهنماى خوبى از اوضاع و احوال درونى کودک باشد.
از طریق ترکاندن بادکنکها کودک از قید تنشها و کشمکشهاى روحى و روانى رها شده و احساس آرامش و سبکى در او ایجاد مىگردد.رعایت نکات ایمنى
* به هنگام بادکنکبازى باید مواظب بود کودکان به یکدیگر برخورد نکنند.
* باید به آنان یادآورى کرد اگر بادکنک را با دهان باد مىکنند به یکباره نگذارند بادِ آن خالى شود، چون ممکن است با فشار هوا بادکنک به طرف گلوى کودک برود و موجب خفگى او شود.
* وقتى بادکنک ترکید، بهتر است همان هنگام داخل سطل آشغال ریخته شود و از دسترس کودک دور باشد، چون ممکن است قسمتهاى سالم آن را با مکیدن، مقدارى باد کرده و دوباره ترکاند، که به هنگام مکزدن ممکن است در گلوى کودک گیر کند و او را خفه نماید.
* توصیه مىشود بادکنکهایى که در داخل کشور تولید مىشود، زیر نظارت باشند تا از نظر بهداشتى و مصرف مواد، اصول بهداشتى را رعایت کنند. بادکنکهایى که از خارج وارد مىشوند، بهتر است پس از کنترل و بررسى در اختیار فروشندگان قرار گیرند.بازىهاى مختلف با بادکنک
در یک سالن بزرگ، یا فضاى داخل حیاط مدرسه، بچهها را دور هم جمع مىکنیم. مىگوییم به صورت دایرهاى با فاصله مناسب بایستند و به هر یک، یک بادکنک مىدهیم و به آنها مىگوییم:
أ) بادکنک را با ضربه کف دست در هوا نگه دارید؛
ب) بادکنک را با نوک انگشتان در هوا نگه دارید؛
پ) بادکنک را با ضربه زدن با سر در هوا نگه دارید؛
ت) بادکنک را با ضربه زدن با پا در هوا نگه دارید؛
ث) بادکنک را به هوا پرتاب کنید، سپس به دور خود بچرخید و آن را بگیرید؛
ج) بادکنک را به هوا پرتاب کنید و پنج بار دست بزنید و سپس بگیرید؛
ح) بادکنک را به هوا پرتاب کنید و با پشت دست خود به آن ضربه بزنید و در هوا نگه دارید.
* کودک بادکنکها را باد مىکند، معلم روى هر یک از بادکنکها نوارى مىچسباند، سپس هر یک از کودکان را به رنگ و نام بادکنکش صدا مىکند، تا بادکنک را روى دیوار یا تخته سیاه بچسباند: على بادکنک قرمزت را روى دیوار بچسبان. حسین پس از بادکنک قرمز، بادکنک زرد خودت را بچسبان، به همین صورت ادامه مىدهد تا مجموعه بادکنکها یک شکل جالب را تشکیل دهند.(3)پىنوشتها: -
1) کینک جرى. رى - اسکیپرز جان. وى، آموزش علوم تجربى قبل از دبستان، ص21.
2) لندرث گارى.ل، بازىدرمانى دینامیسم مشاوره با کودکان، ص135.3) Mayesky mary crative activities for young children p.p 240.
)