برخی حالات کودکان، نظر اکثر بزرگ‌ترها را به خود جلب می‌کنند از جمله می‌توان، لوچی، تماشای تلویزیون از نزدیک و یا مالیدن چشم‌ها را نام برد. گرچه موارد نام‌برده می‌توانند علامتی برای مشکل چشمی باشند ولی دلیلی برای عدم دید کودک نیستند. در این جا به بررسی مواردی می‌پردازیم که از اهمیت بالایی برخوردارند:
دید کودک
نوزاد در ماه‌های اولیه پس از تولد، تنها اشیایی را که در فاصله‌ی 25-20 سانتی‌متری صورت او قرار دارند، می‌بیند. پس 26-12 هفته دید او بهتر شده و اشیایی را که در فاصله‌ی دورتر هستند، واضح‌تر می‌بیند. در پایان یک سالگی، چشمان کودک توانایی بیشتری کسب کرده و فاصله را نیز تشخیص می‌دهد. کودکان در این سن به ندرت مشکل چشمی دارند.
علایم خاموش اختلالات بینایی در کودکان
مشکلات بینایی کودکان در بین سنین 18 ماهگی و 4 سالگی خود را نشان می‌دهد. دو مورد بسیار مهم را در زیر بررسی می‌کنیم:
- انحراف چشم (لوچی) در 5%-3% کودکان دیده می‌شود. علامت آن، هم جهت نبودن چشم‌ها با یک‌دیگر است. (یک چشم به سوی دیگر منحرف است) البته این اشکال مربوط به چشم نیست بلکه اختلال در سیستم اعصاب مغز است.
- تنبلی چشم، این اختلال در 3%-2% کودکان دیده می-شود. در این اختلال یک چشم فاصله دروتر را بهتر می-بیند و به مرور مغز تصاویری را که از چشم قوی‌تر می-آید (چشم دوربین) چشم غالب در نظر می‌گیرد و چشم دیگر معمولاً حدود 10-9 سالگی بینایی خود را معمولاً برای همیشه از دست می‌دهد. از آن جایی که کودکان درک صحیحی از بینایی و دید صحیح اشیا ندارند، در مورد مشکل بینایی‌شان نیز نمی‌توانند چیزی بگویند و به نظرشان عادی است. این اختلال را در چشم ضعیف تر «تنبلی چشم» می‌نامند که باید در سنین پایین چشم کودک حتماً بینایی سنجی شود و توسط چشم پزشک معاینه گردد.
معاینه چشم و درمان
چشم کودک را در سال‌های اولیه، پزشک خانوادگی، پزشک مدرسه و یا یک متخصص چشم ممکن است معاینه کنند، ولی پزشکان چشم نیز تخصص‌های مختلفی دارند. برخی از آن‌ها تنها چشم را از نظر بیماری و آلودگی‌های آن بررسی می-کنند و آن را بخشی از معاینات متداول کودک می‌دانند. متخصصین بینایی سنجی با استفاده از تجهیزات مخصوص، بادقت بیشتری چشم را معاینه می‌کنند. این مسئله که چه کسی در ابتدا چشم کودک را معاینه می‌کند، مهم نیست، ولی وقتی تشخیص پزشک اول درست و آگاهانه باشد، در آن صورت وقتی کودک در سن 3 سالگی است، به یک متخصص چشم که حوزه‌ی کاری او در ارتباط با مشکل کودک است، معرفی می‌کند. اگر در معاینه‌ی اول، موردی مشاهده شود، در مرحله‌ی دوم معاینات دقیق‌تر و عمیق‌تر توسط یک چشم پزشک از نظر تشخیص «تنبلی چشم»، انجام می‌گردد. جهت درمان استفاده از قطره‌ی چشمی، لنز و یا جراحی را معمولاً پزشک توصیه می‌کند.
تنبلی چشم یک اختلال ثانویه است و به علت عدم تمرکز یک چشم به‌وجود می‌آید. بنابراین اولین مرحله‌ی درمان، رفع این مشکل است و برای این کار، چشم پزشک شیوه-هایی همچون، بستن چشم سالم با یک پد (پارچه)، استفاده از قطره و یا عینک‌های مخصوص را توصیه می-کند تا چشم ضعیف‌تر فعال شده و مغز ارسال علایم صحیح بینایی را به آن از سر گیرد. استفاده از لنزهای مخصوص نیز باعث تمرکز بیشتر چشم ضعیف می‌شود. در نهایت اگر هیچ یک از اقدامات ذکر شده در رفع تنبلی چشم مفید نباشد، در آن صورت باید از جراحی استفاده کرد.
درمان چه مدت طول می‌کشد؟
تا زمانی که چشم ضعیف بهبود یابد، درمان چشم باید ادامه داشته باشد. بیشتر کودکان حداقل یک سال باید از پد استفاده کنند. ولی در مورد عده‌ای دیگر، دوره‌ی درمان طولانی‌تر می‌شود. (مغز به زمان بیشتری جهت ارتباط با چشم نیاز دارد) در این مرحله مسئولیت والدین بسیار مهم است. زیرا باید با صبر و حوصله مراقب انجام تمرینات کودک باشند تا نتیجه‌بخش شود. بستن چشم کاری دشوار است زیرا کودک مجبور است تا اشیا را ضعیف‌تر ببیند. باید این مهم را به خاطر بسپارید که با این کارها موچب بهبودی دید کودک می-شوید.
در بیشتر مواقع، مشکلات بینایی به سادگی قابل مشاهده نیستند مگر در سال‌های اولیه‌ی عمر کودک، چشم پزشک چشم‌های او را معاینه کند. البته بعضی مشکلات چشمی مانند عفونت، آب مروارید و یا سایر موارد، علایمی دارند از جمله:
- مالیدن چشم‌ها
- اشک ریزش
- تورم
- قرمزی
- حساسیت به نور
- افتادگی پلک
- وجود موادی سفید، زرد یا خاکستری رنگ در مردمک چشم
- التهاب
- پوسته روی پلک
- پف و برجستگی
- اگر کودک شما هر یک از این علایم را دارد یا نگران بینایی او هستید، تا 3 سالگی او صبر نکنید و در همان سال‌های اولیه چشم او را به چشم پزشک نشان دهید.
منبع : سایت webmed
)