گفتوگو با دبیرکانون بانوان منطقهی 22 تهران
بار دیگر از بانوی ایرانی و این بار از زنان خانهدار. بانوانی که با ایمان به خدا، قلبی سرشار از عشق، امید، مهر و عاطفه به ایران، فرهنگ، مردم و خانواده و با دستانی توانا و ذهنی پویا و اندیشمند، در منطقهای از کلان شهر تهران با ایجاد «کانون بانوان»، شور و شوقی دیگر میآفرینند؛ شوری که برای خانوادههای محل، سلامتی، آرامش، شادابی، نشاط و پویایی به ارمغان میآورد... .
کانون بانوان غرب تهران فعالیت خود را در سال 1376 با تشکیل انجمن بانوان در خانهی فرهنگ میثاق منطقهی 5 آغاز کرده است. کانون بانوان منطقهی 22 نیز از سال 1383 با فعالیت یک کانون شروع به کار کرد و 18 کانون از دل آن بیرن آمده است. از جمله اهداف کانون بانوان موارد زیر است:
- تقویت مشارکتهای اجتماعی بانوان علاقمند؛
- انتقال اطلاعات و افزایش سطح آگاهی بانوان؛
- شناسایی و به کارگیری توانایی و استعداد آنها در جهت تقویت اعتماد به نفس و خودباوری بانوان و کاهش افسردگی؛
- بهینهسازی اوقات فراغت؛
- ایجاد شرایط و فضای مساعد برای رشد فکری و اجتماعی بانوان؛
- افزایش مهارتهای ارتباطی در خانواده برای افزایش کیفیت زندگی خانوادگی؛
- ایجاد حس نوع دوستی و همکاری و ارائهی خدمات اجتماعی به بانوان.
در گفتوگویی با خانم «فاطمه عربشاهی» دبیر مجمع کانون بانوان منطقه 22 تهران، توضیحات بیشتر را از وی میشنویم.
خانم عربشاهی، شما فعالیتهای فرهنگیتان را از چه زمان آغاز کردهاید؟
من از ابتدای انقلاب از شاگردان شهید فیاض بخش بودم و در کلاسهای ایشان شرکت میکردم، و به دنبال رهنمودهای ایشان پا به عرصهی فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی گذاشتم. ابتدا عضو «انجمن امدادگران امام خمینی(ره)» و مسئول گروه تحقیقات این انجمن بودم که بعدها با کمیتهی امداد امام خمینی(ره) ادغام شد.
عضو افتخاری انجمن پرستاران سالهای اول انقلاب و جزء اولین امدادگران با حجابی بودهام که در بیمارستان خدمترسانی کردم.
به مدت 15 سال عضو فعال انجمن اولیاء و مربیان بودم و همزمان رابطهی هماهنگ کنندهی فعال مدارس انجمنهای اولیاء و مربیان هم بودم... .
اما امروز خود را در خط اصلی و جای حقیقی خود میدانم و آن «کانون بانوان» است. در حال حاضر به عنوان دبیر مجمع کانون بانوان منطقهی 22 فعالیت میکنم که مجموعهای از کانونهای فعال سازمان فرهنگی هنری و فرهنگسرای تهران است.
در مورد روند رو به رشد کانونهای تخصصی برایمان بگویید.
کانون بانوان منطقهی 22 در خانهی فرهنگ امیرکبیر در سال 1383 شروع به کار کرد و بعد از آن مرتباً به دلیل استقبال بانوان، مخصوصاً زنان خانهدار توسعه پیدا کرد.
گستردگی تعداد بانوان شرکتکننده در خانهی فرهنگ امیرکبیر و بُعد مسافت برخی از خانمها که از راههای دورتری در جلسات ما شرکت میکردند باعث شد آنها خواستار ایجاد نمونهی فعالیت در محلهی خود شوند، به این ترتیب با راهنمایی ما، نهادهای محلهای در مکانهایی که بانوان بتوانند به راحتی در آنجا حضور یابند مانند مساجد، حسینیهها، فرهنگسراها و ... تشکیل شد.
در حال حاضر 9 کانون در فرهنگسرای تهران ثبت شده است؛ 7 کانون بانوان در سطح منطقهی 22 به طور فعال وجود دارد که فعالیتهای خودجوش و مردمی را در خانههای فرهنگ، حسینیهها، مساجد، ادارههای ارشاد و ... تحت نظارت سازمان فرهنگی هنری انجام میدهند.
اما در مورد گسترش کانونهای تخصصی باید بگویم، در بین خانمهای خانهدار، خانمهای کارشناس و متخصص زیادی از جمله هنرمند، پزشک، وکیل، خبرنگار، حسابدار و بازنشستگان مختلف بودند که توسط این کانونها جذب شدند و ما توانستیم از این پتانسیل عظیم و نیروی نهفته و متخصص استفاده کرده، کانونهای تخصصی را شکل دهیم.
کانون خیرین، کانون مشاورین، کانون جهاندیدگان، کانون ورزش، کانون قرآن، کانون ریاضی و غیره.
در راستای این فعالیتها از کمک چه نهادهایی بهرهمند شدهاید؟
این فعالیتها به صورت خودجوش و مردمی و در ارتباط با سازمانهای محلی انجام شده است. البته سازمانهایی چون ادارهی ارشاد، سازمان هنری فرهنگی، شهرداری منطقه و سازمانهای دولتی و غیردولتی منطقهی ما را یاری کردهاند.
پشتوانهی مالی که برای فعالیتهایتان لازم دارید از کجا تأمین میشود؟
سؤال جالبی است. خیلیها فکر میکنند برای چنین فعالیتهایی پول عظیمی در کار است. اما در واقع، تمام فعالیتهای ما قربه الی الله است و هیچ کدام ما پولی بابت کارهایمان دریافت نمیکنیم، مگر در یکی، دو مورد که سازمان هنری فرهنگی خواسته کاری انجام دهد و از خود ما به صورت پیمانکاری استفاده کرده است. در واقع هیچ چیز جز حمایت الهی و ارادهی زنان خانهدار که خواستند مفیدتر، مؤثرتر و توانمندتر باشند، در این کار وجود ندارد. ما مخصوصاً روی زنان خانهدار تکیه میکنیم چون معتقدیم همانطور که امام راحل فرمودند: «از دامن زن، مرد به معراج میرود» هر خانوادهای بخواهد طریق سعادت را طی کند، زن خانواده باید آگاه و آموزشدیده باشد تا با ادارهی درست خانوادهها و فرزندان، آرامش واقعی را به همسر و فرزندانش ببخشد.
ایجاد تشکلهای زنان - یا همان کانون بانوان- حرکتی مردمی است که مانند پرتاب سنگ در آب ساکن است که امواجی را ایجاد میکند و خود باعث به وجود آمدن امواج دیگری میشود؛ حرکت و پویایی بانوان نیز همین حالت را داشته است. در طی مدت 6 یا 7 سالی که ما فعالیت مستمر داریم، خیلی از افراد به وجود با ارزش زنان خانهدار پی بردند و متوجه شدند که زنان خانهدار از پتانسیل زیادی برخوردارند و اگر از این توانمندی و نیروی نهفته استفاده نشود، زن خانهدار در حدّ زنی که تنها غذا درست میکند، لباس میشوید، بچهداری میکند، باقی میماند و به افسردگی میرسد. در حالیکه در کنار فعالیتهای کانون بانوان، زنان ما با نشاطتر، توانمندتر و شادابتر به فعالیتهای مربوط به خانهداری و بچهداری خود و زمان اضافی و فراغت خود را صرف فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی میکنند که بازتاب و منفعت آن هم مستقیماً به خودشان و خانوادهشان برمیگردد.
آیا برای عضویت در کانون بانوان محدودیت سنی وجود دارد؟
خیر، ما در کانون بانوان پذیرایِ دختران نوجوان نیز هستیم و برای سنین بالاتر هم هیچ محدودیتی ندارد، همچنین خانمهایی که زمانی شاغل بودهاند و الآن بازنشسته شدهاند هم با توجه به تجربیاتشان، نیروهای ارزنده و مفیدی برای ما هستند. به طور کلی بانوان از هر زمان تا هر زمانی که بخواهند فعالیت اجتماعی داشته باشند، حق عضویت در کانون بانوان را دارا هستند.
آیا اعضای کانون بانوان حق عضویت میپردازند؟
خیر، خانمها به طور رایگان در کلاسها و فعالیتهای کانون شرکت کرده و از برنامهها استفاده میکنند. همچنین کانون به متخصصین و کارشناسانی هم که به عنوان استاد، سخنران یا مربی با کانون همکاری میکنند، هزینهای نمیپردازد؛ اما مزیتی که وجود دارد این است که مردم با کارشناسان و متخصصین آشنا میشوند و میتوانند برای پیگیری مسائل خود به آنها مراجعه کنند. در واقع هریک از ما، حلقهای از زنجیر هستیم و به همدیگرکمک میکنیم تا یک اتفاق خوب بیفتد.
اعضای کانون یا خانمهای خانهدار چه ساعتی از روز را با کانون بانوان همراه میشوند؟
دوستان به فراخور حال و شرایط زندگیشان، هر زمان و ساعتی که بتوانند و مایل باشند، امکان استفاده از فعالیتهای کانون را دارند. اعضای کانون دو ساعت در هفته که زمان آموزشهای کانون است، میباید در جلسات حضور داشته باشند و در این دو ساعت میتوانند از بخش خدمات ما، از قبیل ورزش و شنای ارزان مطلع شوند و در صورت تمایل آنها را پیگیری کنند.
آیا آماری از تعداد اعضای کانون یا بانوانی که با شما همکاری میکنند دارید؟
واقعاً به دلیل گستردگی فعالیتها و اعضا، آمار دقیقی ندارم. مثلاً در فرهنگسرای تهران بیش از 1500 نفر عضو داریم که به دلیل محدودیت فضا، این اعضا به صورت گردشی فعالیت میکنند. اعضای فعال ما حدود 400 نفر هستند. کُلاً باید بگویم منطقهی 22 بزرگترین منطقهی تهران است که ما با تمام زنان فعالِ این بخش از شهر تهران آشنایی داریم به دلیل مشارکتهای گروهی در نشستها، بانوان ساکن در قسمت غرب منطقه با بانوان قسمت شرق، رفت و آمد خانوادگی پیدا کردهاند و از این رو، کل منطقهی 22 دارای یک صمیمیت خاصی است و ساکنین آن مثل اعضای یک خانه شدهاند؛ به طبع در مناطق دیگر هم تأثیرگذار بوده، در واقع کانون بانوان گرچه در منطقهی 22 تهران تشکیل و گسترش یافته، اما به صورت فرامنطقهای به مناطق دیگر هم بسط پیدا کرده است.
خانم عربشاهی آیا کانون بانوان در جهت توانمندسازی آقایان هم کاری کرده است؟
ببینید وقتی در خانواده تنها یک جنس آموزش ببیند و طرف دیگر محروم باشد، مانند بدنی میشود که تنها یک اندام یا یک بخش آن رشد یابد که طبیعتاً وضعیت نامطلوبی ایجاد میشود. ما فکر میکنیم، همانطور که رشد تمام اعضا و جوارح به طور متناسب برای یک بدن توانمند لازم است، رشد و نمو تمام اعضای خانواده، در کنار هم و با همیاری هم، در تعالی خانواده مؤثر است. از این رو از همینجا از تمام کارشناسانی که میتوانند ما را در جهت آموزش مردان و پسران یاری دهند، دعوت به همکاری میکنیم و از نیت خیرشان استقبال میکنیم.
چقدر به نیاز جوانان و نوجوانان فکر کردهاید؟
ببینید، به دلیل تداخل ساعات کار ما که اغلب صبحها است، با ساعات تحصیل جوانان در مدارس، تعداد جوانان و حضور آنها چشمگیرتر از حضور بانوان خانهدار نیست، اما در صورت نظردهی و ابراز علاقه و همکاری جوانان، کاملاً پذیرای آنها هستیم. از طرفی برخی جوانان دیپلمه یا دانشگاهی هم داریم که با ما همکاری میکنند. همچنین جوانان توانستهاند از خدمات ما که به صورت آموزشهای گوناگون از جمله سوارکاری، تیراندازی، دوچرخهسواری، شنا و غیره است استفاده میکنند و در بخش گردشگری نیز حضور فعال دارند.
چون در این جا صحبت جوانان شده، حیف است در مورد کانون ریاضی و انگیزهی ایجاد آن صحبت نکنیم. ما دیدیم اکثر جوانان و به خصوص پسرها برنامهی مشخصی برای خودشان ندارند و بعضاً وقتشان را با سرگردانی و ایستادن در کوچهها، سپری میکنند؛ این جوانان آنهایی هستند که علیرغم هوش و استعداد لازم، ضعف درسی دارند و شاید علت آن، کم توجهی به دروس پایه چون ریاضی، عربی و زبان در سالهای راهنمایی بوده است که متعاقباً منجر به تحقیر شدن در کلاس و به دنبال آن افت شخصیت در آنان بوده است. حتی برخی از جوانان، پیش از دیپلم، ترک تحصیل کرده، تبدیل به جوانان سربار اجتماع و حتی معتاد میشوند. از این رو کانون ریاضی با بهرهگیری از کارشناسان و دبیران ریاضی و تدریس ریاضی با قیمت بسیار پایین، با هدف تقویت درسی، افزایش اعتماد به نفس و خودباوری جوانان البته با زحمات بسیار زیاد تشکیل شد. تشکیل این کانون و حضور در کلاسهای تقویتی، آنقدر مؤثر بود که نه تنها موجب افزایش و ارتقاء سطح درسی جوانان و نوجوانان شد، بلکه شادی و خوشحالی خانوادهها را هم به دنبال داشت. در واقع همت عالی و نیازسنجی و همفکری بانوان منطقه باعث شده چنین اتفاق خوبی بیفتد. در حال حاضر هم، اگر حمایت سازمانهای مختلف را داشته باشیم و یا محلی را بیابیم که بتوان در آنجا خدمات درسی مختلف را برای جوانان ارائه داد، میشود کارهای پرخیر و برکتی انجام دهیم.
خانم عربشاهی، آیا در مورد کارآفرینی برای بانوان اقدامی انجام دادهاید؟
یک تعریف کارآفرینی این است که: «شخص بدون فکر کسب درآمد، تولید کار کند.» و ما واقعاً در کانون بانوان به این تعریف رسیدهایم. زنانی که با کانون بانوان همکاری دارند، در اصل بدون چشمداشت مادی و تنها برای مفید بودن، آگاه شدن و بهتر زندگی کردن، با ما و برنامههای کانون کار میکنند، کاری که برای سلامت روح و جسمشان هم مفید است و چون نیت خیر در آن است، از چشم خدا هم به دور نیست. حال اگر شرایطی فراهم گردد که درآمدی هم به آنها اختصاص یابد که چه بهتر. در واقع در هر کانون حداقل 90 خانم به طور فعالانه کار میکنند تا چند هزار عضوی که دارند، بهرهمند گردند.
سازمان فرهنگی و وزارت تعاون هم در بحث کارآفرینی، مسائلی را تحت عنوان دورههای کارآفرینی مطرح کردهاند و ما توانستیم با کمک ادارهی «فرهنگ و ارشاد اسلامی» غرب تهران، دورههای کارآفرینی را برای 90 نفر از بانوان برگزار کنیم. در این دورههای آموزشی بسیار مفید و مؤثر، که مفهوم کار و کارآفرینی و شیوههای تحقق آن به دقت توضیح داده میشد، خانمها را در هر زمینهای که میخواستند فعالیت کنند، راهنمایی کردند.
جدای از اینها، خود کانون بانوان برای خیلیها ایجاد اشتغال کرده. مثلاً الآن بانوان ورزشکار ما، که ابتدا زن خانهدار بودهاند، طی دورههای آموزشی کانون برای مربیگری، به مربیان توانمند و فعالی تبدیل شدهاند که در حال حاضر در سولههای الزهرا(س) و ایستگاههای صبحگاهی، مربی ورزش هستند و در رشتههای گوناگون ورزشی مانند شنا، دوچرخهسواری، بدنسازی و (تای چی چو آن) که برای اولین بار توسط کانون به این منطقه آورده شد، فعالیت میکنند.
لطفاً در مورد کانونهای اختصاصی برایمان صحبت کنید.
از کانون خیّرین شروع میکنم که مسئولیت آن بر عهدهی خواهر عزیزمان خانم فاطمه انتظاری کارمند بازنشستهی بانک صادرات است. این کانون برای سازماندهی اهداف خیرخواهانه و انساندوستانه و به منظور حل مشکلات نیازمندان ساکن منطقه شکل گرفته. فعالیتهای کانون خیرین شامل شناسایی نیازمندان ساکن منطقه و تحت پوشش قراردادن آنها، توزیع ماهانهی ارزاق بین خانوادههای تحت پوشش، توزیع البسه به نیازمندان، کمک به مستأجرین نیازمند، تهیهی دارو و مسایل کمکپزشکی، بازدید از مراکز نگهداری از سالمندان و کودکان بیسرپرست و کمک به آنها، اهدای وام قرض الحسنه، تشکیل کلاس تفسیر قرآن، تهیهی جهیزیه، معرفی خانمهایی که مورد اعتماد ما هستند برای انجام کار در منزل و کسب درآمد و کارهایی مانند تهیهی جایزهی تحصیلی برای فرزندان درسخوان خانوادههای تحت پوشش به منظور تشویق آنها و برگزاری جشنوارهی خندههای کودکانه نزدیک سال نو و اختصاص درآمد حاصل از این جشنواره به نیازمندان منطقه را میتوان نام برد.
کانون مشاورین که در جهت ارائهی مشاورههای حقوقی، روانشناسی، گیاهان دارویی و سنگدرمانی فعالیت کرده و به برگزاری همایشهای مهارتهای زندگی در جهت تحکیم بنیان خانواده میپردازد. خانم مرجان عسگری عضو شورای حل اختلاف دادگستری و مشاور حقوقی، دبیر این کانون است.
کانون جهاندیدگان یا همان سالمندان با مدیریت خانم سهیلا ابراهیم خانی با هدف بهبود شرایط روحی و جسمی سالمندان منطقه فعالیت میکند. فعالیتهای این کانون شامل: برگزاری تورهای سیاحتی و زیارتی، برنامههای آموزشی شامل روانشناسی سالمندان، بهداشت و تغذیهی سالمندان، مشاورهی حقوقی برای سالمندان، کلاسهای قرآن و احکام، برگزاری مراسم جشن تولد و سالگرد ازدواج برای سالمندان و اجرای برنامههای مفرح و شاد برای تقویت روحیهی سالمندان است.
کانون ورزش که با هدف ارتقاء سلامتی و گسترش فرهنگ ورزش در میان بانوان شروع به فعالیت کرده است. از جمله برنامههای این کانون میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعلیم مربی در رشتههای بدمینتون، دارت، هندبال، دوچرخه سواری و ... .
- ورزش صبحگاهی در سطح منطقه.
پیادهروی، آموزش شنا، آموزش بدمینتون، بدنسازی، دوچرخهسواری، کوهنوردی و کوهپیمایی (ارتفاعات البرز، توچال، کوهسار، درکه، کلکچال، لتمان کن، آهار، نورالشهدا و ...)، آموزش شطرنج از مبتدی تا پیشرفته، آموزش اسب سواری و تیراندازی، آموزش تای چی چو آن و غیره.
کانون قرآن به منظور اشاعهی فرهنگ قرآنی در تمام شئون زندگی فعالیت میکند. در این کانون کلاسهای آموزش روخوانی قرآن، آموزش تجوید، آموزش مربی قرآن و برنامهی ختم قرآن (ماهی یکبار) انجام میگردد.
ما همچنین کمیتهی حوادث غیرمترقبه در منطقه داریم که با مسئولیت خانم سیاره عظیمی اداره میشود و برنامههایی چون آموزش کمکهای اولیه، آتشنشانی و آشناسازی خانمها با مسائل ایمنی آموزش مقابله با ایدز و اعتیاد، آموزش هلال احمر، آموزش جامعهی ایمن و شناسایی جغرافیایی منطقه در مواقع بحران و مهارت کاهش خطر در چنین مواقعی از فعالیتهای این کمیته است. همچنین لازم به ذکر است که اولین شوتینگ 35 متری در مانور بیمارستان میلاد توسط خانمهای آموزش دیدهی منطقهی 22، از جمله خانم ناهید خسرویان انجام شد.
از سایر فعالیتهای کانون بانوان میتوان به درختکاری و نهال کاری در تپههای منطقه، آموزش نگهداری گیاهان آپارتمانی، اجرای جشنوارههای مختلف در پارک چیتگر، پاسخگویی به شُبهات جوانان با استفاده از کارشناسان مربوطه، تحت عنوان (پاسخ به پرسشهای بر زمین مانده)، دعوت از نمایندگان زن مجلس برای توضیح فعالیتهایشان، مسابقات کتابخوانی، فعالیتهای هُنری، مراسم سنتی مانند حافظخوانی در شب یلدا، مسابقات فکری، شرکت در راهپیمایی مانند روز قدس و غیره و ابراز همدردی با زنان لبنان و غزه با نشاندن پرچم «حزب الله» در کوههای منطقه توسط بانوان، تربیت زنان کوهنورد از زنان خانهدار، شرکت در طرحهای جهادی، گرامیداشت سالگرد ارتحال امام(ره)، فعالیت در زمینهی طرح پوشش و عفاف، همکاری با شوراها و بسیاری فعالیتهای دیگر اشاره کرد که باعث شد در همشهری ستون بانو را به ما اختصاص دهند و فعالیتهای ما را گزارش کنند.
خسته نباشید، باتوجه به این همه فعالیت و پویایی، آیا وقتی برای خانوادهی خودتان باقی میماند و در مجموع چه زمانی را به کار برای کانون اختصاص میدهید؟
من و همهی بانوانی که در کانون بانوان فعالیت میکنند، اولویت اوّلمان در زندگی، خانواده، همسر و فرزندان است و معتقدیم یک زن آموزش دیده و فعال و توانمند میتواند مادر و همسر بهتری هم باشد. در واقع یکی از نقطه اتکاهای من در فعالیتهای خارج از منزل و کارهای فرهنگی، همسرم است. واقعاً اگر همسرم نباشد، کارهای من هم بر زمین میماند. انجام کارهای فرهنگی، مانند غذاخوردن در خانهی ما عادت شده و همسر و فرزندانم که الآن دیگر بزرگ شدهاند با این تکاپوها و کارهای فرهنگی من عادت کردهاند.
خانم عربشاهی، در پایان و با آرزوی موفقیتهای بیشتر شما و سایر اعضای کانون بانوان، اگر پیامی برای خوانندگان ما دارید، بفرمایید.
به خصوص چون نام مجلهی شما پیام زن است، دوست دارم این پیام به همهی زنان برسد که اگر زنان و بانوان اراده کنند میتوانند جامعه را متحول کنند. زنان خانهدار باید وقتی را برای یافتن خود و توانمندیهایشان خود اختصاص دهند. زنان ما باید ظرفیتها و استعدادهای خود را کشف کنند و از آن استفاده کنند. تلفن کردنهای طولانی، خواب بیموقع و مهمتر از همه بیبرنامگی، برای زنان خانهدار آفت است، آنها میتوانند با مدیریت زمان خود، به افزایش توانمندیها، مهارتها و دانش خود بپردازند. ما با نگاه دینی به این فعالیتها نگاه میکنیم. برای بانوان کانون، انجام فعالیتها صرفاً برای پر کردن وقت اضافه نیست احساس ما این است که این امور، «باقیات الصالحات» است و به زندگی بهتر ما و خانوادهمان کمک میکند. تفکر ما بر این اصل قرار دارد که مدت و فرصت ما در این دنیا کوتاه است و میخواهیم با دست پُر وارد آن دنیا شویم. انشاء الله.