نوع مقاله : خانه های آسمانی
تکریم خانواده
حسنیه صالحان
اگرچه خانواده مهمترین و اساسیترین پایگاه در اجتماع است، در روزگار کنونی که رسانههای گوناگون بر پیکره‌اش ضربات جبرانناپذیری وارد میکنند، ضرورت توجه به آن بیش از گذشته احساس میشود. به همین دلیل لازم است به فرهنگ دینی و آیینی خود رجوع کنیم، تا در شکلگیری شخصیت فرد و در پی آن پایه‌ریزی یک جامعه، اثر مستقیم داشته باشد.
اهمیت خانواده در اسلام
آنچه در همه‌ی دوران می‌تواند خانواده را از نابودی و فروپاشی نجات دهد، بازگشت به اصل دین و چنگ‌زدن به ریسمان معنویت است.
خداوند متعال، رسول خدا(ص) و اهل بیت او را برای اهل عالم، به‌ویژه پیروان‌شان، به‌عنوان الگو آفریده که یکی از نکات قابل توجه در سیره‌ی ایشان، نحوه‌ی رفتار آنان با خانواده است.
سفارش به تشکیل خانواده
همواره معصومان(ع) به ازدواج و تشکیل خانواده توصیه فرموده‌اند. در روایتی از رسول خدا(ص) آمده است: «هیچ بنایی در مکتب اسلام طرح‌ریزی نشده که در نزد خداوند بزرگ، محبوب‌تر از ازدواج باشد(1).»
در روایت دیگری از آن حضرت آمده است: «درهای رحمت آسمانی، در چهار وقت گشوده میشود: هنگام بارش باران، وقتی فرزند به چهره‌ی پدر و مادرش می‌نگرد، موقع گشوده‌شدن در کعبه و زمان برپایی مراسم ازدواج(2).»
همچنین در روایات آمده است: «هرکس از ترس فقر ازدواج نکند، درباره‌ی لطف خداوند بدگمان شده است؛ زیرا خداوند می‌فرماید که اگر آنان فقیر باشند، خداوند از فضل و کرم خود بی‌نیازشان می‌کند(3).»
رفتار با خانواده در سیره‌ی معصومان(ع)
در سیره‌ی ائمه‌ی اطهار(ع)، به خوش‌رفتاری با خانواده توصیه شده است. در روایتی از رسول خدا(ص) آمده است: «بهترین شما، بهترین‌تان با خانواده است و من بهترین شما با خانواده هستم(4).»
عوامل تحکیم خانواده از نگاه معصومان(ع)
در روایات و بیانات معصومان(ع)، عوامل بسیاری برای استحکام بنیان مقدس خانواده آمده است که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- تکریم و احترام در خانواده
احترام بین اعضا، از عوامل ثبات خانواده و گرم‌شدن کانون زندگی‌ست. احترام به والدین، احترام به همسر و احترام به فرزندان، نقش بسزایی در این امر مهم و اساسی دارد. در اسلام به رعایت حقوق والدین تأکید شده است. در روایتی از امیر مؤمنان، علی(ع) آمده است: «بزرگ‌ترین و مهمترین تکلیف الهی، نیکی به پدر و مادر است(5).»
احترام به همسر نیز، از عواملی‌ست که در تربیت فرزندان تأثیر فراوانی دارد. مادری که در خانه عزیز باشد و مورد احترام همسرش قرار گیرد، با روحی سرشار از عاطفه و آرامش، فرزندانش را تربیت خواهد کرد.
رسول خدا(ص) در روایتی می‌فرمایند: «هرکس همسری برگزید، باید وی را تکریم کند(6).»
درباره‌ی رفتار و تکریم فرزندان نیز، در روایت آمده است: «به بزرگ‌سالان خود احترام کنید و بر کودکان خویش، ترحم و عطوفت نمایید(7).»
- هم‌دلی و محبت در خانواده
خانواده‌ی قرآنی، خانواده‌ای‌ست که بین اعضای آن، الفت و رحمت وجود داشته باشد. خداوند در قرآن می‌فرماید: «ازجمله نشانه‌های او این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید تا کنارشان آرامش یابید و میان شما، الفت و رحمت برقرار ساخت تا نسل بشر تداوم یابد(8).»
در سیره‌ی زندگی حضرت زهرا(س) آمده است که آن حضرت، محبت و علاقه‌ی وافری به همسر و فرزندانش داشت و تلاش دائمی او در این جهت بود که همسر و فرزندانش از محبت و عاطفه‌ی او برخوردار باشند.
امیر مؤمنان، علی(ع) در وصف این محبت حضرت می‌فرمایند: «هرگاه از بیرون می‌آمدم و به او می‌نگریستم، رنج و غصه‌هایم را فراموش می‌کردم(9).»
- حفظ اقتدار همسر
زن براساس ویژگی فطری خود، دوست دارد در پناه مردی مقتدر زندگی کند و امنیت داشته باشد. روحیات مرد نیز، به‌گونه‌ای‌ست که نیازمند این اقتدار است و در گام اول، این اقتدار با حمایت ظاهری و باطنی همسرش از او تأمین میشود. خداوند در قرآن می‌فرماید: «مردان، سرپرست زنان‌اند، به‌سبب آن‌که از اموال ایشان (برای زنان) خرج میکنند(10).»
در زندگی حضرت زهرا(س) و امام علی(ع)، کارهای خانه، برعهده‌ی حضرت زهرا(س) و کارهای بیرون، برعهده‌ی امیر مؤمنان، علی(ع) بود.
- صبر و قناعت در زندگی
صبر و تحمل در زندگی و درک شرایط مالی همسر، از عوامل تحکیم خانواده است. حضرت زهرا(س) می‌فرمایند: «پدرم مرا نهی کرد که از علی چیزی بخواهم و می‌فرمود: اگر چیزی به خانه آورد که هیچ، وگرنه از او چیزی مخواه(11).» همچنین حضرت فاطمه(س) به علی(ع) فرمود: «من از خدا شرم دارم به تو چیزی را که قدرتش را نداری، تحمیل کنم(12).»
- تأمین نیاز جنسی
تأمین غریزه‌ی جنسی در زندگی زناشویی، تنها به آمیزش خلاصه نمی‌شود؛ بلکه زن و شوهر، همیشه باید در مقابل یکدیگر طوری ظاهر شوند که برای دیگری مظهر جمال، صفا و زیبایی باشند.
در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: «زنی نزد پیامبر(ص) آمد و از حق شوهر بر زن پرسید. حضرت فرمود که خود را به بهترین عطر خوشبو سازد، زیباترین لباس را بپوشد، به بهترین وجه خود را بیاراید و هر صبح و شام خود را بر شوهر عرضه کند(13).»
در وصف ظاهر امیر مؤمنان، علی(ع) نیز، آمده است که حضرت به پیروی از رسول خدا(ص)، ظاهری آراسته و باوقار داشت و می‌فرمود: «خضاب‌کردن مو، زینت و آرایش است(14).»
پی‌نوشت‌ها:
- من لا یحضره الفقیه، ج3، ص382.
- بحار الانوار، ج103، ص221.
- نور، آیه‌ی 32.
- بحار الانوار، ج3، ص555.
- میزان الحکمه، ج10، ص709.
- دعائم الاسلام، ج2، ص158.
- عیون اخبار الرضا، ص163.
- روم، آیه‌ی 31.
- بحار الانوار، ج43، ص134.
- نساء، آیه‌ی 34.
- بحار الانوار، ج43، ص31.
- همان، ص59.
- وسائل الشیعه، ج14، ص112.
- نهج البلاغه، حکمت 473.
)