مهد عاشورایی

این مؤسسه می‌خواهد کودکان را با زیبایی‌های عاشورا آشنا کند

چراغ‌ها که خاموش شد، بغض «امیرمحمد» هم ترکید، چانۀ کوچکش می‌لرزید و با تمام قدرت به بازوهای مادرش مشت می‌زد. مادر سرش را روی سینه فشار داد تا آرامَش کند. توی تاریکی هم، سنگینی چشمان خانم‌های دیگر هئیت را حس می‌کرد. به‌زور ویفر، شکلات و هزار وعده و تشر، گریه‌اش بندآمد. غروب‌ها موقع آمدن به هئیت، امیرمحمد عزا می‌گرفت. توی هئیت خانم‌ها و مادر، فقط بلد بودند انگشت روی دماغ بگذارند و بگویند: «هیس!» مداح و روضه‌خوان هم از پشت بلندگو هی تکرار می‌کرد: «کوچولوهای عزیز! لطفاً ساکت باشید و صلوات بفرستید.» جای تنگ و گرمای محیط، غر پیرزن‌های توی هئیت، تاریکی موقع عزاداری و صدای گریه، ناله و حرف‌های نامفهومی که امیرمحمد یک دانه‌اش را هم نمی‌فهمید، باعث می‌شد که هر روز به مادر بگوید: «نمیام. من هئیت رو دوست ندارم!»

امیرمحمد سرش را روی پای مادر گذاشت و خودش را مچاله کرد. پلک‌هایش سنگین شده بود و هنوز هم دلش می‌خواست با صدای بلند گریه کند. چشم‌هایش تازه گرم شده بودند که صدای «آخ»ش بلند شد. زنی توی تاریکی از هئیت بیرون زد، در حالی که پاهای کوچک امیرمحمد را له کرده بود. امیر دوباره بغضش ترکید. دل‌خوشی‌اش برای آمدن به هئیت، فقط چای و کلوچه‌هایی بود که آخر مجلس می‌دادند.

هدف ما تربیت دینی خانواده است

ماه محرم و واقعۀ عاشورا، کلاس انسان‌سازی است. تقریباً همۀ اقشار با همۀ عقیده‌ها، در دهۀ اول محرم برای عزاداری به هئیت‌ها و مساجد می‌روند. کودکان هم ناگزیرند با خانواده همراه شوند و از طرفی، حضور در چنین مراسمی در رشد باورهای دینی و ایمان‌شان اثرگذار است؛ اما شرایطی که ناخواسته در روضه‌ها و سخنرانی‌ها پیش می‌آید، گاه موجب دل‌زدگی آنان می‌شود. شاید اگر کودکان هم هئیتی مخصوص به خود و متناسب با شرایط خویش داشتند، علاقه‌شان به شعایر دینی چندبرابر می‌شد! به نظر برپایی هئیت مستقلی برای کودکان سه تا نُه سال، غیرممکن است؛ اما مؤسسۀ «اندیشۀ نور و ملل» در قم، توانسته این ایده را عملی و «مهدعاشورایی» را برپا کند. خانم «فاضلی» می‌گوید: «مؤسسۀ ما با هدف تربیت دینی با محوریت خانواده تأسیس شد. سال‌هاست که در روابط زوجین، تربیت دینی کودک و... فعالیت می‌کنیم و علاوه بر آموزش، مشاوره هم می‌دهیم؛ البته انجمن‌های مختلفی هم مانند گردشگری، هنر، زبان، قرآن، خانواده، طب اسلامی، پوشش خانواده، تغذیۀ سالم خانواده و... هم تشکیل داده‌ایم. مؤسسۀ ما شامل دو بخش ایران و ملل می‌شود؛ نور برای بانوان ایرانی و ملل برای بانوان کشورهای دیگر.» این مؤسسه توانسته با استفاده از ظرفیت بخش ملل، با ترجمه و ضبط کلاس‌ها و حضور در فضای مجازی، در کشورهای دیگر هم خوش بدرخشد. در اندونزی و افغانستان، مباحث مطرح شده از سوی کارشناسان این مؤسسه، طرفداران زیادی دارد. مؤسسه نور در بخش ملل، بالغ بر هفتصد نفر عضو جذب کرده است.

ما از زیبایی‌های عاشورا حرف می‌زنیم

مهد عاشورایی زیر نظر هئیت «منتظرالمهدی» و «سیدالشهدا» از سه سال پیش کارش را شروع کرده است. جلسه‌ها و حرف‌های کارشناسان نشان می‌داد که اگر بچه‌ها از پدر و مادر جدا شوند، هم عزاداری والدین بهتر برگزار می‌شود و هم می‌توانند نکته‌های عاشورا را با زبانی ساده به کودکان آموزش بدهند. خانم فاضلی می‌گوید: «بعد از این‌که طرح را در دو إلی سه هئیت اجرا کردیم و موفق شد، تصمیم گرفتیم از هئیت‌های دیگر دعوت کنیم و کارگاهی با عنوان «مهد عاشورایی» برگزار کنیم. ما به حدود سی هئیت دعوت‌نامه دادیم و هدف‌مان را بیان کردیم. بعد از موافقت مدیران هیئت، از هر هئیت یک إلی دو نفر مربی معرفی شد. ما هم آموزش‌های لازم مانند نقاشی، کاردستی، قصه‌گویی، شعرخوانی و... در اختیاران گذاشتیم و وسایل لازم مانند دفتر و مدادرنگی، مقوا و چسب، پرچم و... را تهیه کردیم. به مربیان هم می‌گفتیم که طریقۀ کلاس‌داری ها و نکاتی که بیان می‌شود، نباید همان حرف‌هایی باشد که سخنران برای والدین می‌زند؛ بلکه برای کودکان باید از زیبایی‌های عاشورا گفت.» این مؤسسه فقط برای برگزاری نظم در هئیت این طرح را اجرا نمی‌کند؛ بلکه می‌خواهد با زبانی روان، مفاهیم عاشورا را به بچه‌ها منتقل کند.

از کاردستی و قصه تا مداحی و نذری

مهد عاشورایی که برگزار شد، بازخوردها بسیار خوب بود. مادرها از همیشه راضی‌تر بودند و زودتر از سال‌های قبل در مراسم شرکت می‌کردند. در فضای جداگانه یا بخشی که با پرده جدا شده بود، بچه‌ها همراه مربی‌شان جمع می‌شدند و علاوه بر ساخت کاردستی، کشیدن نقاشی و گوش‌دادن به قصه‌ها، نوحه‌خوانی هم داشتند. بچه‌هایی که علاقه یا استعداد مداحی داشتند، در این هئیت‌ها خود را پیدا می‌کردند، نوحه و سرودهای دسته‌جمعی و تکی و حفظ سوره‌های کوچک قرآن، مهد عاشورایی را به یکی از بهترین طرح‌های مؤسسه بدل کرد. خانم فاضلی می‌گوید: «بچه‌ها آن‌قدر با مهد احساس راحتی می‌کردند که اگر مادر می‌خواست برای عزاداری به هئیت دیگری برود، اجازه نمی‌دادند؛ علاوه بر این، ما از مادرها می‌خواستیم که اگر نذری برای ماه محرم دارند، برای مهد بیاورند؛ به همین دلیل بچه‌ها، با شور و شوق هر شب یا چند شب در میان با خود خرما، لقمۀ نان، آش، حلوا و... می‌آوردند و میان دوستان‌شان پخش می‌کردند.» جذابیت این مهد تا حدی بود که در طول مراسم، بچه‌ها سراغ والدین خود را نمی‌گرفتند. تمام وسایل‌هایی که برای هئیت‌ها لازم بود، از سوی هیئت منتظرالمهدی، وابسته به «جامعة المصطفی» تأمین می‌شد. برگزاری مهد عاشورایی با این‌که انرژی و زحمت زیادی می‌خواست، تمام مربی‌هایی که از طرف مؤسسه به هئیت‌ها می‌رفتند، فقط برای رضای خدا و زنده‌کردن مفاهیم عاشورایی و رایگان فعالیت می‌کردند؛ حتی کارگاه‌ها هم بودن هیچ هزینه‌ای در سه إلی پنج ساعت به‌صورت فشرده برگزار می‌شد.

دخترانه‌های اسلامی

بعد از سیزده شب محرم، مادرها بیش از بچه‌ها از تمام‌شدن مهد عاشورایی ابراز ناراحتی می‌کردند؛ چون دیده بودند که چطور این مهد توانسته فرزندان‌شان را جلب و روی رفتار و اخلاق آنان اثر بگذارد. خانم فاضلی می‌گوید: «علاوه بر این طرح، ما مهد دیگری را هم برای دختران ده تا چهارده سال برگزار می‌کنیم. این مهد قبل از شروع مراسم عزاداری‌ست و هدف‌مان آشناکردن دختران با بدن خود و تأثیر تغذیۀ سالم و اسلامی در داشتن رشدی درست‌تر، بدنی سالم‌تر و آیندۀ روشن‌تر است.» کلاس دخترخانم‌ها یکی از کارهای زیبای این مؤسسه است؛ چون بیشتر دختران، در این سن به بلوغ می‌رسند و سؤالات مختلفی برای‌شان ایجاد می‌شود که خجالت مانع پرسش از چرایی آن است. خانم فاضلی می‌گوید: «جلسۀ ما با دخترخانم‌ها، آن‌قدر جذاب و صمیمی بود که بچه‌ها خیلی راحت نگرانی‌های‌شان را ابراز می‌کردند و جواب می‌گرفتند؛ هم شوخی و دوستی، هم آموزش و امر به معروف.»

مؤسسۀ اندیشۀ نور و ملل و افرادی که در آن فعالیت می‌کنند، دغدغۀ فرهنگی دارند و برای اجرای ایده‌های‌شان، نهایت تلاش را به کار می‌بندند. آنان می‌خواهند با استفاده از روی‌کرد دینی، آیات و روایات سبک زندگی‌ها را اسلامی کنند و برای هر سن و قشری، برنامه‌ای رو به سعادت داشته باشند.

فاطمه دولتی