کلید هایی برای مسافرت با کودکان

مژده پورمحمدی

علاقه به سفر و ترک موقت شهر و دیار، علاقه­ای عمومی‌ست و شاید کمتر کسی پیدا شود که تمایلی به این کار نداشته باشد. سفر امکانی برای دیدار فضاهای جدید، زندگی در موقعیت­های بدیع، یادگیری، استراحت و ملاقات نزدیکان یا افراد جدید است؛ اما یکی از مواقعی که این میل همگانی با مشکل روبه‌رو می­شود، شرایطی‌ست که خانواده دارای فرزند یا فرزندانی کوچک است و والدین احساس می­کنند سفررفتن با کودکان، دشوار­تر از آن است که بخواهند به آن فکر کنند. ما برای این والدین و والدینی که عزم سفر با کودکان­شان را کرده­ و به شناخت بیشتر ویژگی­ها و ملزومات چنین سفری نیازمندند، توصیه­ها و نکاتی را آماده کرده­ایم؛ با این امید که خانواده­ با آرامش بیشتری پای در راه سفر بگذارد و همه‌ی اعضا، از رشدی بهره­مند شوند که در نتیجه‌ی آن حاصل می‌شود.

طرحی برای فردا

برنامه­ریزی، یک اصل مهم در سفر با کودکان است؛ برنامه­ای که باید هم به‌اندازه‌ی کافی همه­جانبه­نگرانه باشد و هم از انعطاف خوبی برخوردار باشد؛ چراکه در سفر ـ به‌ویژه با کودکان ـ قابل پیش­بینی­ترین چیز، اتفاقات پیش­بینی‌نشده است و اگر شما خودتان را برای تغییر مکرر برنامه­ آماده نکرده باشید، احتمالاً دچار فشار و آشفتگی ذهنی می­شوید. پس هم برنامه بریزید و هم از بهم‌خوردن آن و نیاز به طراحی برنامه‌ی جدید کلافه نشوید. در انتخاب زمان حرکت، لحاظ کنید که فرزندتان شب­ها هم‌سفر بهتری‌ست یا روزها. برخی بچه­ها شب را در مسیر به‌راحتی می­خوابند و برخی دیگر در طول روز با دیدن مناظر بیرون، سرگرم می­شوند. برنامه­های روزانه در طول سفر را فشرده و زیاد در نظر نگیرید. هر کاری با کودکان، کندتر از حالت عادی انجام می­شود و بیشتر طول می­کشد. در ضمن کودکان زودتر از بزرگ‌ترها خسته می­شوند. پس اگر تا پیش از این، بازدید از دو بنای تاریخی و دو منظره‌ی طبیعی را برای یک روزتان در نظر می­گرفتید، یا برای سه دیدار خانوادگی وعده‌ی حضور می­دادید، احتمالاً لازم است برنامه­‌ی روزانه­تان را به نصف یا حتی یک‌سوم تقلیل دهید. یادتان نرود برنامه­هایی را برای نشاط و سرحال‌شدن کودک در نظر بگیرید. دیدن آبشاری بکر، حتماً شما را سرحال می­آورد؛ اما شاید برای کودک سه‌ساله­تان جذابیت چندانی نداشته باشد. احتمالاً یک پارک ساده و معمولی یا یک بستنی کوچک، حال او را بیشتر از هرچیزی خوب می­کند. برنامه­های مهم‌تان را در زمان­هایی از روز جای دهید که کودک­تان در پرانرژی­ترین حالت است و خسته و نق­نقو نیست. بهم‌خوردن زمان‌بندی معمول خواب و خوراک، تاحدی طبیعی است؛ اما تلاش کنید این تغییرات در حدی نشود که کودک شما را آشفته، عصبی و مهارناپذیر کند و خاطره‌ی ناخوشایندی برای همه‌ی اعضای خانواده برجا بماند.

در ستایش لیست

یک‌بار برای همیشه، لیستی از لوازمی که در سفر به آن‌ها احتیاج پیدا می­کنید تهیه و هر بار که مسافرتی پیش رو دارید، به آن مراجعه کنید. البته قطعاً هر سفر مختصات خودش را دارد و لازم می­شود که هر بار چیزهایی را کم یا زیاد کنید. این کار موجب می­شود آرامش خاطر داشته باشید و چیزی را از قلم نمی­اندازید. البته در عمل هم، مجموعه‌ی نسبتاً جامع و کاملی از لوازم را همراه خود ببرید. به مرور زمان و تجربه‌ی سفرهای گوناگون، شما می­توانید صاحب جزوه­ای باشید که لیست­های ازپیش‌آماده­ای برای انواع سفر زیارتی، سیاحتی، دیدار فامیلی، طبیعت­گردی و... برای افراد و سنین گوناگون داشته باشید. لیست شما برای کودکان‌تان می­تواند شامل این دسته­بندی­ها باشد:

خوراک: تنقلات کودکان، ظروف یک‌بار مصرف، لوازم غذای کمکی تازه‌غذاخورها، هیتربرقی برای پخت‌وپز مختصر؛

پوشاک: لباس خانه، لباس گردش، لباس مهمانی، لباس خنک در فصل گرم، لباس گرم در فصل سرد؛

بهداشت و سلامت: داروهای خانگی و شیمیایی برای درد، تب، سرماخوردگی، اسهال، یبوست، سوختگی محل پوشک، گزیدگی و همچنین کرم ضدآفتاب، کلاه نقاب­دار، شوینده، پوشک، مقداری آب شهر مبدأ برای جلوگیری از آب به آب شدن، تب­سنج؛

متفرقه: لوازم خواب کودک، ناخن­گیر، دمپایی کوچک برای سرویس بهداشتی، نخ و سوزن، اسباب­بازی، کالسکه؛

لوازم ساک دم‌دستی: داروهای ضروری، لباس سرد و گرم، لوازم تعویض پوشک، خوراکی برای مسیر، وسایل سرگرمی.

البته قرار نیست همه‌ی این موارد را از ابتدا در کوله­بارمان داشته باشیم. بسیاری از موارد لیست، قابل تهیه در شهر مقصد هم هستند. در دست داشتن یک لیست، نباید مانع سبک­باری ما بشود. گاهی دردسترس‌نبودن برخی امکانات، موجب خلاقیت ما و فرزندان‌مان می­شود و به یادمان می­آورد که زندگی‌مان، چقدر درگیر تشریفات و زواید دست­و­پاگیر شده است.

سفراولی­ها

اغلب نوزادان هنگام حرکت ماشین، به خواب خوش فرومی­روند. با این حال بهتر است زمان حرکت­تان را طوری برنامه­ریزی کنید که بیشتر مسیر، در زمان خواب نوزادتان قرار بگیرد. استفاده از کریر در خودرو، امنیت را برای فرزند شما و آسایش بیشتر را برای خودتان به ارمغان می­آورد. پوست نوزادان حساس است و اگر در درازمدت زیر نور آفتاب قرار بگیرند آزرده می­شوند. پس سایه­بانی برای پنجره‌ی خودرو تدارک ببینید. اگر قصد سفر با قطار دارید، می‌توانید برای مادر و کودک بلیت کوپه‌ی بانوان تهیه کنید تا او در آن‌جا راحت­تر به امور نوزاد رسیدگی کند. معمولاً در این حالت، مسئولان قطار با شما همکاری می­کنند تا پدر خانواده در کوپه­ای نزدیک به کوپه‌ی مادر مستقر شود. گزینه‌ی پیش روی دیگر، درنظرگرفتن قطاری ارزان‌قیمت و رزرو کوپه‌ای دربست در آن برای خانواده است. برای تدارک جایگاه خواب نوزاد در قطار، راه­های مختلفی وجود دارد: همراه‌بردن کریر یا ساک حمل نوزاد، خوابیدن یکی از والدین کنار نوزاد روی تخت و فرش‌کردن کف کوپه با ملحفه و لحاف و دیواره­های بالشی. اگر نوزاد شما خواب حساسی دارد، این احتمال وجود دارد که با هر بار توقف قطار، از خواب بیدار شود. اگر راهی جز سفر با قطار ندارید، ذهن‌تان را برای پذیرش این موضوع آماده کنید. در سفر با نوزاد، لازم است همواره پتویی سبک همراه داشته باشید؛ حتی اگر در فصل گرم سال در حال سفر باشید. نوزادان می­توانند در طول روز، بارها و بارها لباس خود را کثیف و آلوده کنند. پس هم لباس زیاد داشته باشید و هم ابزار شست‌وشوی لباس در محل اقامت (تشتی کوچک، ماده‌ی شوینده، یکی دو چوب لباسی که حکم رخت‌آویز را پیدا می­کنند و چند گیره‌ی لباس).

اول ایمنی، بعد کار

صندلی اختصاصی کودک در ماشین، گران است و اغلب، کودکان به‌سختی به آن عادت می­کنند. آنان پس از مدتی نشستن در صندلی خسته و کلافه می­شوند. این­ها همه درست؛ اما ایمن‌بودن جان کودک ایجاب می­کند که ما همه‌ی این سختی­ها را تحمل کنیم و سفری ایمن را با خودروی شخصی داشته باشیم؛ حتی کمربند ایمنی ماشین هم نمی­تواند به‌تنهایی محافظ کودک شما باشد؛ چراکه هنگام تصادف، خود می­تواند موجب صدمه به کودکان شود. چاره­ای نیست. برای این‌که کودک‌تان نشستن در صندلی را بپذیرد، باید در آستین­تان هزارویک پیشنهاد هیجان­انگیز داشته باشید و البته قدری هم گریه‌هایش را تحمل کنید و دندان روی جگر بگذارید. خواندن شعر و سرود دسته‌جمعی، استفاده از خوراکی­های انگشتی، آویزان‌کردن کیسه­ای حاوی وسایل جذاب به صندلی جلویی کودک، نقاشی با ماژیک مخصوص روی شیشه‌ی ماشین، استفاده از جذابیت­های موبایل و هر راهکار دیگری را که به ذهن‌تان می‌رسد، به کار بگیرید. البته گاهی هم کودک واقعاً خسته می‌شود و چاره‌ی کار جلب رضایت راننده (پدرجان) و توقف خودرو برای تجدید قوای همگانی‌ست. ناگفته روشن است که ایده­هایی همچون پرکردن کف ماشین در قسمت عقب یا برداشتن کامل صندلی عقب، برای خوابیدن و بازی آزادانه‌ی کودکان، چقدر کار خطرناکی‌ست و باید از آن پرهیز کرد.

مأموریت در سرویس بهداشتی

یکی از مشکلات سفر با کودکان، مسئله‌ی تعویض پوشک یا رفتن به سرویس بهداشتی‌ست. برای کودکان پوشکی، لازم است بسته‌ی لوازم تعویض پوشک در ساک دم­دستی شما باشد (زیرانداز تعویض، دستمال مرطوب، پارچه‌ای برای خشک کردن، پوشک، پماد سوختگی و دست‌کش یک‌بارمصرف). اگر کودک شما پوست­ حساسی دارد و برای تعویض، نیاز به شست‌وشوی بدن کودک است، در سفر با اتوبوس چاره­ای نیست جز این‌که ابتدا، کار تعویض را با دستمال مرطوب انجام دهید و سپس هرگاه اتوبوس توقف کوتاهی داشت، به سرویس بهداشتی مراجعه کنید. یک کیف نه‌چندان بزرگ با دسته­ای نسبتاً بلند که وسایل تعویض را در آن جای داده و آن را به گردن خود آویخته­اید، می­تواند کار را برای شما آسان­تر کند. لباس راحت به تن داشتن کودک نیز، در این کار کمک­کننده است. سفر با کودکی که به‌تازگی از پوشک گرفته شده و هنوز این توانایی در او تثبیت نشده، توصیه نمی­شود؛ چراکه ممکن است برای شما دشواری زیادی داشته باشد و در روند آموزش کودک نیز، اختلال ایجاد کند. استفاده از پوشک شورتی که قابلیت پوشک را دارد و ظاهرش مشابه لباس زیر کودکان است، می­تواند خیال شما را در سفر با کودکانی که روند از پوشک‌گرفتن را طی کرده­اند و احتمال خطا برای آن‌ها وجود دارد راحت کند. برای هم‌سفری با این کودکان، هنگام حضور در مکان­های مختلف، ابتدا محل سرویس بهداشتی را شناسایی کنید. اگر فرزندتان به صندلی دست‌شویی خود عادت دارد، می­توانید آن را همراه ببرید و در مواقعی که سرویس بهداشتی در دسترس نیست، با قراردادن مشما درون لگن آن، از آلوده‌شدن محیط جلوگیری کنید.

بسیار سفر باید...

گاهی هرچه تمهید بیندیشیم، باز هم موقعیت­های دشوار پیش روی ما قرار خواهند گرفت یا حتی سختی­های طبیعی سفر بر ما اثر خواهند کرد. خوب است پیش از سفر و در حین آن، ذهن­مان را برای رویارویی با این واقعیات آماده و تلاش کنیم در مسافرت، دنبال شرایط ایدئال نباشیم. ما نمی­توانیم شرایط بهداشتی، خواب، غذا، سلامت و موارد دیگر را آن‌گونه که در زندگی عادی­مان داریم، در سفر تنظیم کنیم. گاهی مجبور می­شویم به کودک زیر یک سال­مان غذای رستوران بدهیم، در جایی اسکان بگزینیم که تمیزی آن چندان مطلوب­مان نیست، تب شبانه‌ی کودک­مان برنامه‌ی روز بعد کل خانواده را دگرگون کند، یا حتی خدای‌نکرده با پای گچ‌گرفته‌ی فرزندمان از سفر برگردیم. با همه‌ی این‌ها، نباید سفر با کودکان را از برنامه‌ی زندگی حذف کرد. رفتن به استقبال سختی­های طبیعی، گام به گام تاب­آوری پدر و مادر و حتی کودکان را افزایش می­دهد و این رشد، بزرگ­ترین دست­آورد سفر است. هر بار پس از بازگشت از سفر، روی کاغذ بنویسید چه مسائلی در این چندروزه شما را آزار داد. بررسی کنید که برای کدام موارد، می­توانید تمهیدی بیندیشید و چه مواردی را نمی­توانید مدیریت کنید و باید با آغوش باز به مواجهه با آن­ها بروید. با چندبار تجربه‌ی مسافرت با کودکان، تعریف پدر و مادر از خوش­گذشتن تغییر می­کند و لذتی را که از سفر با فرزندان­شان می­برند، بالاتر از لذت سفرهای پیشین­ خود خواهند یافت. یادمان باشد که تجربه، معنای سختی و لذت را تغییر می­دهد. یادآوری موقتی‌بودن دوران سفر نیز، خود به افزایش تحمل و انعطاف­پذیری افراد کمک می­کند. چه خوب است که سفر رفتن، این نگاه را در ما و فرزندان‌مان درباره‌ی اصل اقامت­مان در دنیا ایجاد کند و زودگذری عمر و کوتاهی دوران سختی­ها را به ما یادآوری کند.