نوع مقاله : احکام

10.22081/mow.2018.66367

احکام و آداب تربیت فرزند

بخش سوم: احکام اهمیت صداقت و وفای به وعده در برابر کودک

به قلم حجت‌الله حاجی‌کاظم

گاهی پدر و مادرها این حق را برای خود قائل می‌شوند که به‌راحتی به فرزندشان دروغ بگویند و او را گاه و بی‌گاه بفریبند. فرزندان، موجوداتی ضعیف در برابر پدر و مادرند. این‌جاست که اهمیت مسئولیت‌پذیری اخلاقی خود را نشان می‌دهد. از بی‌مسئولیتی‌های پدر و مادر آن است که به وعده‌های خود در برابر فرزندان‌شان عمل نکنند.

وفاداری به وعده‌ها و محترم‌شمردن قول و قرارها، از ویژگی‌های اخلاقی و زیبای همیشگی‌ست. خداوند در قرآن کریم، از شخصی به‌نام اسماعیل یاد می‌کند، فقط به این دلیل که او حسابی اهل عمل به وعده‌هایش بوده است. در روایتی بیان شده که اسماعیل یک سال به انتظار کسی که با او وعده‌ای گذاشته بود، می‌نشیند تا آن مرد بالاخره بر سر قرار حاضر می‌شود (به احتمال زیاد، آن مرد بعد از یک سال هم اتفاقی سر قرار آمده بود).

برای رشددادن فرزند دلبندمان، باید خوش‌قول باشیم و به وعده‌های خود وفا کنیم. از وعده‌ها می‌توانیم برای آموزش، تشویق و... نیز استفاده کنیم و حواس‌مان باشد که بدون قصد وفاکردن، وعده ندهیم.

احکام مرتبط با وفای به وعده

  1. وفای به وعده با کودکان واجب است و بدقولی والدین در قبال آنان معصیت و گناه. پدر و مادر باید توجه کنند که دیگران نیز برای جلب توجه کودکان، به آنان وعده‌ی خلاف ندهند؛ هرچند در تذکر به دیگران، احوال آنان باید در نظر گرفته شود.
  2. مورد وعده باید از نظر شرعی مجاز باشد. به همین دلیل نباید به چیزی وعده دهیم که از نظر شرعی غیرمجاز است. اگر چنین وعده‌ای به هر دلیلی داده شود، عمل به آن لازم نیست، بلکه حرام خواهد بود.
  3. گاهی شرایطی به وجود می‌آید که موجب می‌شود، دیگر وفای به وعده واجب نباشد:
  • ·         جایی که وفای به وعده، موجب عسر و حرج شدید (فشار طاقت‌فرسا) برای پدر و مادر باشد؛
  • ·         مسئله‌ای اضطراری به وجود آید که بر وفای به آن وعده مقدم باشد؛
  • ·         ضرری جدی پدر و مادر و کودک را در صورت عمل به وعده تهدید کند.
  1. عمل به وعید (تهدید) واجب نیست. به عبارت دیگر، وظیفه‌ی وجوب وفا، تنها مربوط به وعده‌هاست و نه وعیدها.

 

 


 

موضوع دوم – صفحه‌ی دوم

احکام کاشتن ناخن مصنوعی

با توجه به سؤالات مطرح‌شده از سوی مخاطبان نشریه، قصد داریم نیمی از احکام این شماره را به بررسی احکام کاشتن ناخن مصنوعی بپردازیم؛ اما این مطلب، بیان استفتاها نیست، بلکه قرار است به شما کمک کند دید بهتری به مسئله پیدا کنید و راحت‌تر فتوای مرجع فقهی خودتان را جست‌وجو کنید. ضمن این‌که در مواجهه با برخی فتواها، خانم‌های محترم دچار سؤالات و شبهه‌هایی می‌شوند که قصد داریم به یافتن پاسخ این شبهه‌ها کمک کنیم.

مسئله چیست؟

متأسفانه مشکلی که در جامعه‌ی ما، به‌ویژه درباره‌ی آرایش وجود دارد، این است که همیشه چشم‌مان به مدل‌ها و امکانات وارداتی‌ست. مدلی، مدتی در آرایشگاه‌ها رایج می‌شود و گردش مالی خوبی پیدا می‌کند‌ تا این‌که برخی خانم‌ها به فکر بررسی مسئله‌ی شرعی آن می‌افتند. در مواردی که ناسازگاری‌ای با سبک زندگی دینی دیده می‌شود، برخی سعی می‌کنند خود را به اضطرار بیندازند یا این‌که به هر حال، سبک زندگی دینی را به‌نحوی به سمت آن مدل تنظیم کنند. مسئله‌ی کاشت ناخن میان انواع و اقسام آرایش بانوان، از این جمله است. ناخنی کاشته می‌شود که جداشدن آن از بدن با مشقت بسیاری همراه است.

چه سؤالاتی درباره‌ی کاشتن ناخن ایجاد می‌شود؟

چندین سؤال و مسئله در این باره ایجاد می‌شود که در مورد هر یک از این‌ها باید استفتا شود.

سؤال

کمک به حل سؤال

آیا ناخن مصنوعی می‌تواند بخشی از بدن محسوب شود و در نتیجه شستن آن، شستن بدن محسوب گردد؟

تنها یک نفر احتمال داده است بتوان آن را از نظر عقلی، جزو بدن شمرد و در این صورت، مسئله کلاً حل خواهد بود؛ ولی به نظر می‌رسد از نظر عقلی، خیلی دشوار است که بگوییم ناخن مصنوعی جزوی از بدن باشد؛ حتی این‌که معمولاً همان چسباندن است و نامش را کاشتن می‌گذارند که در بخش‌های پیش روی، فرض می‌کنیم ناخن مصنوعی جزو بدن نیست.

آیا ممکن است کاشتن ناخن مصنوعی در مواردی که مثلاً شخص ناخن‌های کج و زشتی دارد و کاشت ناخن در زندگی وی اهمیت خاصی می‌یابد، از نظر شرعی ضروری شمرده شود؟

به نظر می‌رسد فقها در حالت کلی نپذیرند که کاشتن ناخن ضرورت شرعی پیدا کند؛ اما در موارد خیلی خاص (به‌هم‌خوردن زندگی و...) ممکن است برخی فقها مثل آیت‌الله مکارم و آیت‌الله شبیری، برخی ضرورت‌ها را شبیه ضرورت درمانی بپذیرند. اگر ضرورتش پذیرفته شود، برداشتن آن واجب نخواهد بود و نمازها را با وضوی جبیره می‌توان خواند (نیازمند استفتاست و در موارد خیلی خاص).

با توجه به این‌که ناخن مصنوعی مانع رسیدن آب وضو و غسل به بدن است و خودم می‌دانم تا مدتی امکان برطرف کردنش وجود ندارد، آیا اصل کاشتن آن حرام است؟

دو جواب وجود دارد: 1. چون بالاخره مانع خواهد شد، کاشتن آن در این لحظه (چه وقت نماز باشد و چه نباشد) حرام است؛ 2. اگر الآن وضو و نمازی گردن‌تان است، نباید بکارید؛ ولی اگر الآن نمازتان را خوانده‌اید و در این لحظه نماز فوری ندارید، کاشتنش در این لحظه حرام نیست (هرچند برطرف‌کردنش ممکن است به‌زودی واجب شود).

فرض کنید کسی ناخن مصنوعی را کاشت و وقت نماز شد (چه بگوییم کاشتن آن حلال بوده و چه حرام)، حالا که خودش را به اضطرار انداخته و همین الآن برای نماز فعلی نمی‌تواند ناخن را جدا کند، چه کند؟ آیا می‌تواند نماز را کلاً کنار بگذارد؟

از آن‌جا که در هر حالتی بالاخره وظیفه‌ای اضطراری وجود دارد (همچون کسی که الآن به دلیل اضطرار زخم، دستش را بسته است)، اگر همین الآن نمی‌تواند ناخن را جدا کند و وضو بگیرد، آن ناخن را جبیره حساب کند و وضویش را روی آن ناخن بگیرد و نماز بخواند.

برخی مراجع، تیمم را نیز برای چنین نمازی لازم دانسته‌اند؛ یعنی وضوی جبیره بگیرد و تیمم هم کند. نماز را نمی‌تواند به این دلیل ترک کند.

آیا لازم است نمازی را که چنین خوانده است، در آینده که ناخن مصنوعی را برداشت قضا کند؟

برخی به این علت که این مانع خودزا بوده، احتمال داده‌اند نماز لازم، اما باطل باشد و در این صورت، باید بعد از برداشتن ناخن، نمازهایی را که به این صورت خوانده قضا کند. آیت‌الله سبحانی و آیت‌الله سیستانی از این جمله‌اند.

آیت‌الله وحید و آیت‌الله صافی، این قضا را با احتیاط واجب لازم دانسته‌اند.

در روزهای بعدی که شاید بتواند با صرف هزینه‌ی زیاد و دشواری ناخن را جدا کند، آیا وظیفه دارد آن را جدا کند؟

هزینه ملاک نیست و در صورتی که امکانش وجود داشته باشد، باید ناخن را جدا کند. اگر این جداکردن با درد و رنج طاقت‌فرسا همراه است، تا زمانی که برایش مقدور نشود، واجب نیست جدا کند.

اگر بتواند در روزهای بعد بدون مشقت طاقت‌فرسا ناخن را جدا کند و نکند، آیا نمازهایش را باز می‌تواند با وضوی جبیره بخواند؟

دو نظر است: یکی این است بله می‌تواند با وضوی جبیره ادامه دهد؛ زیرا به هر حال در هر لحظه جداکردن ناخن ممکن نیست؛ نظر دیگر این است که دیگر وضوی جبیره صحیح نیست؛ زیرا می‌توانسته مانع را برطرف کند. البته اگر وضوی جبیره هم صحیح نباشد، احتمالاً باید نماز را در هر صورت با وضوی جبیره‌ی احتیاطی و تیمم بخواند و بعد نیز قضا کند.

آیا می‌تواند به خاطر کاشتن ناخن مصنوعی نماز را ترک کند؟

ترک نماز، به هیچ دلیلی نباید انجام شود؛ حتی در جایی که احتمال باطل‌بودن آن وجود دارد.

آیا ناخن مصنوعی باید پوشانده شود؟

در حالت عادی پوشاندن ناخن طبیعی بدون آرایش از نامحرم ضرورت ندارد؛ اما اگر ناخن مصنوعی به‌طور مشخص زینت باشد، پوشاندن آن از نامحرم واجب می‌شود. البته اگر معمولاً دیگران متوجه نمی‌شوند و فقط اصلاح ناخن است، پوشاندنش لازم نیست.