راهکارهایی برای کاهش درد و خارش دندان درآوردن

محمدعرفان ساجدی

  «بچه­م دائم از دهانش آب میاد، کلافه شده، هر چیزی گیر میاره میکشه به لثه­هاش، بعضی روزها تب می­کنه و اشتهاش کم میشه، آب دهنش آنقدر تند و گزنده شده که پاهاش رو سوزونده و دیگه نمی­تونم براش پوشک بذارم، بمیرم براش که اینقدر درد می­کشه!» این جمله­ای است که حوالی 4 تا 6 ماهگی هر نوزادی از زبان مادرش می­شنویم. نگرانی که در لحن مادر موج می­زند، حکایت از دوران سختی برای مادر و کودک دارد. هر مشکلی، راه حل خاص خودش را دارد. دندان درآوردن کودک دلبندمان نیز یک مرحله در زنجیره­ی متوالی رشد اوست که با استفاده از راهکارهایی می­توان رنج این دوران را کمتر کرد؛ ولی مهم­تر از آن چگونگی حفظ و مراقبت از دندان­های شیری است که حداقل باید تا سن 6 الی 7 سالگی فرزندمان سلامت باشند.

رویش دندان­های کودکم از چه زمانی شروع می­شود؟

امروز والدین به واسطه فراوانی منابع دسترسی به اطلاعات در مورد روند رشد کودک اطلاعات علمی و درستی دارند اما گاهی اوقات با اطلاعاتی نادرست مواجه می­شوند که سبب نگرانی آنها می­شود. رویش دندان کودک نیز یکی از عوامل نگرانی والدین است که در صورت دریافت اطلاعات درست و علمی از حجم آن کاسته شده و این مرحله نیز همانند سایر مراحل رشد کودک با آرامش در محیط خانواده انجام خواهد شد. کودکان در فاصله سنی 4 تا 6 ماهگی اولین دندان شیری خود را در می­آورند و تا 5/2 سالگی تعداد دندان­های شیری آنها تکمیل می­شود که در برخی از کودکان این مرحله می­تواند کمی زودتر یا دیرتر صورت بگیرد. تعداد دندان­های شیری 10 عدد در هر آرواره یعنی مجموعا 20 دندان است که به مرور می­افتند و 32 دندان دائمی جایگزین آنها می­شود.

  هر مشکلی را به دندان درآوردن ارتباط ندهید!

خیلی از افراد گمان می­کنند، برخی از مشکلات مثل تب شدید یا اسهال شدید ناشی از عوارض دندان درآوردن است ولی متخصصان گوارش کودک معتقدند که دندان درآوردن یک پدیده فیزیولوژیک است که با پدیده­های فیزیولوژیک دیگری مانند افزایش بزاق دهان کودک همراه خواهد بود. در واقع آنها عقیده دارند که رویش دندان­ها اتفاقی طبیعی است که بدون بروز مشکلات حاد و شدید صورت می­گیرد. البته ممکن است عوارضی کوتاه مدت و خفیف مانند تب، اسهال، یبوست، بی­میلی نسبت به غذا و کلافگی کودک با این پدیده همراه باشد که هیچ مشکل خاصی ایجاد نمی­کنند و جای نگرانی ندارند. همانطور که گفته شد کودک معمولا در سنین 4 تا 6 ماهگی دندان درمی­آورد که همزمان در همین سن سطوح ایمنی که از مادر به شیرخوار رسیده کاهش پیدا می­کند و بدن کودک کم کم خودش باید عناصر ایمنی را بسازد، به همین دلیل کاهش عناصر ایمنی منتقل شده از مادر به کودک می­تواند منجر به بروز تب یا عفونت شود. پس رویش دندان به تنهایی باعث چنین اتفاق­هایی نمی­شود بلکه اشتراک زمانی این دو مرحله از مراحل رشد کودک سبب بروز چنین عوارضی در بدن کودک می­شود. پس در هنگام بروز بیماری­های شدید حتما باید به پزشک مراجعه کرد و دلیل دیگری غیر از درآوردن دندان برای این مشکل پیدا کرد.

کودکم درد دارد یا خارش؟

 پدر و مادر و اطرافیان کودک وقتی می­بینند که بچه هر جسمی را داخل دهانش می­کند و با حرص و ولعی وصف­ناپذیر آن را گاز می­گیرد، گمان می­کنند که دندان درآوردن با درد شدیدی همراه است. متخصصان معتقدند که رویش دندان­ها اتفاق دردناکی نیست، ولی باعث خارش شده و ممکن است برای کودک کلافگی و گریه­های متوالی به همراه داشته باشد. مسلما حس ناخوشایند خارش­های دائمی لثه­ها و گاز گرفتن هر چه در دستشان می­آید، باعث تحریک و ایجاد دردی سطحی در لثه­ها می­شود که موجبات ناراحتی کودک را فراهم می­آورد.

روش­های قدیمی را استفاده کنیم یا کنار بگذاریم؟

مسلما روش­های قدیمی بر پایه تجربیات گذشتگان مرسوم شده ولی بعضی از آنها مثل استفاده از گردنبند­های خاصی که برای کاهش درد دندان درآوردن به گردن کودک انداخته می­شود، هیچ پایه و اساس علمی ندارند. بعضی دیگر از روش­های مثل استفاده از یک تکه گوشت کباب شده یا برشی لیمو برای کشیدن به لثه و آرام­تر شدن کودک اگرچه موثر است ولی ممکن است کودک این مواد را غذایی را ببلعد، یا اینکه خوراکی­ها در اثر زمین افتادن یا تماس با محیط آلوده شود و کودک این ماده آلوده را به لثه­اش بکشد. به همین دلیل بهتر است از وسایلی که شبیه ژل­های نیمه متراکم و با هدف تسکین کودکان در این مرحله ساخته شده، استفاده کنند تا خطر کمی کودک را تهدید کند.

راهکارهایی برای تسکین دندان درآوردن فرشته کوچولو

- یکی از وسایل بسیار مهم برای تسکین درد کودکان استفاده از دندونی است. این امر کمک میکند تا درد و تورم لثه کاهش پیدا کند. دندونی­ها انواع گوناگونی دارد و با قیمت­های متفاوتی در بازار قابل تهیه است. گاز گرفتن دندونی برای کودک بسیار خوشایند و دوست­داشتنی است که اگر در یخچال قرار گرفته و یخ شود لذت­بخش­تر خواهد بود.

- برخی حلقه­های پلاستیکی نیز هستند که برای دندان درآوردن کودک استفاده می­شود. آنها را در یخچال قرار دهید تا سرد شود، سپس به کودک بدهید تا گاز بگیرد.

- یک حوله نرم و لطیف کوچک را با چای بابونه مرطوب کنید و آن را در فریزر قرار دهید تا سفت شود. بابونه به آرام شدن لثه­ها کمک می کند و علاوه بر آن بافت حوله و سردی آن به کرخت شدن لثه ها و بهتر شدن آنها کمک می کند. البته دقت داشته باشید که خودتان باید به آرامی حوله را بر روی لثه­ها بمالید.

-  اگر کودکتان پستانک می­خورد، آن را در فریزر منجمد کنید تا هنگام مک زدنش سرمای موجود باعث بی­حس شدن لثه­ها و کم شدن خارش و درد آنها شود.

- استفاده از پستانک غذاخوری به این نحو که پستانک را با میوه­ای یخ زده مثل توت فرنگی یا موز پر کنید و در اختیار کودک قرار دهید که آن را به لثه­هایش مالیده و گاز بگیرد. این راهکار بسیار نتیجه­بخش است زیرا کودک مجبور نیست یک وسیله­ی سرد را در دستانش نگه دارد.

- استفاده از هویج تازه هم مناسب است. دقت داشته باشید که هویج نباید یخ زده باشد. حتما از یک هویج بزرگ استفاده کنید که کودک نتواند آن را به طور کامل در دهانش قرار دهد.

هویج تازه:دقت داشته باشید که هویج نباید یخ زده باشد. حتما از هویج کامل استفاده کنید تا کودک نتواند آن را گاز بزند و در گلویش بپرد. بهتر است از هویج های بزرگ وبسیار سرد استفاده کنید.