کارشناس ادبیات فارسی
گفت‌وگو با زهرا حسنی‌فخر، طراح دوخت
یکی از عوامل پیش‌رفت علمی و فنی جامعه، پیوند دانشگاه و فارغ‌التحصیلان آن با نیروهای بازار کار و صنعت کشور است. رشته‌ی طراحی و دوخت، یکی از رشته‌های تحصیلی در دانشگاه‌های کشور است که علاقه‌مندان خاص خود را دارد. فارغ‌التحصیلان این رشته، می‌توانند علاوه بر بازار کار خوب در جامعه، در صورت تمایل در خانه و محیطی کاملاً زنانه فعالیت کنند.
«زهرا حسنی‌فخر» متولد 1346، یکی از دانشجویان نمونه‌ی ترم پنجم رشته‌ی طراحی و دوخت در دانشکده‌ی فنی و حرفه‌ای دختران قم است. شوق ادامه‌ی تحصیل در حرفه‌ای که سی‌سال در آن فعالیت کرده، موجب شده است که «حسنی‌فخر» با وجود داشتن نوه، به تحصیل در دانشگاه راغب شود. با وی در مورد کار طراحی و دوخت لباس به گفت‌وگو نشستیم.
* از سوابق تحصیلی و شغلی خودتان بگویید
در سال 62 ازدواج کردم و تحصیل را رها کرده و از آموزشگاه آزاد دیپلم خیاطی گرفتم. سال 74، دیپلم کارودانش را از دبیرستان بزرگ‌سالان دریافت کردم. در سال 79، موفق به گرفتن مجوز تأسیس آموزشگاه دوخت از سازمان فنی و حرفه‌ای شدم. سال 84، در المپیاد الگوی برتر سازمان رتبه‌ی اول را کسب کرده و در سال 90، درکنکور شرکت کردم و با رتبه‌ی تک‌رقمی در انتخاب اولم، مشغول به‌تحصیل شدم. با قبول شدن در دانشگاه، از دبیری انجمن طراحی و دوخت در سازمان فنی و حرفه‌ای کناره‌گیری کردم. در حال حاضر مدیر و مربی آموزشگاه خود هستم.
*چگونه همراه با ایفای نقش همسری و مادری، به تحصیل در دانشکده هم مشغول هستید؟
زندگی در کنار تحصیل، برای خانم‌ها مشکلاتی را در برخواهد داشت. لیکن عشق و علاقه‌ام به زندگی و تحصیل مرا در مرحله‌ی فعالیت هم‌چنان پرتلاش نگه داشت. البته، همکاری و تفاهم همسر و فرزندانم هم بی‌تأثیر نبوده و سعی کردم از ابتدای شروع به زندگی و تحصیل، با استفاده از امکانات و فرصت‌ها در یک فرایند نظم، انضباط و جامع‌نگری و به‌کل، وظایفم، اجازه ندهم مشکلی در پیش‌رفتم ایجاد شود.
سه فرزند دارم و هر سه ازدواج کرده‌اند. دختر اولم در رشته‌ی کارشناسی ارشد نرم‌افزار مشغول به‌تحصیل است؛ دختر دومم در رشته‌ی زیست‌شناسی میکروبیولوژی؛ و پسرم در رشته‌ی مهندسی نرم‌افزار. بعد از این‌که من، نگرانی کنکور فرزندانم را پشت سر گذاشتم، فرزندانم نگران و پی‌گیر کنکور مادرشان بودند!
* چه عواملی از شما یک دانشجوی موفق ساخته است؟
هرچه مشغله‌ی انسان بیش‌تر باشد بهتر از زمانش استفاده می‌کند. برخی از کلاس‌های عملی دانشکده، از صبح تا عصر طول می‌کشد. پس از بازگشت از دانشکده، به کارهای دانشگاه می‌رسم و آن‌ها را برای انتهای ترم نمی‌گذارم. آخر هفته هم، به‌کارهای منزل و بچه‌ها رسیدگی می‌کنم و هر هفته سعی می‌کنم با برنامه‌ریزی جلو بروم تا کارها عقب نیفتد. مرتب برنامه‌هایم را می‌نویسم و به‌محض انجام آن، با خوش‌حالی روی آن خط می‌کشم. به‌طورکلی، عوامل مؤثر در موفقیتم، تلاش، پشت‌کار، نظم و برنامه داشتن برای روزهایم است.
*علت پیش‌رفت خود را در چه میدانید؟
ابتدا توکل به خدا، چون معتقدم او هیچ تلاشی را بی‌ثمر نمی‌گذارد. اگر با تمام وجود از خدا بخواهیم، مثل این‌که تمامی کائنات به کمک انسان می‌آید تا در کارها موفق شویم. درس خواندن و شرکت در کنکور با توجه به تأهل و شاغل بودنم، تیری بود در تاریکی. تلاش، هم‌یاری و صبوری همسرم در طی مدت تحصیل به‌من کمک کرد تا با‌آرامش درس بخوانم و موفق شوم؛ البته تشویق فرزندان عزیزم بی‌تأثیر نبود. دختر بزرگم، برنامه‌ریزی درسی‌ام را به‌عهده داشت و به‌من مشاوره می‌داد. جملات کوتاه و پرمعنی برایم پیامک می‌کرد و نیروی عجیبی به‌من می‌داد که حتماً می‌توانم؛ و من موفقیتم را مرهون زحمات وی هستم.
اگر کارهایم زیادتر از حد معمول باشد از خوابم کم می‌کنم و نه از وقت خانواده‌ام؛ چون رضایت خانواده، حرف اول را می‌زند. کار، اعتماد به‌نفس انسان را بالا می‌برد تا با روحیه‌ی قوی در اجتماع حاضر شود؛ و من اجتماع را شامل اساتید، دوستان، هنرجویان و مشتریان شخصی خودم می دانم و دوست‌شان دارم. آماده‌ی تبادل اطلاعات هستم و سعی می‌کنم در این رابطه، سخاوت داشته باشم، نه خساست.
*رشته‌ی دانشگاهی طراحی و دوخت را چه‌گونه تبیین می‌کنید؟
رشته‌ی جذاب و جالبی است. پایان هر ترم، با برگزاری ژوژمان، لباس‌های دوخته شده در طول ترم، به‌نمایش گذاشته می‌شود. این رشته‌ی تحصیلی اصلاً مطالعه‌ی محض نیست و ترکیب دروس تئوری و عملی با هم، باعث‌شده خشک و بی‌روح نباشد. به دروس عملی دانشکده، مثل طراحی و سوزن‌دوزی که به اصالت و فرهنگ و هنر و تمدن اصیل ایرانی برمی‌گردد، عشق می‌ورزم و تلفیق رقص سوزن، روی پارچه و آفرینش این هنر، با خیاطی بسیار دیدنی است.
* چه توصیه‌ای برای سایر دانشجویان در این رشته دارید؟
به‌عنوان نمونه، من با توجه به فرزندان و مشغله‌ی کاری، مشکلاتی دارم؛ اما سعی کردم در انجام کارهایم موفق باشم. دوستان می‌توانند از فرصت جوانی و توان‌مندی‌های خود، به بهترین‌وجه استفاده کنند. بیش‌تر این عزیزان، مسئولیت خانه‌داری، همسر و غیره را به‌عهده ندارند و بهتر می‌توانند برای کارهای عملی و تئوری دانشکده و فعالیت‌های دیگر وقت بگذارند. کافی است هر کدام، سعی کنند در رشته‌ی خود بهترین باشند.
* بازار کار این رشته دانشگاهی چگونه است؟
امروزه، صاحبان صنایع متوجه شده‌اند که باید طراحی و رنگ‌بندی را رعایت کنند تا توان رقابت در بازار را داشته باشند. بازار کار طراحی لباس، خوب است. فارغ‌التحصیلان، حتی اگر جذب سازمان‌ها و مراکز خصوصی و دولتی هم نشوند با سرمایه‌ای اندک می‌توانند کار خود را شروع کرده و توسعه دهند. در واقع خود این تخصص و کارایی، بالاترین سرمایه‌ی کار و خدمت است.
با توجه به تجربیات سی‌ساله در این رشته، با یادگیری سوزن‌دوزی‌های ایران و شناخت تاریخ پوشاک ادوار گذشته و دروس دیگر دانشگاه، تلفیقی در دوخت لباس‌های سنتی ایران با مدهای روز داشتم؛ و اصالت ایرانی را در طراحی را فراموش نکردم. نوع پوشش یک جامعه به‌خصوص پوشش زنان، ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ آن جامعه دارد. ما، به‌عنوان طراحان لباس و مدرسان این حرفه وظیفه‌ی خطیری به‌عهده داریم.
* طراحی لباس به چه مباحثی می‌پردازد؟
طراحی لباس، به آموزش طراحی کاربردی و مد می‌پردازد. کاربردی شامل گروه‌های مختلف ورزش‌کاران، مهمان‌داران هواپیما، لباس‌فرم کارمندان دولت و غیره. طراح با خلاقیت‌اش باعث می‌شود از هرچه در طبیعت یا در ذهن او خطور می‌کند، ایده گرفته و به بازار عرضه کند. به‌عنوان مثال، سال‌هاست که من، به دوخت لباس برای نمایش مشغولم و از بیست‌و‌یکمین جشنواره‌ی بین‌المللی تئاتر فجر، برای طراحی لباس نمایش «مردان آفتابی و زنان مهتابی» لوح تقدیر دریافت کرده‌ام.
* برای تحصیل در رشته‌ی طراحی و دوخت، آیا فقط آگاهی از طراحی لباس کافی است؟
نه؛ این دو، از هم جدا نیستند. اگر من ندانم لباس، چه‌گونه دوخته می‌شود، نمی‌توانم طراح خوبی باشم. شاید، طرح زده‌شده هم قابل‌اجرا نباشد؛ پس اگر با دوخت آشنا باشم طراح موفق‌تری هستم و می‌توانم جزئیات را کامل طراحی کنم.
* تفاوت طراحی دوخت با طراحی لباس چیست؟
فرق زیادی بین این دو مقوله وجود ندارد؛ اما طراحی دوخت، استانداردهایی مانند نازک‌دوز، ضخیم‌دوز، بچه‌‌گانه، ژورنال، لباس شب و... دارد. در قدم اول، برای دوخت یک لباس، الگوی مادر نیاز است. الگوی طراحی شده، برای برش آماده شده و لباس، براساس آن دوخته می‌شود؛ اما طراح لباس بایستی آناتومی بدن را بداند، با فیگور آشنایی داشته باشد، اندام ایده‌آلی را طراحی کرده و از نقوش اصیل ایرانی و امثال آن ایده گرفته و طبق مد روز لباسی را با گواش، آبرنگ یا مدادرنگی طراحی کند. طراحی دوخت و طراحی لباس مکمل یک‌دیگر هستند.
* هدف از رشته‌ی طراحی لباس چیست؟
تنها گنجی که ارزش جست‌وجو کردن دارد، هدف است. رشد و پویایی فرهنگی، آموزش، اشتغال‌زایی و تأمین درآمد و استقلال اقتصادی از اهداف این رشته است. با توجه به تهاجم فرهنگی غرب، طراحان لباس، موظفند اصالت جامعه‌ی ایرانی، به‌خصوص لباس بانوان را، با توجه به تمدن هزارساله حفظ کنند.
با توجه به تجربه‌ی چندساله در دوخت لباس، در طول تحصیل در دانشگاه، چه نکاتی برای‌تان جالب بوده است؟
باید درس پیش‌نیاز الگو و دوخت مرتفع شود تا دانشجویان تجربه‌ی خوبی کسب کنند؛ این امر میسر نمی‌شود، مگر با استفاده از اساتید مجرب. طرح زدن و ایده گرفتن دانشجویان به‌طور مثال، از طبیعت قبل از دوخت بسیار جالب است و با کمک سوزن‌دوزی، یک لباس به اوج هنر خود می‌رسد. عقیده‌ام بر این است که تحصیلات آکادمیک باید در کنار تجربه و کار مداوم باشد تا اطلاعات به‌روز شود. جا دارد از رئیس دانشگاه، مدیر آموزش و اساتید مجرب دانشکده هم قدردانی کنم.
* در حال حاضر دیوارهای پیش روی شما چیست؟
هر کاری مشکلات خاص خود را دارد ولی با توکل به‌خدا و جدیت در کار، سدی پیش روی خود نمی‌بینم و سعی می‌کنم به پشت دیوار که هدف‌های بزرگ‌تری انتظار مرا می‌کشد فکر کنم و عالی عمل کنم تا به اهدافم برسم. به‌قول معروف، خداوند همه‌چیز را در یک روز نیافرید پس ما نباید بیندیشیم که همه چیز را در یک روز، به‌دست آوریم.
*حرف آخر
وقت‌شناسی، برجسته‌ترین امتیاز عصر ماشین، سرعت و ترقی است. آدم وقت‌نشناس، اعتبار و منزلت خود را نزد دیگران از دست می‌دهد. نظم و ترتیب و وفای به عهد، دو عامل ارزش‌مند است. کسانی که این دو ویژگی را دارند، نباید از هیچ گزندی هراسی داشته باشند. تحرک و فعالیت، عامل مهم موفقیت در کارها و پی‌گیری و مداومت تضمین‌کننده‌ی آن هستند. شادی و شادمانی در کار، رابطه‌ی تنگاتنگی با میزان موفقیت در حرفه دارد. برای تداوم این شادی باید همواره از کار خود رضایت داشت.
)