نوع مقاله : گزارش
موفقیت
رزق حلال در زندگی ما چه تأثیری دارد؟
مبینا غلامی
می‌گوید: «هدیه است. خودش هم راضی بود. پس حلال است.» این‌ها را آن‌هایی می‌گویند که رشوه یا به‌اصطلاح «زیرمیزی» یا «پول چایی» می‌گیرند. عده‌ای هم می‌گویند: «حالا چند گرم کمتر مگر چه می‌شود؟ مغازه‌داری خرج دارد: پول برق و اجاره، گرانی هر روز اجناس و... . بالاخره ما هم باید این وسط سودی عایدمان بشود دیگر.» این هم توجیهی‌ست که کم‌فروشان و کم‌کاران به کار می‌گیرند؛ اما اگر رزق حرام وارد سفره شود، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ چه فرقی میان حلال‌خورها و حرام‌خوران وجود دارد؟ این رزق حلال، چه تأثیری در زندگی انسان دارد؟ و حلال‌خوری چه سودی دارد؟
رزق حرام و تأثیر آن بر روح و جسم
جسم، ابزار روح است. اگر روند رشد جسم مختل شود، به‌دنبال آن روح هم نمی‌تواند به تکامل برسد. غذای ناپاک و حرام، ابتدا بر جسم و سپس بر روح انسان اثر می‌گذارد و زمینه‌ی ورود شیاطین را به روح هموار می‌کند. کسی که غذای حرام می‌خورد، راه ورود معنویات بر او بسته می‌شود. به همین دلیل بود که امام حسین(ع) در واقعه‌ی عاشورا، به سپاهیان یزید گفت که شکم‌های شما از حرام پر شده است. تأثیر لقمه‌ی حرام بر انسان، آن‌قدر زیاد است که می‌توان گفت دنیا و آخرت را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. هر کس لقمه‌ی حرامی بخورد، تا چهل روز دعایش مستجاب نمی‌شود.
حواس‌تان به رزق باشد
قرآن مبین، در آیه‌ی هشتم سوره‌ی انبیا می‌فرماید: «قرار ندادیم برای ایشان جسم و تنی را که طعام و غذا نخورند.» بر این اساس، انسان هیچ توجیهی برای توجه‌نکردن به بدن و نیازهای آن ندارد. از طرف دیگر، خداوند در آیه‌ی 24 سوره‌ی عبس، در اهمیت غذا می‌فرماید: «انسان باید به آنچه می‌خورد بنگرد.» بنابراین موظفیم با توجه به فرهنگ اسلامی، بر آنچه می‌خوریم آگاه باشیم. اصلاً غذایی که آماده کرده‌ایم، از چه راهی به‌دست آمده، چه مراحلی را برای پخت گذرانده و باید به چه صورتی استفاده شود؟ توجه آیات الهی به چنین مواردی، بیانگر آن است که اسلام، برای مسئله‌ی رزق و تغذیه اهمیت ویژه‌ای قائل است و حتماً برای استفاده از نعمت‌های الهی، آداب و رسوم خاصی را در نظر دارد.
رزق حلال و استجابت دعا
علاوه بر این‌که غذایی که می‌خوریم، باید حلال و مورد تأیید قرآن و اهل بیت(ع) باشد، باید پولی که با آن مواد تغذیه‌ای را فراهم می‌کنیم نیز، از راه حلال به‌دست آمده باشد. قرآن کریم در بیش از صد آیه، حساسیت خود را درباره‌ی روزی و غذای حلال نشان داده است. برای مثال در آیه‌ی ۱۶۸ سوره‌ی بقره می‌فرماید: «ای مردم، از آنچه که روی زمین حلال و پاکیزه قرار داده‌ایم بخورید.» اهمیت روزی و غذای حلال، تا آن‌جاست که امام صادق(ع) در این باره صراحتاً فرموده‌اند: «بین حلال و حرام، فاصله‌ی اندکی‌ست که با گفتار کمی می‌توان حلال را حرام و حرام را حلال جلوه داد.» به همین دلیل، انسان نمی‌تواند به‌خاطر هدف، وسیله‌ای را که از آن بهره می‌جوید توجیه کند؛ چرا‌که مرز حلال و حرام، بسیار باریک است و با اندکی توجیه و سفسطه‌ی زبانی، می‌توان حکم خداوند را غیر از آنچه هست بیان کرد. از طرف دیگر غذای حرام، عاقبت بسیار خطرناکی برای روح و روان آدمی دارد؛ تا حدی که پیامبر(ص) در پاسخ به سؤال سعد که خواسته بود به مقام مستجاب‌الدعوه‌ای برسد، فرمودند: «غذایت را حلال کن، تا دعایت مستجاب شود.» پیامبر اکرم(ص)، به‌روشنی رابطه‌ی غذای حلال و آنچه شکم آدمی را سیر می‌کند، ترسیم کرده‌اند؛ چرا‌که استجابت دعا، امری معنوی‌ست و تغذیه‌ی جسمانی، مسئله‌ای مادی. اما آنچه پیامبر(ص) می‌فرمایند، فاصله‌ی مرزی مسائل مادی و معنوی را از بین می‌برد؛ تا جایی که انسان با لقمه‌ی حلال می‌تواند مقام‌های بالای روحانی را کسب کند و همین‌طور با گرایش به سمت روزی حرام، از آن‌ها بازبماند.
غذای پاک، نسل پاک
اولین و مهم‌ترین شرط برای داشتن نسل پاک و صالح، تغذیه‌ی خود و فرزندان‌مان با غذای حلال است. درواقع لقمه‌ی حرام، در عین حال که بر شخصیت هر انسانی اثر منفی می‌گذارد و زمینه‌ی ارتکاب گناه را در او فراهم می‌کند، در صفات فرزندان او هم مؤثر است. به همین دلیل است که برای داشتن نسلی پاک، تربیت را نه از دوران کودکی، بلکه از پیش از بارداری و شیردهی باید آغاز کرد. بنابراین کسی که می‌خواهد فرزندانش صالح و پاک باشند، باید تا حد امکان زمینه‌ی ارتکاب هرگونه گناه را در نسل خود از بین ببرد. مهم‌ترین روش برای تحقق این آرزو، دوری از خوردن غذاهایی‌ست که از راه حرام تهیه می‌شوند. در این باره باید بدانید مال شبهه‌ناک، به مالی گفته می‌شود که نمی‌دانیم از راه حلال به‌دست آمده یا حرام و با این حال، احتمال می‌دهیم که حرام باشد. چنین مالی هرچند حرام نیست، بهتر است از آن استفاده نشود تا مفسده‌هایی که ممکن است به‌وجود بیاید، گریبان‌گیر ما نشود. در عین حال خوب است بدانیم که خوردن غذای حرام، مفسده‌هایی را برای والدین و فرزندان دارد؛ مانند مستجاب‌نشدن دعا، قبول‌نشدن اعمال صالح، سست‌شدن ایمان، کم‌شدن رزق حلال، سنگ‌دلی و تشخیص‌ندادن حق از باطل. درحقیقت تمام این مفسده‌ها، نه‌تنها خورنده‌ی مال حرام را درگیر می‌کنند، بلکه شامل فرزندانی که از او متولد می‌شوند هم خواهند شد و نسلش را ناصالح خواهند کرد.
برکت در دنیا، سبک‌بالی در آخرت
درست‌کاری، یکی از شروط لازم برای در‌آوردن پول در هر شغل و حرفه‌ای‌ست. همه‌ی افراد شاغل ـ چه بخواهند و چه نخواهند ـ با بقیه‌ی مردم و مال و اموال آن‌ها سروکار دارند؛ چون هر کاری نوعی معامله است که یا پول با کالا مبادله می‌شود و یا به‌ازای خدمتی، پولی دریافت می‌کنند. پس همه‌ی آنان که برای داشتن پول بیشتر تلاش می‌کنند، مسئول‌اند نهایت تلاش خود را به کار گیرند تا به‌ازای پولی که از دیگر مردم یا بیت‌المال جامعه دریافت می‌کنند، بهترین کالا یا خدمت را ارائه دهند. البته امانت‌داری و درست‌کاری برای کسب رزق و روزی، بیش از آن‌که برای بقیه فایده داشته باشد، برای خود شخص مفید است. رزق حلال، هم برای فرد برکت دنیایی دارد و هم بار آخرتش را سبک‌تر می‌کند.
چطور روزی حلال کسب کنیم؟
میانه‌رو باشید و از حالت اعتدال خارج نشوید. امام صادق(ع) فرمودند: «کوشش تو برای به‌دست‌آوردن هزینه‌های زندگی‌ات، باید نه مانند افراد سست و تنبل، کم باشد و نه مانند افراد حریص دل‌بسته‌ی دنیا، زیاد؛ بلکه میانه‌رو و عفیف باش و از سستی و تنبلی دوری کن و برای تأمین روزی خود و هزینه‌های ضروری زندگی بکوش.» بنابراین از آن‌جا که تعادل در هر کاری مهم و اساسی‌ست، در کسب روزی هم اهمیت دارد. نکته‌ی دوم این‌که برای کسب روزی بیشتر، برنامه‌ریزی لازم است. طبق گفته‌ی کار‌شناسان دینی، شکی نیست در این‌که کسب روزی خوب است؛ اما اگر بخواهید بدون فکر و تدبیر پول درآورید و فراست لازم را نداشته باشید، بهتر است اصلاً دنبال پول نباشید؛ چون نه‌تنها سرمایه‌ی جدیدی به‌دست نمی‌آورید، بلکه همانی را هم که داشتید از دست می‌دهید. درواقع در هر فعالیتی که به کسب روزی منجر می‌شود ـ به‌ویژه در شیوه‌های اقتصادی که سود و ضرر در آن نقش اساسی دارد ـ تدبیر و برنامه‌ریزی درست حرف اول را می‌زند. مورد سوم سحر‌خیزی‌ست. از امام معصوم(ع) نقل شده: «صبح زود به سمت کارت برو که مایه‌ی عزت نفس توست.» به نظر می‌رسد قانون دنیا این است که روزی مردم صبح‌ها تقسیم می‌شود و هر کس آن موقع هوشیار باشد، نصیبش را می‌برد. زود مشغول‌شدن به کسب روزی، باعث می‌شود وقت آدم آن‌قدر طولانی و بابرکت شود که به همه‌ی کار‌هایش برسد.
)