نوع مقاله : مهارت
با کودکانی که از تکالیف مدرسه بیزار هستند چه باید کرد؟
فرزاد مهدوی‌فر
موقع مشق‌نوشتن که می‌شود، فرزند شما شتابان به سمت میز تحریر و دفتر و کتاب‌هایش می‌رود، یا خود را به کوچه‌ی علی‌چپ می‌زند و سرش را به جایی گرم می‌کند. اگر نخواهد مشق بنویسد، ممکن است ناگهان دل‌درد بگیرد، با وجود ناهار مفصلی که خورده شدیداً گرسنه یا تشنه شود، احساس مسئولیتش گل‌کند و بخواهد سر برادر کوچک خود را گرم کند و... یا این‌که رسماً اعلام کند که من از مشق‌نوشتن متنفرم. مشق‌نوشتن، معمولاً سوژه‌ی دعوای بین والدین و بچه‌مدرسه‌ای‌هاست. این مطلب را بخوانید، شاید چند ایده‌ی جدید برای پیروزی در این جنگ تمام‌عیار پیدا کردید!
بحران مشق شب
پسرک با هر بهانه‌ای، از رفتن به اتاق و انجام تکالیف اجتناب می‌ورزد. حالت صورتش از شادابی به پژمردگی می‌گراید و همیشه، حتی صبح بعد از ده ساعت خواب راحت، ادعای خستگی می‌کند. حتی برای خود اولویت‌های مهم‌تری مثل حمام و ناهار و غیره می‌تراشد. این رفتارهای متناقض یعنی چه؟
بیزاری کودک از مشق و تکالیف، علائمی دارد:
- دست‌خط شلخته و بهم‌ریخته؛
- صرف دو ساعت وقت برای انجام تکلیف پانزده‌دقیقه‌ای؛
- نمره‌ی کم، با وجود مطالعه و آمادگی قبلی؛
- میان‌برزدن در انجام تکلیف؛
- ژست و ادا، هنگام صحبت‌کردن درباره‌ی مشق، مثل آه‌کشیدن، صورت آویزان و ابروهای درهم.
بین خواندن و یادگرفتن تفاوت است. یادگرفتن لذت‌بخش است؛ در حالی که خواندنِ صِرف، طاقت‌فرساست. کودکان، معمولاً مشتاق یادگرفتن و کشف‌کردن هستند؛ اما متأسفانه به‌محض ورود آن‌ها به مقطع ابتدایی، انجام تکلیف اجباری و خواندنِ صِرف، جزئی لاینفک از زندگی می‌شود. در این میان، مشق برای بعضی کودکان مثل آب‌خوردن است و برای بعضی بسیار طاقت‌فرسا. دردسر بزرگ والدین هم از همین‌جا شروع می‌شود. از آن‌جایی که کودک مشق را کاری اجباری می‌داند که ابداً جالب و جذاب نیست و معلم و والدین مشق را مهم‌ترین وظیفه‌ی فرزند و رمز موفقیت او می‌دانند، در ذهن کودک، معلم و والدین به‌عنوان منبعی استرس‌زا قلمداد می‌شوند که کارشان حذف فعالیت‌های جذاب و تحمیل کارهای خسته‌کننده است.
نکته‌ی دیگر این‌که بیشتر کودکان - به‌ویژه در مقطع ابتدایی - بی‌قرار هستند و تحمل نشستن در مکانی برای ساعت‌های طولانی را ندارند. راه‌حل این مسئله، اضافه‌کردن چند فعالیت جذاب در حین انجام تکالیف و همچنین اجازه‌ی کمی حرکت است. معلم و والدین با دانستن حوزه‌های علاقه‌مندی کودک، برنامه‌ریزی مفرحی برای او در نظر می‌گیرند، تا راحت‌تر زیر بار مشق‌نوشتن برود. البته یادمان باشد که قرار نیست کودک در ازای این کار، از والدینش باج و امتیازات اضافه بگیرد.
نکته‌های طلایی
اگر کودک شما از مشق متنفر باشد، چه می‌کنید؟ متأسفانه این سؤال پاسخ روشنی ندارد و بیشتر به این بستگی دارد که چرا کودک شما نمی‌خواهد تکالیفش را انجام دهد؟ در این‌جا پنج علت برای عدم تمایل کودکان به انجام تکالیف و روش برخورد با هر یک را ذکر می‌کنیم:
1. انجام تکالیف زمان می‌برد؛ زمانی که کودک ترجیح می‌دهد به بازی‌گوشی و فعالیت‌های جذاب‌تر بپردازد.
راه‌حل: برای زمانی که کودک به انجام تکالیف می‌پردازد، محدودیت بگذارید و آن را رعایت کنید. این اطمینان را به او بدهید که برای بازی‌کردن هم وقت دارد؛ مشروط