کجای جهان ایستاده‌ایم؟

نگاهی آماری به مصرف لوازم آرایشی در ایران و جهان

مریم خیری

تاریخچه‌ی اقدام انسان به زیباترکردن خود، قدمتی به‌اندازه‌ی آفرینشش دارد. در هر برهه‌ای از تاریخ، انسان تمایل به زیباترشدن داشته و کوشیده است که از ابزار و وسایل خود، در تحقق این هدف بهره گیرد. او در این راه، دست به ابتکارات و ابداعاتی زده است که لباس، زیورآلات و... از جمله‌ی این موارد هستند.

نکته‌ی حائز اهمیت این است که گاهی تمایلات انسان، سمت‌وسویی افراطی به خود می‌گیرند و وی را متحمل هزینه‌های گران‌بار مادی، جسمی و حتی روانی خواهند کرد.

درباره‌ی میزان گرایش افراد ـ به‌ویژه زنان ـ به لوازم آرایشی و زیبایی، آمارهای مختلفی وجود دارد؛ آمارهایی از میزان هزینه‌هایی که هر زن به این امر اختصاص می‌دهد، سهم کشورها از هزینه‌های آرایشی در جهان و... .

کجای جهان ایستاده‌ایم؟

مقایسه‌ی سرانه‌ی مصرف لوازم آرایش در ایران و کشورهای اروپایی، نشان می‌دهد که ایرانی‌ها به‌طور متوسط، 5/4‌ درصد از درآمد سالانه‌شان را برای لوازم آرایش هزینه می‌کنند؛ در حالی که در آلمان 5/1 درصد و در فرانسه و انگلیس 7/1 درصد از درآمد سالانه برای خریدن لوازم آرایش هزینه می‌شود. این در حالی‌ست که مهم‌ترین برندهای لوازم آرایشی و بهداشتی، متعلق به کشورهای آمریکایی و اروپای غربی‌ست. آن‌ها در این حوزه، صاحبان اصلی بازار تولید هستند؛ اما بیشترین آمار مصرف، به کشورهای اروپای شرقی و پس از آن به خاورمیانه تعلق دارد که جولانگاه عرضه‌ی کنترل‌نشده‌ی لوازم آرایشی و بهداشتی برندهای بزرگ و حتی نامعتبرند.

براساس اعلام انجمن واردکنندگان لوازم آرایشی و بهداشتی، کشور ایران سهم 1/2 میلیارددلاری از بازار 2/7 میلیارددلاری لوازم آرایش خاورمیانه را در اختیار دارد و پس از عربستان، دومین کشور منطقه از نظر میزان مصرف لوازم آرایش است، که حدود ١٥میلیون نفر مصرف‌کننده دارد. وقتی آمارها می‌گویند که سهم ایران از بازار لوازم آرایشی در خاورمیانه، 2میلیارد و یک‌صدمیلیون دلار است، یعنی 30 درصد بازار فروش این لوازم به ایران تعلق دارد. البته مؤسسه‌ی تحقیقات بین‌الملل در لندن، این رقم را در ایران 5میلیارد دلار اعلام کرده است.

همه‌ی این آمارها، در حالی‌ست که بین 80 تا 90 درصد بازارهای لوازم آرایشی ایران در اختیار چین، ترکیه و تایلند قرار گرفته است؛ کشورهایی که هرساله میلیون‌ها دلار از صادرات لوازم آرایشی و بهداشتی به ایران سود می‌برند و از تولیدکنندگان مطرح این صنعت هم هستند و به‌صورت گسترده‌ای در حال تولید و عرضه‌ی لوازم آرایشی تقلبی‌اند و محصولات بی‌کیفیت خود را با برند معتبر و با قیمتی به‌مراتب ارزان‌تر از محصول اورجینال به فروش می‌رسانند.

بنا بر گزارش یورومونیتور، کل مصرف فراورده‌های آرایشی در خاورمیانه در سال 2008 حدود 2/7 میلیارد دلار بوده است. میان کشورهای منطقه، در ایران، 93 درصد این محصولات میان زنان و 12 درصد میان مردان مصرف شده است.

گزارش‌های متعددی از الگوی مصرف زنان ایرانی وجود دارد که حاکی از این امر است: زنان شاغل در میزان هزینه‌ای که به آرایش و زیبایی اختصاص می‌دهند، به‌طور جدی گوی سبقت را از زنان غیرشاغل ربوده‌اند. نکته‌ی جالب توجه دیگر این است که دوسوم هزینه‌های دختران مجرد، صرف خرید لوازم آرایش می‌شود. 

ایران جزو 10 کشور اول جهان در استفاده از مواد آرایشی و گریم

به گزارش ام‌بی‌ای‌نیوز، براساس آمار دریافتی، ایران با مصرف 67 درصد لوازم آرایشی و گریم، رتبه‌ی 6 جهانی و 2 خاورمیانه را به‌نام خود ثبت کرده است. گفتنی است رتبه‌ی 1 خاورمیانه را در استفاده از لوازم آرایشی، با 71 درصد مصرف‌کننده، عربستان دارد.
در بررسی صورت‌گرفته میان زنان جهان، ژاپن با 84 درصد مصرف‌کننده، در جهان اول است. پرتوریکو با 83 درصد و ایرلند جنوبی نیز با 78 درصد، دومین و سومین کشورهایی هستند که بیشترین مصرف‌کنندگان لوازم آرایشی و مواد گریم را در خود جای داده‌اند. میان 10 کشور اول دنیا در مصرف مواد آرایشی و گریم نیز، انگلستان با 65 درصد، قطر 64 درصد و آمریکا 62 درصد، رتبه‌های بعدی را دارند. براساس تحقیقات صورت‌گرفته، در زمینه‌ی مصرف مواد آرایش و گریم در کنیا، سوئد و اسلونیا گزارشی به دست نیامده است و چینی‌ها با 11 درصد و فیلیپینی‌ها با 15 درصد، کمترین مصرف‌کننده‌های مواد گریم و آرایش را دارند.

نکته‌ی جالب در جدول این است که چین با وجود سهم چشم‌گیر در تولید و صادرات لوازم آرایشی، از لحاظ مصرف در رتبه‌ی آخر است.

گرایش روزافزون به مصرف فراورده‌­های آرایشی در کشور، از مسائل مهمی‌ست که از منظر اجتماعی، فرهنگی، سلامت و البته اقتصادی قابل بررسی‌ست. اگرچه گرایش و توجه انسان به زیبایی امری طبیعی‌ست، امروزه ماهیت و کارکرد زیبایی و همچنین کاربرد لوازم مورد استفاده در آن، تغییر یافته است. این موضوع، ایران را نیز به یکی از کشورهای اصلی مصرف­کننده‌ی فراورده‌­های آرایشی و بهداشتی بدل کرده است. از آن‌جا که در صنعت تولید لوازم آرایشی دچار ضعف‌های اساسی هستیم و از سوی دیگر مصرف فراورده‌­های آرایشی در کشور حجم درخور توجهی از بازار را به خود اختصاص داده، زمینه‌ی استفاده‌ی سودجویان و قاچاقچیان برای عرضه‌ی محصولات بی‌کیفیت و تقلبی فراهم شده است. این امر، سلامت انسان را به مخاطره می­‌اندازد. بنابراین لازم است مسئولان امر علاوه بر بررسی و ریشه­یابی دلایل مؤثر بر رشد مصرف فراورده­های آرایشی در کشور و ارائه‌ی راهکارهایی برای جلوگیری از تبدیل این موضوع به نوعی ناهنجاری در جامعه، بستر تولید فراورده‌­های آرایشی و بهداشتی متناسب با نیاز جامعه را فراهم کنند، تا علاوه بر تأمین سلامت افراد جامعه، مانع سودجویی قاچاقچیان و هدررفت فرصت‌­های اقتصادی داخلی شوند.