تاریخ و داستان به یکدیگر ضریب می دهند

 احمد شاکری

  نویسنده و منتقد ادبی

کتابهای حوزه تاریخ پیچیدگی هایی دارد. تاریخ و داستان به هم ضریب می دهند و هر یک   می خواهد. دیگری را به تمکین خود وادارد. برای نوشتن داستان تاریخی، باید به داستان و تاریخ اشراف داشت. کتاب و صادقانه، نشانه های تحقیق تاریخی را دارد و نکته های تاریخی بسیاری در آن بیان شده است. توجه به وابستگان و علاقه مندان اهل بیت که دچار خطا شدند اهمیت مضاعف دارد، چون شخصیت های سیاه و سفید جای بحث دارند. تدبیر دیگر کتاب این بوده که به امام نپرداخته. به کسی که در یک فاصله زمانی و مکانی با امام بوده پرداخته که حریم امام حفظ شود. وزن کتاب و صادقانه و بر اساس نقشهای سیاسی است. سؤال این است که زندگی امام صادق(علیه السلام) کجای کار است؟ اسم کتاب «صادقانه»  است، اما درباره زندگی امام صادق(علیه السلام) که نیست. چه چیزی در زندگی امام بزرگوار برجسته است که باید به آن پرداخته شود؟ مسلما ساحت علمی این ساحت در کتاب وصادقانه درست انتخاب شده اما به درستی پردازش نشده وقتی می خواهیم ساحت های علمی را به داستان تبدیل کنیم، نیاز به کشمکش عقلی و فکری داریم. بستر اصلی و صادقانه، سیاسی است نه فکری در اثر چیزی از کشمکش علمی نمی بینیم.
همه فصل های کتاب «صادقانه» با فرمایشات امام صادق(علیه السلام) آغاز شده. این تدبیر خوبی است، به شرطی که این گفته آغازین نماینده هر فصل باشد. مسأله دیگر این که داستان علمی باید مخاطبانش را عاشق علم کند؛ همان طور که در داستان عاشقانه مخاطب می خواهد به کسی عشق بورزد. سؤال اینجاست که و صادقانه و توانسته مخاطب را عاشق علم کند؟ به نظر می رسد چنین کارهایی علاوه بر مشاور تاریخی به مشاور کلامی و فلسفی هم نیاز دارد. نوعی اغتشاش زاویه دید در اثر وجود دارد. گفت و گوها طولانی و ترجمه ها قابل بازنگری است.از طرفی توصیف ها، خوب و در جاهایی عالی و حرفه ای است.