اشاره
شروع سال تحصیلی جدید برای والدین و دانش‌آموزان هم می‌تواند هیجان‌انگیز و هم نگران‌کننده باشد. مخصوصاً برای کودکانی که برای اولین بار وارد مدرسه می‌شوند و یا دانش‌آموزان در سنین میانی دبستان. اگرچه کودکان خیلی کوچک برای دیدن دوستان قبلی ذوق زده هستند اما در مورد معلمان جدید و در برخی موارد در مورد مدرسه جدیدی که به آن وارد می‌شوند، نگران هستند
برخی از کودکانی که به سال اول دبستان وارد می‌شوند، دچار مشکلاتی هم چون ناراحتی، بی‌قراری، ترس از مدرسه و حتی بیزاری و تنفر از مدرسه می‌شوند. ترس غیرمنطقی کودک از مدرسه به معنی امتناع از مدرسه رفتن و یکی از نشانه‌های اضطراب جدایی از والدین، خانه، خانواده و به‌خصوص مادر و یا شرایطی است که به آن وابسته شده است.
مدرسه برای کودکان با اعتمادبه‌نفس ضعیف، مشکلات یادگیری، عدم سلامت روانی، شرایط استرس‌زا در خانه می‌تواند درگیری-ها و گرفتاری‌های ویژه‌ای داشته باشد اما آماده کردن آن‌ها قبل از مدرسه می‌تواند سال تحصیلی خوبی برای کودک، والدین و معلم باشد.
خرید لوازم مورد نیازهایی مدرسه مثل کتاب، کیف، لباس، کفش و از همه مهم‌تر لوازم‌التحریر می‌تواند این اضطراب و استرس را در کودکان کمی کاهش دهد.
ترس کودک از مدرسه
ترس کودک از مدرسه معمولاً به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که می‌توان به این موارد اشاره کرد:
1- اضطراب جدایی: معمولاً مادران بچه‌هایی که دچار اضطراب جدایی هستند شخصیتی افراطی، مضطرب، بیش از حد حمایت‌کننده، مردد، حساس و عاطفی دارند که اضطراب خود را با بیان افکار منفی و عمل خود به بچه‌ها منتقل می‌کنند.
2- یادگیری: ترس و یا امتناع از مدرسه بیش از آن که علت شخصیتی، عاطفی داشته باشد ناشی از یادگیری است. مادر یا پدری که در ارتباط با کودکان خود مفاهیم و یا نکته‌های منفی از مدرسه، تنبیه و توبیخ‌ها و تجارب ناخوشایند خود را از دوران تحصیل بیان می‌کنند و از آن-ها می‌خواهند که مواظب رفتارهای‌شان باشند خواه ناخواه باعث ترس کودک‌شان از مدرسه می‌شوند.
3-وابستگی: اضطراب کودک گاهی به دلیل وابستگی به مادر محیط خانه، خانواده و یا هر تکیه‌گاه و پناهگاه دیگر است. معمولاً مادران سعی در وابسته کردن کودک به خود دارند و به واکنش‌های عاطفی او نسبت به ترک پاسخ می‌دهند. برای پیشگیری از به وجود آمدن این مشکلات و یا برطرف کردن آن و نیز آماده کردن کودک برای پذیرش شرایط جدید و مانوس شدن او با محیط دبستان موارد زیر را مد نظر قرار دهید.
شیوه‌هایی برای کاهش این ترس
- کم کردن وابستگی کودک:
سعی کنید با استفاده از روش‌های مناسب (مثل گذاشتن کودک در خانه اقوام به مدت یکی دو ساعت در روز به صورت پراکنده یا بردن او به پارک و همراه کردن او با کودکان همسن و سال خودش) به تدریج وابستگی کودک را به خود کم کنید.
- ایجاد آمادگی ذهنی در کودک
سعی کنید قبل از شروع سال تحصیلی ذهن کودک‌تان را نسبت به مدرسه، معلم آماده کنید. به طوری که با تعریف و تمجید واقعی و منطبق بر واقعیت از مدرسه و معلمان شور و اشتیاق مدرسه رفتن را در کودک ایجاد نمایید. به او اطمینان دهید معلمش مهربان است و او را حمایت خواهد کرد.
- خاطرات و تجارب مثبت، شاد و جالب خود را با معلم‌های دوره‌ی ابتدایی با کودک خود در میان بگذارید.
- از معلم‌ها با القاب خوب و با لبخند یاد کنید.
- ایجاد انگیزه:
سعی کنید با علاقه و اشتیاق زیاد در باره آنچه که او در مدرسه خواهد آموخت مثل خواندن، نوشتن، حساب کردن، شمردن، نقاشی، ورزش کردن حرف بزنید.
- با کتاب خواندن برای کودک و هدیه دادن کتاب داستان به کودک علاقه‌ی او را به یادگیری خواندن و با سواد شدن افزایش دهید.
- در روش‌های تربیتی خود به گونه‌ای عمل کنید و به شیوه‌ای سخن بگویید و با کسانی رفت و آمد کنید و الگوهایی ارائه دهید که ناخودآگاه برای کودک انگیزه‌ی یادگیری و رفتن به مدرسه ایجاد شود.
برنامه‌ی مدرسه کودک را تنظیم کنید
- هم برای خود و هم برای کودک برنامه‌ای تنظیم کنید که در آن مشخص شده باشد که مدرسه در چه زمانی شروع و چه زمانی هر روز پایان می‌گیرد؟
- همچنین مطمئن شوید که آیا کودک باید با خود کیف غذا و میان وعده به مدرسه ببرد یا غذایی که در مدرسه آماده می‌شود را می‌خورد؟ زمان سرو غذا به دانش‌آموزان کی است و اگر غذا دیر سرو می‌شود لازم است دانش‌آموز به میان وعده‌ی بیشتری نیاز داشته باشد یا نه؟ همچنین اگر دانش‌آموز باید از بیرون غذا تهیه کند، چگونه باید از ایمن بودن آن مطمئن شود؟
- لباس دانش‌آموز یا همان فرم مدرسه را باید پیش از آغاز مدرسه سوال کنید و اگر قرار است خودتان لباس تهیه کنید خصوصیات لباس‌ها را از مسئولین مدرسه سوال کنید.
- اگر قرار است که دانش‌آموز برای فعالیت‌هایی مثل ورزش و آزمایشگاه فرم خاصی داشته باشد حتماً سوال کنید و لباس او را جداگانه در کیف مخصوصش بگذارید.
- در روز اول مدرسه با دانش‌آموز خود همراه باشید، فرقی نمی‌کند که او در چه مفطعی تحصیل می‌کند، این کار او را مطمئن و آرام می‌کند. اگر لازم است تا زمانی که او از مدرسه تعطیل شود در آنجا بمانید و قبل از شروع کلاس معلم کودک خود را ملاقات کنید.
- نکات ایمنی را همیشه مد نظر داشته باشید. اگر قرار است کودک شما پیاده به مدرسه برود اگر امکان دارد، خودتان او را به مدرسه ببرید و او را همراهی کنید، اگر نه از وضعیت ترافیکی مطمئن شوید و که احتمال تصادف را خوب بررسی کنید.
- به کودک خود یاد دهید که حتماً از پیاده‌رو عبور کند و برای عبور از خیابان حتماً از خط عابر پیاده بگذرد.
- اگر چه همه‌ی قوانین همیشه در کلاس به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شود اما منتطر نشوید که در کلاس همه چیز را به کودک شما آموزش دهند، قوانین خاص را خودتان به کودک یاد دهید. دانش‌آموز را مطمئن کنید که می‌تواند از خود محافظت کند اما لازم است چند بار در روز این قوانین برایش تکرار شود.
- اگر کودک بزرگ‌تر شما به همان مدرسه می‌رود آن‌ها را با هم به مدرسه بفرستید یا حتی می‌توانید فرد بزرگ‌تری از همسایگان‌تان که در همان مسیر پیاده‌روی می‌کند بخواهید فرزندتان را همراهی کند.
- از سیاست چک‌کردن مدرسه از فرزند خود و غیبت آن‌ها اطلاع پیدا کنید. مخصوصاً مدرسه را به این کار تشویق کنید. اگر قرار است کودک‌تان به مدرسه نرود حتماً صبح زود این غیبت را به مدرسه اطلاع دهید.این کار امنیت بیشتر کودک‌تان را بیشتر کرده و اگر در مسیر مدرسه اتفاقی افتاده باشد زودتر آگاه خواهید شد.
- چند هفته قبل از شروع مدرسه ساعت خواب دانش‌آموز را تنظیم کنید. شاید در تعطیلات او عادت کرده باشد که دیرتر بخوابد، او را عادت دهید شب‌ها کمی زودتر به رختخواب برود
- سعی کنید چند شب قبل از شروع سال تحصیلی شب‌ها غذای سبک به دانش‌آموز بدهید تا صبح‌ها سرحال تر از خواب بیدار شود
- حتماً صبح‌ها کمی زودتر از خواب بیدار شونید و برای دانش‌آموز صبحانه آماده کنید. اجازه ندهید که دانش‌آموز بدون صبحانه از خانه بیرون رود.
- دیدن تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری را شب‌ها برای کودک محدود کنید.
- سعی کنید وعده‌های غذایی خانواده را طبق برنامه دانش‌آموز طرح‌ریزی کنید.
- اگر لوازم مدرسه و لباس‌های قبلی دانش‌آموز هنوز مناسب و قابل استفاده است، لازم نیست وسایل دیگری برای او تهیه کنید، به او یاد دهید که لازم نیست همه‌ی وسایل نو باشد و می‌توان از وسایل سالم اما قدیمی هم استفاده کرد.
- شب قبل از مدرسه از دانش‌آموز بخواهید که همه‌ی وسایل و لباس‌های دانش‌آموز را آماده کند و این کار را جز مسئولیت‌های پیش از خواب هر شب او قرار دهید.
)