چرا از سیب غافلیم

أ‌.         امیردیوانی

اَلَم تَرَ اَنَ اللهَ اَنزَلَ مِنَ السَماء ماء

فَاَخرَجنا بِه ثَمَراتٍ مُختَلِفاً اَلوانها

(سوره­ی فاطر، آیه­ی 27)

آیا نمی ­بینی که خداوند، از آسمان آبی فرو فرستاد، آن­گاه به وسیله­ی آن آب، میوه­های رنگارنگ را (از زمین) بیرون آوردیم.

نروید بر زمین هرگز گیاهی

که ننوشته­ست بر برگش دوایی

«نظامی»

پیش از پرداختن به پیکره­ی مطلب، جا دارد یک ضرب المثل انگلیسی را سرآغاز آن قرار دهیم:

Anapple a day ,keeps the doctor away (روزی یک سیب بخور تا گذرت به دکتر نیفتد!)

گیاه شناسی

سیب، درختی است از تیره­ی گل سرخیان، جزء دسته­ی سیبی­ها. ارتفاع آن تا 10 متر می­رسد.

سیب انواع گوناگونی دارد اما در دهه­ی اخیر با ورود و مورد توجه قرار گرفتن دو رقم سیب لبنانی زرد و قرمز، چندین هزار هکتار از آن­ها در نواحی مختلف به ویژه اطراف ارومیه کشت شده و باعث گردیده که درحال حاضر، این دو رقم، از نظر سطح زیر کشت، مهم­ترین ارقام سیب ایران به شمار آیند.

باید دانست که ویتامین­های موجود در سیب بیش­تر در پوست و زیر پوست آن قرار دارد. بنابراین آن­هایی که می­توانند پوست سیب را هضم کنند بهتر است آن را با پوست بخورد وگرنه سیب را خیلی نازک پوست بکند.

خواص سیب

1.      سیب، معده را دباغی (پاکیزه) می­کند.  امام علی(ع)

2.      سیب، برای بیماران تب­دار، بهترین درمان است. امام صادق (ع)

3.      خوردن سیب، خون­ریزی از بینی را معالجه می­کند. امام موسی­کاظم(ع)

4.      سیب بسیاری از بیماری­ها را مداوا می­کند. امام صادق(ع)

5.      خوردن سیب، انسان را از بیماری وبا نجات می­دهد. امام موسی­کاظم

6.      خوردن سیب سبز، تب را برطرف می­کند و حرارت را فرو می­نشاند.

7.      سیب میوه­ای است که فکر را تقویت می­کند.

8.      سیب کال، قابض است و اسهال را درمان می­کند.

9.      ترشی سیب، ترشح غدد و مخصوصاً بزاق را زیاد می­کند.

10. پوست سیب دارای ویتامین­های زیادی است و 5 برابر مابقی سیب، ویتامین دارد.

11. جوشانده­ی پوست سیب، بهترین درمان­گر روماتیسم و نقرس است.

12. سیب، قلب را تقویت کرده و معده را پاکیزه می­گرداند.

13. خوردن آب سیب، اطفال و شیرخوران را بردبار می­کند.

14. آب سیب، معده­ی کودکان و شیرخواران را از سموم و میکروب­ها پاک می­سازد.

15. سیب به علت داشتن ید، برای تقویت غدد بدن به ویژه «سیب آدمی» مفید است.

16. سیب از همه­ی میوه ها کم­تر نمک طعام دارد لذا برای مبتلایان به اوره سودمند است.

17. سیب میوه­ای ضدعفونی­کننده و در تمام امراض مفید است. (اثر ضد عفونی کننده­ی سیب کال از رسیده­ی آن بیش­تر است) از این رو، امام صادق(ع) سیب سبز را به عنوان درمان تب و فرو­نشانده­ی حرارت بدن معرفی نموده­اند.

18. سیب یکی از میوه­های معجزه­آساست که به فرموده­ی امام صادق(ع) : «اگر مردم می­دانستند در سیب چه خواصی نهفته است بیماران­شان را با هیچ داروی دیگری معالجه نمی­کردند.

19. خوردن سیب در صبح ناشتا ، در معالجه­ی اسهال و وبای کودکان بسیار مؤثر است.

20. سیب، مسواک طبیعی و بهترین چیزی است که دندان را سالم و دهان را ضدعفونی می­کند.

21. خوردن و بوییدن سیب، فرح بخش و تقویت کننده­ی قلب، حافظه و کبد است.

22. سیب، میوه­ای اشتهاآور است.

23.  سیب به هر شکلی که خورده شود برای شفای بیماری­های دستگاه ادراری، ورم حاد (کولیت اسهال)، بیماری­های پوست، سرما خوردگی و تصلب شرایین، اثر بخش است.

24.  سیب به سبب دارا بودن ویتامین های «آ»، «ب»، «ث» برای تقویت چشم، مخاط­ها، پوست، مو و ناخن مفید است.

25.  سیب برای تقویت عمومی بدن، رفع ناراحتی­های عصبی (ترس، وحشت، اضطراب و بی­خوابی) مؤثر است.

26. خوردن سیب برای درمان گرفتگی صدا، سرفه، ترشح برنش­ها، بواسیر، پرخونی مغز، ناراحتی­های عصبی و افراد فربه سودمند است.

27. سیب، سنگ کیسه­ی صفرا و کلیه­ها را حل می­کند.

28. سیب، بهترین داروی تصفیه کننده­ی خون است بنابراین، خوردن یک سیب در صبح ناشتا خوب است.

29. سیب در درمان سوءهاضمه مؤثر است و به این ترتیب معده را منظم می­کند.

30. سیب، ادرار آور است از این رو مجاری ادرار را باز و پاک می­کند.

31. سیب برای نرم کردن سینه و مجاری تنفسی بدن فایده دارد.

32. سیب خام رنده شده، دارای نتایج خوبی در معالجه­ی حالت تهوع، پیچش دل، کوه گرفتگی، دریا زدگی، هوازدگی و ویار زنان باردار است.

33. چنان­که سیب را به هنگام خواب با پوست آن بخورند و خوب بجوند، برای یبوست­های مزمن و سخت فوق­العاده سودمند است.

34.  چون سیب از نظر مواد قندی فقیر است مصرف آن برای اشخاصی که بیماری قندی دارند، تجویز شده است.

35. خوردن سیب رنده شده برای کسانی که به بیماری «اولسر معده» مبتلا هستند تجویز شده است.

36. جوشانده­ی سیب با شیرین­بیان برای درمان تورم ریه­ها، روده­ها و دردهایی با منشاء روماتیسم، مؤثر است. بدین منظور باید 2 یا 3 سیب را با پوست، چهار قطعه کنید و به مدت یک ربع ساعت در یک لیتر آب بجوشانید و مقداری نیز شیرین بیان به آن بیفزاید.

37. جوشانده­ای که روش تهیه­ی آن بیان شد، برای معالجه­ی دردهای قولنج کلیه نیز مفید است.

38. سیب، بیماری «گریپ» مزمن و سخت را درمان می­کند، لذا باید به مدت 2 یا 3 روز رژیم سیب بگیرید و در این مدت فقط سیب رنده شده را بخورید.

39. سیب به دلیل داشتن فسفر، سلسه­ی اعصاب را تقویت می­کند و کار فکری را تحریک می­نماید.

40. برای رفع بدبویی نفس، می­توانید سیبی را خوب بجوید و بخورید.

41.  پوست سیب دارای مقدار زیادی سیلیس است که اگر آن را خرد کنند و با انواع مرباهای دیگرمخلوط نمایند، خیلی سودمند خواهد شد.

42. برای تسکین دردهای روی چشم که بر اثر ضربه به وجود آمده است، می­توان سیبی را رنده نمود و به صورت مرهم روی چشم قرار داد.

43. دم کرده­ی شکوفه­ی سیب (خشک یا تازه­ی آن ) به مقدار 30 گرم در یک لیتر آب، انواع سرفه را تسکین می­بخشد.

44. شیره­ی سیب در درمان آنژین به صورت غرغره، روزی 3 تا 4 مرتبه مؤثر است.

45. برگ درخت سیب ماده­ای به نام «ایزو فلوریدزین» دارد. این ماده، خاصیت تب بر، ضد روماتیسم، ضد التهاب کلیه و مثانه را داراست. لذا دم کرده­ی برگ درخت سیب اثرش مشابه جوشانده­ی پوست سیب خشک است.

46. پوست درخت سیب، تب بر، مقوی، قابض و ادرار آور است. بنابراین دم کرده و جوشانده­ی پوست درخت سیب یا پوست ریشه­ی درخت سیب، در موارد فوق برای معالجه­ی بیماران به کار می­رود.

47. شربت سیب، معده را تقویت می­کند و نشاط آور و ضد استفراغ و اسهال صفرایی         است.

48. مربای سیب برای معده و دل سودمند است.

49. برای معالجه­ی سنگ کلیه و مثانه می­توانید 100 گرم برگ درخت گلابی و پوست سیب درختی را که خشک شده است به اندازه­ی مساوی با هم در آمیخته و بعد از دم کردن، آن را مصرف کنید.

50. سیب، سنگ کیسه­ی صفرا و کلیه­ها را حل می­کند و به اشخاصی که مبتلا هستند، تجویز می­شود.

51. سیب برای معالجه­ی درد مفاصل تجویز می­شود.

52. سیب به سبب دارا بودن منیزیم، مقاومت بدن را در برابر بیماری­های عفونی و سرطانی زیاد می­کند و معده و روده­ها را به فعالیت می­انداز د و عمل هضم را آسان می­کند.

53. جوشانده­ی سیب قرمز به مقدار 100 تا 150 گرم در یک لیتر آب در مورد ورم روده­ها تجویز گردیده است و خاصیت آن مغذی، ملین، مسهل و مدرّ است.

54. سیب در درمان امراض حصبه، اسهال خونی و ورم روده­ها فایده دارد.

55. سیب به دلیل فسفری که داراست، در تقویت بدن و هم­چنین کسانی که کار فکری دارند یا دچار خستگی جسمی و روحی­اند و یا مبتلا به بی­خوابی­های پی در پی شده­اند ، بسیار مفید است.

56. شکوفه­ی سیب درختی، داروی سینه است و برای گریپ­هایی که منجر به برونشیت می­شود و نیز مجاری تنفسی، بسیار فایده دارد.

57. برای درمان دل درد می­توان به مقدار 30 گرم شکوفه­ی سیب را در یک لیتر آب جوشاند و پس از دم کشیدن، آن را مصرف نمود.

58. جوشانده­ی سیب، دردهای بحرانی انواع روماتیسم را تسکین می­دهد؛ به این منظور باید 2 یا 3سیب را با پوست تکه­تکه کنید و در یک لیتر آب تا 15 دقیقه بجوشانید و سپس بگذارید 10 دقیقه دم بکشد و هر روز دو بار بعد از غذا، هر بار یک فنجان از این جوشانده را بنوشید.

59.  جوشانده­ی سیب، داروی مؤثری برای معالجه­ی سرفه، زکام و عوارض سرماخوردگی است. روش تهیه­ی این جوشانده قبلاً بیان شد.

60.  سیب به سبب داشتن مواد قلیایی، اسیداوریک را حل می­کند و ترشحات بزاق و معده را مساعد و متعادل می­سازد.

61. سیب برای بیماران کبدی، معدی، مجاری ادرار و معده و سینه­درد سودمند است.

62. سیب از یک طرف اسهال را به خوبی معالجه می­کند و از طرفی مانع سوءهاضمه می­شود و به این ترتیب معده را منظم نماید.

63.  سیب خام رنده شده نتایج خوبی در معالجه­ی اسهال کودکان دارد.

64.  از پختن سیب خودداری کنید و همیشه با پوست بخورید. می­توانید رنده کرده، با عسل شیرین کنید و به صورت فالوده میل نمایید. زیرا پوست سیب دارای دیاستاز و منگنز است و به هضم غذا کمک می­کند.

65. سیب پخته، سرفه را سبک و درمان می­کند.

66.  سیب پخته، امراض پوستی را تخفیف می­دهد.

67. برای درمان تب خال با سیب، می­توانید 2 تا 3 عد سیب را با پوستش قطعه قطعه کنید و در یک لیتر آب سرد بخیسانید و به مدت 10 تا 15 دقیقه بجوشانید سپس آن را 10 دقیقه کنار بگذارید. آن­گاه می­توانید پس از هر وعده­ی غذا، 2 فنجان از آن را بنوشید. بعد از چند روز تب خال شما برطرف می­شود.

هشدارها:

1.      از پوست کندن سیب باید خودداری ورزید، زیرا پوست سیب چند برابر بیش از خود آن دارای مواد غذایی است که به هضم سیب کمک می­کند.

2.       برای هضم آسان سیب باید آن را خوب جوید و به صورت خمیر نرمی درآورد و سپس فرو برد.

3.      خوردن زیاد سیب ترش، شجاعت را از بین می­برد و در انسان ترس می­آفریند، حافظه را ضعیف کرده و فراموشی به بار می­آورد.

4.      دانه­های سیب حاوی ترکیبات سیاناید بوده، خوراکی نیستند. خوردن مقدار زیاد آن بخصوص اگر موقع خوردن له شوند، ممکن است باعث مسمومیت گردد.

سایر خواص زندگی­بخش سیب

1.      کاهش بیماری قلبی: شمار زیادی از بررسی­ها نمایانده است که سیب با داشتن «ضد اکسید­کننده»­های فراوان باعث تقلیل میزان تخریب عروق بدن توسط کلسترول         می­گردد. بنابراین افرادی که سیب می­خورند درمعرض خطر ابتلا به امراض قلبی و سکته قرار ندارند.

2.      کمک به زیبایی پوست: آب سیب به قصد زیبایی پوست، کاربرد زیادی دارد به ویژه جهت زدودن چین و چروک از سطح پوست. دلیل این امر فزونی اسیدهای فراوان میوه است.

3.      کاهش کلسترول خون: سیب دارای مقادیر چشم­گیری از نوعی الیاف گیاهی (فیبر) به نام (پکتین) است. پکتین از شمار الیاف­های گیاهی محلول است. یعنی موقعی که مرطوب می­شود چسبنده و غلیظ می­گردد. شاید علت آن متصل شدن پکتین سیب به اسیدهای صفراوی باشدکه به کاستن از کلسترول خون یاری می­کند. بی­شک باید توجه داشت که صرفاً ماده­ی یاد شده نمایان کننده­ی کاهش کلسترول توسط سیب نیست و میوه­ی مورد نظر علاوه بر دارا بودن پکتین با داشتن مواد دیگر خود یک کاهنده­ی کلسترول است.

4.      پیش­گیری از پوکی استخوان: سیب مقدار زیادی کلسیم دارد و از همین روی ، از پوکی استخوان جلوگیری می­کند. افزون براین ، کلسیم موجود در سیب به بدن یاری می­کند که کلسیم غذاهای دیگر را هم جذب کند.

5.      کاهش سرطان: پژوهش­ها حاکی از این است که امکان دارد مصرف سیب بروز بعضی از سرطان­ها را تقلیل دهد این امر به سبب وجود کوئرستین در این میوه است. مطالعات صورت گرفته حکایت از آن دارد که کوئرستین به شیوه­ی خاصی قادراست برای سیگاری­ها مفید باشد زیرا مواد سرطان­زای تنباکو موجب تخریب دیواره­ی مثانه           می­شوند و بدین ترتیب سبب رشد یاخته­های سرطانی می­شوند. بنابراین افراد سیگاری که مصرف­کننده­ی  میزان زیادی فلاونوئیدها از آن جمله کوئرستین موجود در سیب­اند، از تخریب دیواره­ی مثانه ناشی از تنباکو محفوظ می­گردند.

6.      مهار بیماری قند(دیابت): پکتین موجود در سیب ممکن است به حفظ ثابت میزان قند خون کمک کند قندهای طبیعی موجود در سیب به آرامی هضم و جذب می­شوند لذا مخصوصاً برای مبتلایان به مرض مذکور سودمند است.

7.      بهبود سرماخوردگی: پژوهش­ها ثابت کرده­اند که عصاره­ی سیب ویروس­ها را از بین می­برد. پژوهندگان دریافته­اند کسانی که بیش از سایرین سیب می­خورند کم­تر به سرما خوردگی و ناراحتی­های بخش فوقانی دستگاه تنفسی شامل عفونت­های مربوط به بینی، حنجره و نای دچار می­شوند.

8.      پیش­گیری از چاقی: خوردن سیب با پوست، میران قند خون را آهسته و برای مدتی بالا نگه می­دارد  به همین سبب بعد از خوردن سیبِ کامل شخص احساس سیری بیش­تری می­کند بنابراین برای کاهش وزن بهتر است خود سیب به طور کامل و طبیعی خورده شود.

9.       کاهش فشار خون: سیب در کاهش فشار خون هم اثر دارد.

یکی از اصحاب می­گوید: «وارد شهر مدینه شده بود برادرم سیف هم­راه من بود. مرض رعاف (خون آمدن از بینی) در میان مردم شایع شد و هر کس که به این بیماری دچار می­گردید پس از دو روز می­مرد. روزی به خانه برگشتم دیدم و برادرم به خون دماغ شدیدی مبتلا شده است. «خدمت حضرت امام موسی کاظم(ع) رفتم. حضرت فرمود: "به برادرت سیف، سیب بخوران". من نیز چنین کردم و او شفا یافت.»

مردی می­گوید: «مفضل، مرا خدمت امام صادق(ع) فرستاد تا هدیه­ای از طرف او به حضور آن امام  تقدیم کنم. یکی از روزهای گرم تابستان به خانه­ی آن بزرگوار وارد شدم دیدم جلوی آن حضرت طبقی نهاده شده و در آن سیب سبز است. من صبر نکردم و فوراً خدمت آن حضرت عرض کردم: "قربانت گردم آیا از این سیب سبز میل می­کنید در جایی که مردم از آن خوش­شان نمی­آید؟ "حضرت طوری با من سخن گفت که گویی مرا مدت­هاست که می­شناسد و فرمود: "شب گذشته تب بر من عارض شد فرستادم این سیب­های سبز را برایم آوردند و خوردم. زیرا سیب سبز تب را برطرف می­کند و حرارت را فرو می­نشاند.»

در تدوین و نگارش اثر حاضر، جدا از دانسته­های شخصی، از منابع ذیل نیز تا حدی بهره گرفته شده است.

1.      نظری، مرتضی: «خواص میوه­های خوراکی»، تهران، پیام آزادی، 1380.

2.      حکیم، محمد تقی: «خوردنی­ها و آشامیدنی­ها از نظر پیشوایان علم و دین»، تهران، دفتر نشر و فرهنگ اسلامی، 1363.

3.      «میوه­ی سلامتی» بی . ن. روزنامه­ی جام جم، 1387.