فرصتی برای خانه‌تکانی قلب

کارشناس ادبیات فارسی
بر اساس سنتی دیرینه‌، هر سال در آخرین روزهای سال مردم همراه با نغمه‌ی گوش‌نواز جویبارهای پیچ در پیچ و پرندگانی که از لانه‌های‌شان بیرون زده‌اند؛ خودشان را برای آمدن سال نو مهیا می‌کنند. مردم به تلاش و تکاپو می‌افتند و همه‌ی اعضای خانواده با همکاری و هم‌یاری هم به خانه‌ی خودشان رنگ و لعابی تازه می‌بخشند. در این روزها همه جا صحبت از خانه‌تکانی و تمیز کردن خانه‌ها و ایجاد نشاط و شادابی در شهرهاست؛ اما کم‌تر کسی در این روزها سراغی از گرد و غبار دلش می‌گیرد تا دیواره‌های غبار گرفته‌ی دلش را با تکانی، به روشنی آینه کند. چه با سعادت‌اند کسانی که غبار کدورت‌ها و کینه‌ها را از قلب‌های‌شان می‌زدایند و با قلبی پاک به استقبال بهار می‌روند.
تأکید آموزه‌های دینی بر ایجاد پیوند میان خویشاوندان
ارتباطات فردی و اجتماعی در نوروز ارتباطاتی هستند که می‌تواند پشتوانه‌ی پیش‌رفت و توسعه‌ در جوامع انسانی شوند. ارتباطات بین فردی و باخبر بودن از حال و روز یک‌دیگر به همراه از بین بردن کدورت‌های خانوادگی و حتی اجتماعی، مبنای سرمایه‌ی اجتماعی است. وجود کدورت بین خانواده‌ها علاوه بر وارد آوردن ضرر و زیان روحی به افراد، باعث بروز مشکلات اقتصادی، تشنج در روابط فردی و در نهایت از بین رفتن آرامش در زندگی می‌شود. رفع کدورت‌ و ایجاد پیوند بین خویشاوندان بارها توسط آموزه‌های دینی و ملی تأکید شده است و بهترین زمان برای این کار و غبارروبی دل‌ها، آستانه‌ی بهار و عید نوروز است.
با نزدیک شدن به نوروز خیلی‌ها دوست دارند علاوه بر خانه‌تکانی، کینه‌ها و دل‌خوری‌هایی را هم که از یک‌دیگر دارند دور بریزند؛ چون خانه‌ی دل باید ساده باشد و صمیمی، و سرشار از محبت‌ و دوست داشتن. خانه‌ی دل، آینه‌ی تمام نمای معنویات است و به همین خاطر هیچ کجا برای خانه‌تکانی مناسب‌تر و واجب‌تر از این خانه نیست. دور ریختن تمام حسادت‌ها، با سر زدن به تمام زوایای پنهانی دل و جست‌وجو در جغرافیای دل میسر می‌شود؛ و این جست‌وجو و خانه‌تکانی فقط کمی گذشت می‌خواهد.
افسردگی بیش‌تر در افرادی دیده می‌شود که نمی‌توانند در مقابل اشتباهات دیگران از خود گذشت داشته باشند و رفتارهای نادرست دیگران را نادیده بگیرند. مرور کارها و رفتارهای زشت دیگران و نگه داشتن این خاطرات در ذهن باعث می‌شود افراد نتوانند از اشتباه دیگران چشم‌پوشی کنند. هم‌چنین وقتی بایگانی ذهن از خاطرات تلخ و کارهای ناشایست دیگران انباشته می‌شود، احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی بیش‌تر خواهد شد. انسان‌ها باید بیاموزند از سوءتفاهم‌ها و کدورت‌ها به راحتی عبور کنند و خود را درگیر برداشت‌های نادرست از دیگران نکنند. ضرر و زیان سوءتفاهم‌ها در روابط اجتماعی تنها متوجه شخص مقابل نیست، این رفتارها علاوه بر آسیب زدن به طرف مقابل، وجدان خود شخص را نیز درگیر می‌کند.
این‌ افراد در هنگام تلافی متوجه ضررهایی که به خودشان می‌رسد، نیستند و تنها از انتقام گرفتن لذت می‌برند. پرخاشگری نیز وابسته به افسردگی و کینه‌توزی است. بهتر است دیگران را ببخشیم؛ چرا که خداوند بندگانی را که از اشتباه دیگران به راحتی می‌گذرند، راحت می‌بخشد. با چنین تفکری ذهن انسان به آرامش می‌رسد و استرس‌هایی که در بسیاری موارد باعث کم‌بود اکسیژن در مغز و نارسایی آن می‌شود، نیز از بین خواهد رفت.
رفع کدورت تنها شرط دگرگونی حال  
کم‌بود اکسیژن مغز بر اثر استرس و مشغولیت‌های ذهنی پدید می‌آید و باعث تضعیف سیستم دفاعی بدن می‌شود. این عارضه علاوه بر بیماری‌های روحی زمینه‌ی ابتلا به بیماری‌های جسمانی را نیز در انسان به‌وجود می‌آورد؛ به همین خاطر افراد کینه‌توز هم از بیماری‌های روحی رنج می‌برند، هم از بیماری‌های جسمی. با توجه به دعای تحویل سال و درخواست همه از خداوند برای تحول در احوال و امورشان، کنار گذاشتن کینه‌ها و خانه‌تکانی دل‌ها، حال انسان‌ها را دگرگون می‌کند. باید دوستی‌ها را توسعه داد؛ از هدیه‌ای کوچک گرفته تا سر زدن به هم و دیده‌بوسی در ایام عید. حتی در روایات اسلامی نیز به این موضوع اشاره شده که دست دادن با یک‌دیگر باعث ریزش گناهان می‌شود مانند ریزش برگ درختان. محبت کردن و ترک کینه‌ها باعث افزایش سلامت جسم و روان افراد جامعه می‌شود، سلامتی‌ای که می‌توان با کمی گذشت و خانه‎تکانی دل‌ها، در کنار خانه‌تکانی خانه‌ها به آن دست یافت.