نوع مقاله : کلید
کلید های مهارتی برای شما که بچه مدرسه ای دارید
باز آمد بوی ماه مهر
نویسنده: رعنا شکوهی‌ستا
بعد از سه ـ چهار ماه تعطیلی، ماه مهر فرامی‌رسد. با رسیدن ایام درس و مدرسه، باید تلاش کنیم تا با تدابیر بیشتر، شرایط و بستر مناسبی را برای کودکان دانش‌آموز دلبند فراهم سازیم.
خواب
- نشاط و تمرکز دانش‌آموز در گرو استراحت کافی و ساعت خواب مناسب است. نمی‌توان توقع داشت فردی که چند ماه تعطیلات را تا پیش از ظهر خواب بوده، یک‌باره سحرخیز گردد؛ لذا لازم است چند روز قبل از شروع مدرسه، برنامه‌ریزی مناسبی برای ساعت خواب فرزندان داشته باشیم تا بتوانند روزهای آغازین ماه مهر را با نشاط بهتری شروع کنند.
- خواب کافی، نقش زیادی نیز در رشد کودکان دارد. در طول سال تحصیلی، باید برنامه‌های خانواده به‌نحوی تبیین شود که امکان خوابیدن در ساعت نه یا ده شب فراهم باشد. مهمانی، خرید، تفریح و... باید در روزها و ساعاتی باشد که تا حد امکان مخل ساعت خواب فرزند نباشد.
- در حالی که چراغ‌های خانه روشن است، تلویزیون با صدای بلند برنامه پخش می‌کند و اعضای خانواده در حال گپ‌وگفت هستند و به عبارتی شور زندگی حاکم است، نمی‌توان توقع داشت که کودک به رخت‌خواب برود و بخوابد؛ پس خواب خوب و به‌موقع فرزند دانش‌آموز ما، مرهون همکاری همۀ اعضای خانواده است که تا حد امکان آرامش لازم را فراهم سازند. پیشنهاد می‌شود نور خانه کمتر شود و همهمه و هیاهو به سمت آرامش و سکون سوق داده شود.
- بیدارشدن صبح‌گاه کودک، باید با آرامش و خاطره‌ای شیرین همراه باشد. تعجیل، پرخاش و تندخویی هنگام بیدارشدن صبح‌گاه، آثار روحی خیلی بدی برای دانش‌آموز خواهد داشت؛ لذا پیشنهاد می‌شود که زمان بیشتری برای آماده‌شدن سحرگاهی در نظر گرفته شود تا والدین با لطافت و صبوری مناسب و در فرصت کافی، بتوانند کودک را بیدار کنند.
- اکثر دانش‌آموزان بعد از برگشتن از مدرسه، نیاز به مدتی برای استراحت دارند تا بتوانند انرژی لازم انجام تکالیف و دیگر فعالیت‌های روزمره را داشته باشند. بدیهی‌ست که در سنین پایین‌تر که شور بازی‌های کودکانه بیشتر است، هدایت و نظارت والدین برای استراحت نیم‌روز ضروری‌ست.
خوراک
تأمین نیازهای غذایی به‌موقع و به میزان لازم ضروری‌ست.
- فرستادن دانش‌آموز به مدرسه، بدون صرف صبحانه اکیداً ممنوع!
این قانون با همین صراحت و جدیت باید در خانه تبیین شود و البته خلاقیت والدین برای تنوع‌بخشی به صبحانه ـ مطابق ذائقۀ کودک ـ در اجرای این قانون بسیار نقش دارد. یک لیوان شیر و عسل، یک لیوان آبمیوه، هفت عدد بادام، یک سیب، یک پیاله عدسی و... صبحانه‌های متنوع و مقوی برای دانش‌آموز هستند.
- سعی شود برای میان‌وعده‌ها، تا حد امکان از مواد غذایی صنعتی یا نیمه‌صنعتی خودداری شود. نوشیدنی‌های خانگی، لقمه‌ها و ساندویچ‌های مامان‌پز، میوه، آجیل و... مواد خوراکی مفید و سالم هستند.
- برای این‌که دانش‌آموز در میان‌وعده از میوه استفاده کند، پیشنهاد می‌شود در صورت لزوم، میوه‌ها به‌صورت پوست‌کنده و قطعه‌قطعه در ظرف درب‌دار مناسبی قرار داده شود. برای میوه‌هایی مانند انار و انگور، می‌توان دانه‌شده در ظرف قرار داد و قاشق مناسبی همراه ظرف گذاشت تا کودک به راحتی بتواند نوش جان نماید.
- برخی مواقع چند میان‌وعده برای دانش‌آموز در کیف قرار داده می‌شود؛ ولی لابلای انبوه وسایل قرار می‌گیرد و پیداکردن آن برای او سخت است. برای رفع این مشکل پیشنهاد می‌شود، کیف پارچه‌ای زیپ‌دار سبک و ساده‌ای با ابعاد مناسب، اختصاص به انواع میان‌وعده‌ها داشته باشد و همۀ میان‌وعده‌های کودک در آن قرار داده شود؛ سپس این بستۀ تغذیه در کیف اصلی کودک قرار داده شود تا در طول روز به آن مراجعه کند.
- از قراردادن میوه‌ها یا ساندویچ‌های نرم بدون بسته‌بندی مناسب در کیف خودداری شود. میوه‌هایی مانند موز، خرمالو و... حتماً باید در ظرف مناسب بسته‌بندی شوند تا احیاناً در کیف له نگردند.
- برای وعدۀ شام از صرف غذاهای خیلی چرب و سنگین خودداری شود تا عطش و سنگینی حاصل از آن‌ها، سبب اختلال در خواب نشود.
نور مناسب
- به همان میزان که هنگام خواب باید حتی‌المقدور فضا تاریک باشد تا خواب سریع‌تر و عمیق‌تر گردد، هنگام مطالعه هم میزان، رنگ و جهت نور باید مناسب باشد. نور نامناسب، سبب فشار مضاعف بر چشم می‌شود که در درازمدت باعث ضعیف‌شدن چشم و افزایش نمرۀ آن می‌گردد.
- برای تقویت بینایی دانش‌آموز، خوب است هویج و خرما که از منابع مهم ویتامین «آ» هستند در تغذیه هفتگی قرار گیرند. متناسب با ذائقۀ کودک، می‌توان از انواع متنوع این مواد غذایی مانند آب‌هویج، شیرهویج، شیرخرما و... استفاده کرد.
- کودک هنگام استفاده از وسایل الکترونیکی تصویری مانند تلویزیون، رایانه و... باید فاصلۀ مناسب را رعایت کند.
وسایل مدرسه
- جنس کیف باید نوعی باشد که قابلیت جست‌وجوی مرتب را داشته باشد.
- کیف، جامدادی، دفترها و... تا حد امکان از جنسی انتخاب شود که وزن کمتری دارند و در حمل و نقل روزانه، فشار کمتری به دانش‌آموز بیاورند.
- نوع دسته‌های کیف و قرار‌گیری آن روی شانه، به‌نحوی باشد که هنگام حمل، فشار وزن آن تقسیم شود. کیف نامناسب با توزیع بار نامناسب، در درازمدت سبب انحراف ستون فقرات یا دیگر ناهنجاری‌های اسکلتی می‌شود.
- طراحی وسایل مدرسۀ دانش‌آموز، به نوعی انتخاب شود که تا حد امکان، سبب چشم‌وهم‌چشمی بین دانش‌آموزان نشود.
پوشش مناسب
- تغییرات زیاد آب و هوایی ـ به‌ویژه در فصل پاییز ـ می‌طلبد که لباس مناسب استفاده شود.
- از آن‌جا که برخی از کودکان از کلاه و کاپشن در زنگ تفریح استفاده نمی‌کنند، والدین مدیریت لازم را در نوع و میزان گرمایش لباس‌ها داشته باشند تا بتوانند از سرماخوردگی‌های فصلی جلوگیری کنند.
ایام امتحانات
- ایام امتحانات نیاز به برنامه‌ریزی مضاعف برای خواب و تغذیۀ دانش‌آموزان دارند.
- والدین باید به‌نحوی فضای روحی و روانی حاکم بر منزل را مدیریت کنند که ایام امتحانات، بدون استرس زیاد و در آرامش کافی سپری شود.
- نگاهی به زندگی‌نامۀ افراد موفق و تناسب یا عدم تناسب بین شغل و رشتۀ آنان، نشان می‌دهد که سطح بالای نمرات دانش‌آموز، ضامن آیندۀ او نخواهد بود؛ لذا حفظ رابطۀ صمیمانه و دوستانۀ والد و فرزندی را در اولویت قرار دهید و آن را به‌دلیل کسب دو ـ سه نمرۀ بیشتر مختل نسازید.
تکلیف
یکی از معضلات خانواده‌ها با دانش‌آموز، انجام تکالیف است؛ بدین منظور پیشنهاد می‌شود:
ـ فضای مشخصی را برای انجام تکالیف مشخص کنید (دقت شود که ارتفاع میز کار، متناسب با جثۀ دانش‌آموز باشد).
- نور فضای انجام تکالیف و مطالعه باید مناسب باشد.
- روی میز کار، ساعت رومیزی قرار داده شود تا دانش‌آموز به گذشت زمان توجه بیشتری داشته باشد.
- برای دانش‌آموزان ابتدایی که اشتیاق زیادی به بازی دارند، پیشنهاد می‌شود در صورت امکان، میز کار نزدیک اسباب‌بازی‌ها نباشد تا کودک با تمرکز بهتری به تکالیف بپردازد.
- میزان نظارت والدین بر انجام تکالیف، متناسب با سن کودک و شخصیت و روحیۀ کودک است؛ ولی بدیهی‌ست که با بالاتر رفتن سن کودک، باید نظارت مستقیم کم‌رنگ‌تر شود و نوع غیرمستقیم بیشتر گردد.
- فضای حاکم بر خانواده، نقش زیادی در سهولت انجام تکالیف دارد؛ برای مثال وقتی والدین نیز همراه کودک در زمان انجام تکالیف، مشغول خواندن کتاب یا انجام کارهای هنری و علمی باشند، رغبت کودک خیلی بالاتر از زمانی خواهد بود که مشغله‌های پرسروصدا و هیاهوی بسیار با جذابیت‌های متنوع در خانه حاکم باشد.
- قبل از شروع انجام تکالیف، دقت شود که کودک استراحت کافی و تغذیۀ مناسب داشته باشد.
- دانش‌آموز هدایت شود در ساعات اولیه که شاداب‌تر و سرحال‌تر است، تکالیف فکری‌تر را که نیاز به تمرکز بیشتری دارند، انجام دهد و تکالیف راحت‌تر به ساعات بعدی موکول شود.
- در طی چند ساعت انجام تکالیف، زنگ تفریح‌های مناسبی برای کودک طراحی شود که در آن به تغذیه و انبساط خاطر و بازیابی انرژی پرداخته شود. بازی‌های کوتاه، جذاب و حرکتی، نقش خوبی برای بازیابی نشاط لازم برای ادامۀ تکالیف خواهند داشت.
- باید در نظر داشت که تکالیف دانش‌آموز، نباید آن‌قدر فضای خانه را متشنج کند که رابطۀ والدین و کودک را آسیب جدی بزند؛ پس در صورت مشاهدۀ مشکل جدی، بهتر است از طریق اولیای مدرسه یا مشاوران حل شود و از اقدام‌های آسیب‌زا پرهیز گردد.
ان‌شاءالله خانه‌تان نورانی و ذریه‌تان طیبه باد!
)