مقالهی زیر به شما میآموزد چگونه کودکانی با اعتمادبهنفس تربیت کنیم بدون این که کودکان نسبت به افراد بزرگتر از خود بیحرمتی و جسارت کنند.
هر پدر یا مادری آرزو دارد فرزندی شاد و سرحال و متکی به نفس پرورش دهد. مطالعات فراوان نشان داده است که چنین بچههایی در محیطهای سرشار از عشق و اعتماد رشد میکنند. کودکانی که والدین آنها عشق و محبت را از آنها دریغ میکنند معمولاً اثری از اعتمادبهنفس در وجودشان دیده نشده و معمولاً موجوداتی خودسر بار میآیند. آنها همانی میشوند که پدر و مادر قبلاً به آنها برچسب زدهاند. اگر آنها را یکدنده و لجباز بنامند واقعاً در آینده افرادی یکدنده و لجباز خواهند شد.
ما در محیطی زندگی میکنیم و دارای فرهنگی هستیم که در آن، والدین، کودک ایدهآل را آن میپندارند که مطیع و سلطهپذیر باشد. از سالهای اولیهی زندگی از کودکان انتظار داریم تا سلطه و برتری افراد بزرگتر را بپذیرند و در مقابل حقکشی و بیعدالتیای که در محیط اطراف خود میبینند سؤال نکنند. وقتی اطاعت میکنند «خوب» هستند و اگر سرپیچی کنند «بد» هستند. به این دلیل ما برای القا کردن و نهادینه نمودن این ارزشها در کودکان کاری بس سخت و دشوار در پیش داریم. وقتی کودک اطاعت نمیکند، پدر و مادر از آیندهی مبهم و ترسناکی که او پیش رو دارد وحشتزده میشوند. ما میخواهیم به زور، تهدید و یا با تحریک احساسات به آنان بقبولانیم که کودکانی مطیع و سر به راه هستند.
بچههایی که دارای اعتمادبهنفس هستند، خود، تصمیمگیرنده هستند. آنها مسئولیت کارها و چیزهای متعلق به خود را بهعهده میگیرند. آنها این آزادی را دارند تا خودشان باشند. معمولاً خوب صحبت میکنند و همیشه مایلند نظرات و افکار خود را با دیگران در میان گذارند.
کودکان متکی به نفس و مسئولیتپذیر در خانوادههایی پرورش مییابند که حامی و پشتیبان آنها هستند، به تفاوتهای فردی فرزندان خود واقف بوده، اجازهی ظهور آن را میدهند.
روشهایی که در زیر بیان میشوند به والدین کمک میکنند تا بچههایی شاد و متکیبهنفس پرورش دهند بدون این که نگران آیندهی آنها باشند.
1- تحسین کردن کلید پرورش کودکی با اعتمادبهنفس بالا است. خانم «ماگدا گربا»1 بنیانگذار RIE2 «تدابیری برای تعلیم و تربیت کودک» تاکید میکند: «پدران و مادرانی که کودکان خود را تحسین میکنند، به تواناییهای او یقین دارند و او را فردی میبینند که باید از او حمایت کرد، نه شخصی بیپناه.» والدین باید هم استقلال و بینیازی کودک را در نظر داشته باشند و هم وابستگی او را. آنها باید نیازهای روبهرشد کودک را نیز در نظر بگیرند.
تحسین کردن در ضمن به معنای تشویق بچهها به صادق بودن در مورد احساساتشان و بیان کردن آن نیز است.
2- آزمون و خطا. بگذارید کودکان اشتباه کنند و از آن بیاموزند. آنها را در فرآیند آموختن پشتیبانی کنید. برای بعضی از پدران و مادران مشکل است که بچههای خود را رها کنند و آزاد بگذارند و همیشه کارهایشان را انجام میدهند. برای کودک بهتر است در سالهای اولیهی زندگی اشتباه کند و چیزی بیاموزد تا بعداً در بزرگسالی درد و رنجی را تحمل نماید.
البته ما میتوانیم آنها را راهنمایی کنیم و پیشنهادهایی را به آنها ارائه نمائیم؛ اما آنها نیاز دارند تا از آزمون و خطاها راه خود را بیابند.
3- زمان باارزشترین چیزی است که والدین میتوانند در اختیار فرزندشان قرار دهند. کودکی، کوتاهترین مرحلهی زندگی شخص است. بعضی از والدین با تأسف میگویند: «چه زود بچهها بزرگ شدند!» کودکان برای کشف و مشاهدهی آن چه در اطرافشان میگذرد نیاز به زمان دارند. بچهها در دوران کودکی نیاز به زمان دارند تا کشف کنند چه کسی هستند و چه کسی خواهند شد. اعتمادبهنفس داشتن به معنای آن است که مطمئن هستید دیگران خود واقعی شما را قبول دارند.
4- برای آن چه میگویید ارزش قائل شوید و آن چه را یاد میدهید خود به آن عمل کنید. پدران و مادران سرمشق کودکان هستند. آنها اولین معلمان فرزندان خود هستند. نقش پدر و مادری شما قرار نیست تغییر کند اما باید استعدادهای نهفتهی کودک را آشکار کنید. بهترین روش برای نهادینه کردن ارزش در کودک آن است که به او نشان دهید تا چه اندازه به این ارزشها معتقد هستید. طوری رفتار کنید که دوست دارید فرزندتان همان گونه رفتار نماید.
5- زمانی از کودکتان انتظار همیاری و مشارکت در کارها داشته باشید که او توانایی انجام آن را داشته باشد. به جای تهدید کردن و رشوه دادن، از کلمات و جملههای تشویقآمیز استفاده کنید. اطاعت و پیروی، امری ارادی نیست. برای بهدست آوردن اعتمادبهنفس، کودک باید به میل خود و در کاری که دوست دارد مشارکت نماید نه کاری که او را مجبور به انجام آن مینماییم.
6- در مقابل رفتارهای کودک عکس العمل فوری، منطقی و سازگار با عمل انجام شده نشان دهید. اگر کودک نوپای شما در یک مرکز خرید دست شما را رها کرده، از شما دور شود، فوری او را از مرکز خرید بیرون ببرید. اگر فرزند ده، یازده سالهی شما بدون خبر قبلی، دیرتر از معمول، از محل تمرین فوتبال به خانه برگشت، شام برای او نگه داشته نمیشود. بعد از آن، او قوانین خانه را رعایت خواهد کرد چون مایل نیست بعد از بازی گرسنه بماند.
پینوشتها
1- Magda Gerba
2- RIE Resources For In Fant Education. USA
منبع:
مجله: Health
Parenting Section
July/ Aug 2002